Παραγωγή γυρισμένη στην… Αλγερία
Το βιβλίο «Ζ» του Βασίλη Βασιλικού, έπεσε στα χέρια του Κώστα Γαβρά το 1967, μετά από πρόταση του αδελφού του, ο οποίος ήταν στο στρατό μαζί με τον συγγραφέα. Όταν το 1967 έγινε το πραξικόπημα στην Ελλάδα, ο Yves Montand τηλεφώνησε στον Γαβρά, θέλοντας να μάθει περισσότερα για το τι γινόταν στη χώρα εκείνη την εποχή.
Τότε ήταν που αποφάσισε ο σκηνοθέτης να κινητοποιηθεί, αποκηρύσσοντας τις πολιτικές εξελίξεις στη χώρα του.
Μαζί με τον Jorge Semprún άρχισαν να μεταφέρουν το βιβλίο σε σενάριο, έχοντας σύμμαχο τον Montand, ο οποίος από την αρχή δήλωσε, «κάνω όποιον ρόλο θέλεις στο φιλμ».
Από πλευράς ηθοποιών υπήρχε μεγάλη προθυμία, γιατί όλοι αγάπησαν και πίστεψαν στην ιστορία και θέλησαν να συμμετάσχουν. Τα προβλήματα εκδηλώθηκαν στο επίπεδο της παραγωγής και της χρηματοδότησης από Ευρωπαίους και Αμερικανούς, οι οποίοι θεωρούσαν ότι κανέναν δεν ενδιαφέρει μια ταινία για έναν δολοφονημένο βουλευτή στην Ελλάδα.
Ο Jacques Perrain ήταν αυτός που προσφέρθηκε να κάνει την παραγωγή και στράφηκε στην Αλγερία. Απευθύνθηκαν στον υπουργό Πολιτισμού, ο οποίος συνέβαλε με προθυμία κι έτσι η ταινία γυρίστηκε εξ ολοκλήρου στο Αλγέρι.
Το «Ζ» είναι η ταινία, η οποία στην πραγματικότητα έδωσε στον Γαβρά τον χαρακτηρισμό «σκηνοθέτης πολιτικών ταινιών».
Επιθετική κριτική
Η κριτική που έγινε στην ταινία ήταν σφοδρή, κυρίως από τους Έλληνες της Αμερικής, την New York Times, αλλά και το περιοδικό Positif.
Η ταινία συμμετείχε στο Διαγωνιστικό Πρόγραμμα του Φεστιβάλ Κανών του 1969, όπου απέσπασε το Μεγάλο Βραβείο της Επιτροπής και του Πρώτου Ανδρικού Ρόλου για τον Jean-Louis Trintignan, ενώ τιμήθηκε με πολλά βραβεία Ενώσεων Κριτικών, με το βρετανικό βραβείο BAFTA, με τη Χρυσή Σφαίρα και με το Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας.
Προβλήθηκε σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες και στην Αμερική, όπου σημείωσε και μεγάλη εισπρακτική επιτυχία.
Λίγα λόγια για τον Κώστα Γαβρά
Ο σκηνοθέτης Κώστας Γαβράς γεννήθηκε σε ένα χωριό της Αρκαδίας το 1933. Τελείωσε το σχολείο στην Αθήνα, σπούδασε κινηματογράφο στο Παρίσι κι άρχισε να εργάζεται ως βοηθός σκηνοθέτη κοντά σε κορυφαίους δημιουργούς όπως ο René Clair, ο Jacques Demy, ο Yves Allégret, ο René Clément και ο Henri Verneuil.
Εκτός από το «Ζ» έχει κάνει και την πολιτική ταινία «Ο Αγνοούμενος» (1982), η οποία τιμήθηκε με το Χρυσό Φοίνικα του Φεστιβάλ Κανών, με Α’ Βραβείο Ανδρικού Ρόλου για τον Jack Lemmon καθώς και Όσκαρ Σεναρίου.
Από το 1971 έως 1973 διετέλεσε πρόεδρος της Ένωσης Σκηνοθετών στη Γαλλία και από το 1982 έως το 1987 υπήρξε πρόεδρος της Γαλλικής Ταινιοθήκης, αξίωμα που ασκεί και σήμερα, αφού επανεξελέγη.
Τελευταία του ταινία είναι «Ο Δρόμος προς την Δύση», που αυτή την εποχή προβάλλεται και στην Ελλάδα, «Το Τσεκούρι» (2005), «Αμήν» (2002), «Mad City» (1997), «Το Μουσικό Κουτί» (1990), «Οι Κατάσκοποι που ήρθαν από τη Ζέστη» (1985), «Ο Κύριος Κλάιν» (1976), «Κατάσταση Πολιορκίας» (1973), «Η Ομολογία» (1970) και «Τυχοδιώκτης» (1964).
ΑΓΓΕΛΟΣ ΠΟΛΥΔΩΡΟΣ
