Εκατομμύρια χριστιανοί σ’ όλον τον κόσμο με αγωνία και ψυχικό σπαραγμό θα αντικρίσουν αυτές τις μέρες τον Σωτήρα της ανθρωπότητας στο Σταυρό. Τη Μεγάλη Εβδομάδα κάθε χριστιανός ζει από πολύ κοντά το μαρτύριο του Θεανθρώπου.
Καθώς ακούμε τα συγκινητικά τροπάρια, μεταφερόμαστε στον τόπο του μαρτυρίου. Με τα μάτια της φαντασίας βλέπουμε τη φρικτή προδοσία του Ιούδα, τους εμπαιγμούς των Εβραίων και τα φοβερά βασανιστήρια που περνάει ο Χριστός μας.
Η ψυχή κάθε ανθρώπου, τις μέρες αυτές, δονείται από συγκίνηση. Το μεγαλείο της θυσίας του Εσταυρωμένου μας κατασυγκινεί. Τα πάθη Του μας συγκλονίζουν.
Οι εκκλησίες πένθιμα στολισμένες δέχονται τους πιστούς που έρχονται με δέος και ευλάβεια να παρακολουθήσουν τα φρικτά πάθη του Εσταυρωμένου. Μύρα, βιολέτες, πασχαλιές, λεμονανθοί και κρίνα αγκαλιάζονται αρμονικά και στολίζουν τον Επιτάφιο. Η φύση ολόκληρη, σαν τεράστιο θυμιατήρι, στέλνει χρώματα και αρώματα και συμμετέχει στο Θείο δράμα. Πένθιμη μουσική, κεριά, μοσχολίβανο, ψαλμωδίες συγκινητικές και δάκρυα, μας κάνουν να νιώσουμε πιο πολύ τη μυσταγωγία της Μεγάλης Εβδομάδας.
Η ψυχή μας πλημμυρίζει από αισθήματα συγκίνησης, αγάπης και αφοσίωσης προς το γλυκό Ναζωραίο. Ο εσωτερικός μας κόσμος ελαφρώνει από μίση και η καρδιά μας φτερουγίζει προς τα ουράνια. Ζούμε την πίκρα, τη θλίψη και τον πόνο των Παθών του Κυρίου. Προσευχόμαστε σιωπηλοί και ζητάμε την χάρη και την ευλογία Του.
Μετά από τα φοβερά πάθη, τα μαστιγώματα, τα μαρτύρια, τη σταυρική θυσία και τον ενταφιασμό, θα ακολουθήσει η περίλαμπρη Ανάσταση. Μετά από το «Σταύρωσον, σταύρωσον» που ραγίζει τις ψυχές μας, θα ακουστεί χαρμόσυνα το «Χριστός Ανέστη». Θα ακουστούν τα αναστάσιμα τροπάρια και οι θεσπέσιοι ύμνοι της Λαμπρής. Τότε όλοι οι χριστιανοί θα πανηγυρίσουν το κοσμοϊστορικό γεγονός της Ανάστασης του Κυρίου.
Η απέραντη και άδολη αγάπη που σκόρπισε πλούσια ο Θεός στη γη, η μεγάλη ταπεινοσύνη που έδειξε στους ανθρώπους, η θυσία του Γολγοθά και η περίλαμπρη ανάστασή Του, λύτρωσαν τον άνθρωπο από τα δεσμά της αμαρτίας και τον έκαναν να φτάσει στο ουράνιο μεγαλείο.
Οι ελπίδες του κόσμου αναπτερώνονται. Η πίστη στις ψυχές των ανθρώπων, για την παντοδυναμία του Θεού, γιγαντώνονται. Οι χριστιανοί συγκεντρώνονται στις εκκλησίες για να δοξάσουν το άγιο όνομά Του, να προσευχηθούν και να Τον ικετέψουν για την υγεία και τη σωτηρία τους. Ακράδαντα πιστεύουμε ότι ο γλυκός Ναζωραίος είναι ο μόνος που μπορεί να μας σώσει και να μας λυτρώσει.
Εμείς, λοιπόν, απ’ αυτή την ηλικία πρέπει να οπλιζόμαστε καθημερινά με πίστη και αφοσίωση προς Αυτόν. Πρέπει να εφαρμόζουμε τις αρετές της αγάπης, της καλοσύνης, της ταπεινοφροσύνης, και της αλληλοβοήθειας. Να πανηγυρίζουμε την Ανάστασή Του και να Τον έχουμε πάντα οδηγό και προστάτη σ’ όλα τα καθημερινά ατομικά και οικογενειακά μας προβλήματα.
Έθιμα της Μεγάλης Εβδομάδας
Η Μεγάλη Εβδομάδα, που λέγεται και εβδομάδα των Παθών του Κυρίου, είναι η σημαντικότερη εορτή της Χριστιανοσύνης. Οι ημέρες της Μεγαλοβδομάδας, εκτός από το θρησκευτικό τους περιεχόμενο, έχουν και διάφορα ήθη και έθιμα, που διαφέρουν από τόπο σε τόπο.
Το έθιμο που θα σας περιγράψω γίνεται στη Ζάκυνθο, τη Μεγάλη Παρασκευή. Το έζησα ο ίδιος, όταν, πριν δυο χρόνια, γιορτάσαμε το Πάσχα σ’ αυτό το νησί.
Στη Ζάκυνθο η λιτανεία του Επιταφίου γίνεται σε δυο κύριες φάσεις. Η πρώτη γίνεται νωρίς το μεσημέρι και αποτελεί μια από τις ωραιότερες αναπαραστάσεις του μαρτυρίου του Γολγοθά.
Ένας πελώριος Εσταυρωμένος περιφέρεται στην πόλη της Ζακύνθου και καταλήγει στην Πλατεία Σολωμού. Εκεί, ο Εσταυρωμένος παραδίδεται στα χέρια του μητροπολίτη, ενώ η λιτανεία σταματά κατά μήκος του δρόμου. Στη συνέχεια, ο ιεράρχης από μια εξέδρα ευλογεί με το Σταυρό τους πιστούς. Οι φιλαρμονικές παίζουν σ’ όλη τη διάρκεια της λιτανείας ανάλογη με την περίσταση θρησκευτική μουσική.
Η δεύτερη φάση της λιτανείας είναι το γύρισμα του Επιταφίου. Η περιφορά δε γίνεται το βράδυ, όπως συνηθίζεται, αλλά κατά τα ξημερώματα του Μεγάλου Σαββάτου. Οι κάτοικοι του νησιού ξαγρυπνούν, για να παρακολουθήσουν την περιφορά του Επιταφίου και στη συνέχεια, την ακολουθία της πρώτης Ανάστασης, που γίνεται μπροστά στο μητροπολιτικό ναό.
Την ίδια ώρα, πραγματοποιείται ένα ξεχωριστό τυπικό έθιμο. Οι κάτοικοι του νησιού, αλλά και πολλοί επισκέπτες, συμμετέχουν σε μια ξέφρενη αλλαγή των πινακίδων και μαγαζιών και των επιχειρήσεων παραμορφώνοντας τις λέξεις. Έτσι το «κουρείο» γίνεται «ουρείο», το «φαρμακείο» γίνεται «νεκροταφείο» και άλλα παρόμοια. Ακόμη κουβαλούν βάρκες στη μέση του δρόμου, σπάνε σταμνιά και γυαλιά, μετακινούν αυτοκίνητα, καρέκλες, πόρτες και ένα σωρό άλλα αντικείμενα και τα αφήνουν οπουδήποτε.
Το έθιμο δηλώνει την περιφρόνηση στην κάθε είδους ιδιοκτησία.
Δεν λείπουν, όμως, και τα αλληλοπειράγματα, τα διάφορα αστεία από μικρούς και μεγάλους σ’ όλη τη διάρκεια της μεταμεσονύχτιας λιτανείας.
Εκείνο που συνέβη σε μας ήταν η μετατόπιση του αυτοκινήτου μας. Ο πατέρας μου έκανε πολλές ώρες να το βρει. Το είχανε μεταφέρει κάπου δυο χιλιόμετρα μακριά.
Είναι αλήθεια ότι αυτό που έζησα εκείνη τη χρονιά στη Ζάκυνθο τη Μεγάλη Παρασκευή, θα το θυμάμαι σε όλη μου τη ζωή.
Ανδρέας Φ. Βασιλείου
Επίτιμος Σχολικός Σύμβουλος, Ειδικός Παιδαγωγός, Πολιτικός Επιστήμονας
