«Αξίζουμε κάτι διαφορετικό στην ψυχιατρική περίθαλψη, την κοινωνική φροντίδα και την προστασία των δικαιωμάτων μας;» είναι ο τίτλος του άρθρου που μας απέστειλε ο Παναγιώτης Χονδρός, Ψυχολόγος, Πρόεδρος της ΕΠΑΨΥ και Γ. Γραμματέας Δικτύου Φορέων Ψυχικής Υγείας και Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης ΑΡΓΩΣ. Όπως αναφέρει, αφορμή για τη σύνταξη του άρθρου στάθηκε το Κέντρο Περίθαλψης Παιδιών Λεχαινών Ηλείας. Το άρθρο έχει ως εξής:
«Το 2007 επιθεωρήσεις μη κυβερνητικών οργανώσεων στη Σερβία είχαν αποκαλύψει μία τραγική κατάσταση σε ιδρύματα, που φιλοξενούσαν παιδιά. Οι φωτογραφίες που έδινε ο εξωτερικός παρατηρητής (Mental Disability Rights International) στο διεθνή τύπο ήταν αποτροπιαστικές. Η σκέψη πολλών στην Ελλάδα θα ήταν ότι, ευτυχώς, η χώρα μας με τα μύρια οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα, είχε τουλάχιστον αφήσει πίσω της τέτοιες καταστάσεις μετά από το ΠΙΚΠΑ Λέρου.
Κάποιος θα έλεγε ότι η Ελλάδα έχει προοδεύσει σε σχέση με τις λοιπές βαλκανικές χώρες. Η εικόνα από το ΚΕΠΕΠ Λεχαινών Ηλείας μας δείχνει, ότι οι καταστάσεις αυτές συνεχίζουν να υπάρχουν στη χώρα μας. Πάλι, όπως και με την Λέρο, ο εξωτερικός παρατηρητής, η αγγλίδα εθελόντρια, είναι αυτή που αρθρώνει την κραυγή απόγνωσης. Παρόλες τις προσπάθειες προόδου και μεταρρύθμισης, κάθε περιστατικό ιδρυματικής βίας και εγκατάλειψης, και είναι πολλά, εγκαταλείπεται άμεσα απ’ όλους, σα πτώμα που κείται στην άσφαλτο, καλυμμένο μ’ ένα άσπρο σεντόνι. Κανείς δε θέλει να το κοιτάξει, να ασχοληθεί, παραμένει ως μίασμα. Μένει μία αίσθηση ότι τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει, ότι “έτσι γίνεται”.
Υπάρχει, όμως, και η άλλη πλευρά. Οι προσπάθειες για τη βελτίωση του συστήματος υπηρεσιών ψυχικής υγείας και της μεταρρύθμισης έχουν κάνει κάποια βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση. Δημιουργία μεγάλου αριθμού κοινοτικών δομών που, παρά τον κατακερματισμό του συστήματος, λειτουργούν καλά. Δημιουργία ομάδων επαγγελματιών με εμπειρία και τεχνογνωσία. Σε κάποιες περιπτώσεις οι τοπικές κοινότητες έχουν έρθει κοντά και υποστηρίζουν ουσιαστικά τους άλλοτε ξεχασμένους και άφαντους ασθενείς με ψυχιατρικά και κοινωνικά προβλήματα. Το θέμα των δικαιωμάτων των ψυχικά πασχόντων γίνεται δειλά αντικείμενο συστηματικής απασχόλησης με ελέγχους, αναφορές, πίεση προς το Υπουργείο, με προεξέχοντα στην προσπάθεια το Συνήγορο του Πολίτη.
Στα Βόρεια Προάστια γίνεται τα τελευταία δέκα χρόνια μία προσπάθεια να υπάρξει κάτι διαφορετικό στη φροντίδα ψυχικής υγείας. Η Εταιρεία Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ψυχικής Υγείας (ΕΠΑΨΥ) δημιούργησε και έχει συνολικά την ευθύνη λειτουργίας 8 κοινοτικών δομών στην περιοχή (οικοτροφεία, ξενώνες, κοινοτικά διαμερίσματα και κέντρο ημέρας). Συντέλεσε στη δημιουργία Κοινωνικού Συνεταιρισμού Περιορισμένης Ευθύνης (“Ηλιοτρόπιο”) και υποστηρίζει τις δράσεις επαγγελματικής επανένταξης ψυχικά πασχόντων στο πλαίσιο αυτό. Έχει την επιστημονική υποστήριξη του νεοσύστατου Συλλόγου Οικογενειών και Φίλων για την ψυχική υγεία που έχει ως σκοπό την ανακούφιση, την καθοδήγηση και εκπαίδευση των οικογενειών και την συνηγορία των δικαιωμάτων των ατόμων με προβλήματα ψυχικής υγείας. Προωθούμε τη δημιουργία Μονάδας Ανάδοχων Οικογενειών και ενός πρότυπου Κέντρου Ημέρας, που θα προσφέρουν σημαντικά στην κάλυψη των κενών ανάμεσα στις διαφορετικές δομές.
Σε συνεργασία με το Ψυχιατρικό Τμήμα του ΓΝ “Σισμανόγλειο”, των άλλων δημόσιων, μη κερδοσκοπικών αλλά και ιδιωτικών φορέων ψυχικής υγείας, τις υπηρεσίες ψυχικής υγείας και κοινωνικής φροντίδας των δήμων, υπάρχει η προοπτική της ανάπτυξης ενός πραγματικού δικτύου για την ψυχική υγεία. Δίκτυο σημαίνει συνεργασία, αλλά και σωστός καταμερισμός και ανάληψη ευθύνης.
Ακριβώς το αντίθετο μ’ αυτό που επικρατεί στα άσυλα και τα εγκαταλειμμένα ιδρύματα. Πρέπει όμως να επιλέξουμε πλευρά, ως επαγγελματίες, ως πολιτικοί, ως λήπτες υπηρεσιών, ως απλοί πολίτες. Ανάμεσα στην αντίθεση που τρελαίνει, εγκατάλειψη και βία, αίσθημα παραίτησης και απόγνωσης από τη μία, φροντίδα και ενδυνάμωση στην κοινότητα, δημιουργική συνεργασία και αλλαγή αντιλήψεων από την άλλη. Σε μία χώρα γεμάτη παράδοξα και αντιθέσεις, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι όλοι αξίζουμε κάτι καλύτερο στην ψυχιατρική περίθαλψη, την κοινωνική φροντίδα και την προστασία των δικαιωμάτων μας. Ας κάνουμε την περιοχή μας νησίδα καλής πρακτικής, ανθρωπιάς και μοντέλο αλλαγής».
