Η χαοτική κατάσταση που έχει δημιουργηθεί στην Αττική σε ό,τι αφορά την εμπορική χωροταξία και η ανάγκη να επαναπροσδιοριστούν με σαφήνεια οι εμπορικές χρήσεις ήταν το αντικείμενο της παρέμβασης του νομάρχη Αθηνών, Γιάννη Σγουρού, σε ομιλία του στον Εμπορικό Σύλλογο Αθηνών.
Αναλυτικά, ανέφερε τα εξής:
Θα ξεκινήσω με μια διαπίστωση στην οποία πιστεύω ότι όλοι θα συμφωνήσετε:
Σήμερα μαζί με τα μεγάλα οικονομικά προβλήματα έχουμε να αντιμετωπίσουμε και άλλο ένα εξαιρετικά σύνθετο, που επιδεινώνει πολλαπλασιαστικά την οικονομική μας ζωή και δεν είναι άλλο από την έλλειψη οποιασδήποτε στρατηγικής σ’ αυτό που ονομάζουμε εμπορική χωροταξία.
Πρόκειται για μια ειδική κατηγοριοποίηση της χωροταξίας που σε καμία περίπτωση όμως δεν είναι λιγότερο σημαντική. Το ίδιο το Σύνταγμα μας άλλωστε την ανάγει σε άμεση συνταγματική υποχρέωση της Πολιτείας.
Δυστυχώς η εμπλοκή της Νομαρχίας Αθηνών και σ’ αυτόν τον τομέα περιορίζεται απλά στο να εφαρμόζει τους νόμους και τις αποφάσεις της Κεντρικής Διοίκησης.
Στην προκειμένη περίπτωση να εφαρμόζει το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο και τα Διατάγματα κάθε περιοχής και να ακολουθεί τις χρήσεις που καθορίζονται σε κατηγορίες ανάλογα με την πολεοδομική τους λειτουργία.
Στην πραγματικότητα η εμπορική χωροταξία που είναι για τα κράτη της Ε.Ε μια αυτονόητη πραγματικότητα, στη χώρα μας είναι μια άγνωστη λέξη.
Η οργάνωση, η αξιολόγηση, ο σχεδιασμός παρεμβάσεων με προκαθορισμένους στόχους για την ισόρροπη ανάπτυξη, την προστασία του πολεοδομικού και κοινωνικού ιστού, την αναβάθμιση της γειτονιάς, την αντιμετώπιση της ανεργίας μέσα από συγκροτημένες εμπορικές και πολεοδομικές παρεμβάσεις στα σύγχρονα αστικά κέντρα και τις μεγαλουπόλεις είναι άγνωστη λέξη για την πατρίδα μας.
Αν στα προηγούμενα προσθέσουμε την άναρχη μεταπολεμική δόμηση του λεκανοπεδίου, που πραγματοποιήθηκε με την ανοχή του κράτους, τότε αντιλαμβανόμαστε το μέγεθος του προβλήματος.
Για να γίνω πιο πειστικός θα προσπαθήσω να σας δώσω την εικόνα του τι συμβαίνει στο Ν. Αττικής:
Σύμφωνα με τον νόμο σε κάθε περιοχή προβλέπονται κατά ζώνες διάφορες χρήσεις όπως:
• Περιοχές Γενικής Κατοικίας στις οποίες συνήθως επιτρέπονται τα εμπορικά καταστήματα ανεξάρτητα επιφανείας (εκτός ελάχιστων περιορισμών σε κάποιους δήμους όπου τίθεται όριο μεγίστης επιφανείας μέχρι 80 τετραγωνικά).
• Περιοχές Αμιγούς κατοικίας όπου επιτρέπονται καταστήματα που εξυπηρετούν μόνο τις ανάγκες της περιοχής για παράδειγμα τα πρατήρια άρτου.
• Σε 3 δήμους, εντελώς ανεξήγητα (Φιλοθέη, Παπάγου, Π. Ψυχικό) εξακολουθεί να ισχύει το καθεστώς της αποκλειστικής Κατοικίας, όπου εκεί δεν επιτρέπεται η λειτουργία κανενός είδος καταστήματος.
• Τα Πολεοδομικά Κέντρα, πολύ λίγα σε σύγκριση πάντα με τις λοιπές ζώνες, όπου επιτρέπονται τα πολυκαταστήματα και οι υπεραγορές.
Το ερώτημα λοιπόν είναι αφού υπάρχει καθορισμός χρήσεων γης, που μόλις προανέφερα, τότε γιατί δημιουργούνται προβλήματα που φέρουν σε αντιπαράθεση διαφορετικές ομάδες πολιτών μεταξύ τους και τους πολίτες με τις αρμόδιες υπηρεσίες.
Aσάφεια
Η απάντηση είναι απλή:
Πουθενά στο νόμο δεν καθορίζεται ποιο είναι το κατάστημα καθημερινής ανάγκης.
Πουθενά στο νόμο δεν υπάρχει καθορισμός – διαχωρισμός μεταξύ μεγάλου καταστήματος, πολυκαταστήματος και υπεραγοράς.
Η ανεπαρκής λειτουργία του Οργανισμού Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας μαζί με την πολυαρχία και την πολυνομία που δεν επιτρέπουν την εφαρμογή ενός ορθολογικού πολεοδομικού σχεδιασμού.
Και εδώ για να αποδείξω ότι αυτό που απαιτείται είναι η θέληση της πολιτείας, θ’ αναφερθώ σε δυο περιπτώσεις που λειτούργησε με τελείως διαφορετικό τρόπο. Στην 1η περίπτωση της Πλάκας, επί Τρίτση, καθορίσθηκαν με ακρίβεια οι χρήσεις ανά κτίσμα με εντυπωσιακά αποτελέσματα και στην 2η πρόσφατη του Ελαιώνα υπάρχει πολεοδομική σύγχυση και αναρχία με τα γνωστά μέχρι σήμερα αποτελέσματα.
Έτσι παρουσιάζεται το φαινόμενο, σε περιοχές όπου το ισχύον διάταγμα περί χρήσεων γης δεν επιτρέπει την ανέγερση πολυκαταστημάτων η υπεραγορών, κατασκευαστές μεγάλων κτηρίων, τα οποία προφανώς προορίζονται για να χρησιμοποιηθούν σαν Υπεραγορές, να τα χαρακτηρίζουν με την αίτησή τους για έκδοση οικοδομικής άδειας, σαν απλά ενιαία καταστήματα, που όπως είδαμε είναι χρήση επιτρεπτή σχεδόν σε όλους τους δήμους .
Και εδώ έχουμε πολλά παραδείγματα αλλαγής χρήσεων και μετατροπής χώρων παρκινγκ και κινηματογράφων σε super-market και μάλιστα, μακριά από τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, που θα έπρεπε να είναι βασική προϋπόθεση για την χορήγηση της άδειας λειτουργίας.
Με τον τρόπο αυτό γίνεται καταστρατήγηση του νόμου με επιπτώσεις όχι μόνο σε ότι αφορά τον ανταγωνισμό μεταξύ μιας «αλυσίδας», με μια μικρή εμπορική, οικογενειακή τις περισσότερες φορές επιχείρησης, αλλά γενικότερες άλλες, όπως:
Έχουμε περιβαλλοντικές επιπτώσεις από τη λειτουργία τέτοιων μεγάλων κτηρίων, που κατασκευάονται χωρίς τις απαιτούμενες προϋποθέσεις (για παράδειγμα για τις υπεραγορές ο νόμος προβλέπει μια θέση στάθμευσης ανά 15 τετραγωνικά ενώ για το μεγάλο κατάστημα μια ανά 50 τετραγωνικά).
Η ανέγερση τέτοιων κτιρίων σε μη επιτρεπόμενες πραγματικά περιοχές οδηγεί σε μια αλυσίδα παραβάσεων όσον αφορά την λειτουργία τους, και καταλήγει σε μεγάλης έκτασης αντιδικίες από ενδιαφερόμενες ομάδες Πολιτών.
(Για παράδειγμα σε περίπτωση που κτίριο έχει οικοδομική άδεια μεγάλου καταστήματος και λειτουργεί στην πραγματικότητα ως υπεραγορά τροφίμων (σούπερ μάρκετ) κατόπιν καταγγελίας και ελέγχου από την αρμόδια πολεοδομία, αν και καταγράφεται η παράνομη χρήση και κοινοποιείται εγγράφως στην αδειοδοτούσα αρχή, δημιουργώντας την προϋπόθεση ανάκλησης της άδειας λειτουργίας του καταστήματος, εντούτοις η άδεια λειτουργίας δεν έχουμε διαπιστώσει μέχρι σήμερα να ανακαλείται).
Η Νομαρχία Αθηνών, όπως πολλές φορές έχει εμπράκτως αποδείξει, με τελευταία αυτή της περιόδου των εορτών και τις μεγάλες καταστροφές που υπέστη ο εμπορικός κόσμος, στέκεται αρωγός στο πλευρό των εμπόρων, προστατεύει τα συμφέροντα των καταναλωτών και είναι υπέρ της εύρυθμης λειτουργίας της αγοράς.
Και η υγιής αγορά απαιτεί σήμερα την αγαθή συνύπαρξη και των μικρών και των μεγάλων επιχειρήσεων.
Στο πλαίσιο αυτό, η Νομαρχία Αθηνών έχει επαναλειμμένα καταθέσει τις προτάσεις της προς την κεντρική διοίκηση και αυτό θα πράξει για μια ακόμη φορά.
Σ’ αυτή την κατεύθυνση απευθύνουμε πρόσκληση για συνεργασία στον Εμπορικό Σύλλογο Αθηνών για να διαμορφώσουμε κοινή πρόταση που θα κάνει πραγματικότητα τον εμπορικό χωροταξικό σχεδιασμό, που θα συνδέεται με τις αρχές της βιώσιμης ανάπτυξης, της προστασίας του περιβάλλοντος και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της κάθε περιοχής.
Στην πρότασή μας για τον εμπορικό χωροταξικό σχεδιασμό θα πρέπει μεταξύ άλλων να ληφθούν υπόψη τα εξής:
• Να προσμετράται η υφιστάμενη οικονομική κατάσταση και οι ανάγκες της κάθε περιοχής.
• Να ληφθούν υπόψη οι ήδη εγκατεστημένες εμπορικές δραστηριότητες κάθε περιοχής και να υπάρχει ορθολογική κατανομή και συσχέτισή τους.
• Να εξασφαλίζει πλήρως επιχειρηματίες, εργαζόμενους και καταναλωτικό κοινό.