Για πρώτη φορά έπειτα από χρόνια, το φετινό καλοκαίρι φαίνεται ότι το νέφος δεν πήγε διακοπές. Ειδικά το όζον, αλλά και τα μικροσωματίδια, εγκαταστάθηκαν πλέον μόνιμα στο Λεκανοπέδιο, όπου εκτός της Αθήνας, «πρωταγωνίστησαν» το Μαρούσι, η Λυκόβρυση και οι Θρακομακεδόνες, τα μέχρι πρότινος «πράσινα» προάστια.
Μέχρι και την τελευταία θερινή μέτρηση, δηλαδή την Παρασκευή 29 Αυγούστου, για 3 ολόκληρες ώρες υπήρξε εκτίναξη των τιμών του όζοντος πάνω από τα όρια συναγερμού σε όλα τα Βόρεια Προάστια.
Είναι χαρακτηριστικό ότι το όζον έχει χαρακτηριστεί από τους ειδικούς και ως «ρύπος των προαστίων», ακριβώς επειδή οι τιμές του φτάνουν τόσο ψηλά στις συγκεκριμένες περιοχές. «Σχηματίζεται πάνω από την πόλη και σπρώχνεται από τη θαλάσσια αύρα προς τα βόρεια, όπου περιορίζεται από τους ορεινούς όγκους και συγκρατείται», τονίζει ο κ. Μιχάλης Πετράκης, διευθυντής του Ινστιτούτου Περιβάλλοντος του Αστεροσκοπείου Αθηνών.
Στο κόκκινο
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία των μετρήσεων του ΥΠΕΧΩΔΕ, από τις αρχές Ιουλίου έως και τον Δεκαπενταύγουστο το όζον «χτυπούσε κόκκινο» κατά μέσο όρο ανά πέντε ημέρες, ενώ από τις 17 Αυγούστου, μετά την επιστροφή του πρώτου κύματος των Αθηναίων από τις διακοπές τους, πύκνωσαν οι υπερβάσεις των εκπομπών του ανά τριήμερο. Μάλιστα, το δίμηνο Ιουλίου – Αυγούστου καταγράφηκε ρεκόρ, τόσο στις υψηλές τιμές όσο και στην παρατεταμένη διάρκεια των υπερβάσεων του όζοντος, το οποίο άρχισε να «χτυπά» και τα Σαββατοκύριακα. Με αιχμή την περασμένη Κυριακή 24 Αυγούστου, που έφθασε στο ζενίθ στους σταθμούς Λυκόβρυσης και Αγίας Παρασκευής, και το Σάββατο 9 Αυγούστου, καταγράφοντας υψηλές τιμές σε οκτώ συνολικά σταθμούς και υπερβάσεις του ορίου συναγερμού στα Λιόσια, τη Λυκόβρυση και τους Θρακομακεδόνες.
Αιτίες του φαινομένου, σύμφωνα με τους επιστήμονες, είναι οι υψηλές θερμοκρασίες, η μικρή ταχύτητα των ανέμων και η αυξημένη ηλιακή ακτινοβολία. Αλλά για να γίνουν αυτές οι αντιδράσεις πρέπει να υπάρχει το υπόστρωμα των πρωτογενών ρύπων και πιο συγκεκριμένα των οξειδίων του αζώτου, πτητικών οργανικών ενώσεων κ.ά., σε μεγάλο βαθμό γέννημα των οχημάτων.
Τα βαρέα οχήματα που κυκλοφορούν στο λεκανοπέδιο της Αττικής ευθύνονται για το 60% των εκπομπών των αιωρούμενων μικροσωματιδίων φανερώνει έρευνα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Πρόκειται κυρίως για παλαιάς τεχνολογίας οχήματα των οποίων ο μέσος όρος ηλικίας τους αγγίζει τα 27 χρόνια. Επίσης, από τους ελέγχους που έχουν γίνει, έχει διαπιστωθεί ότι πολλά από τα φορτηγά και τις νταλίκες στην Αττική χρησιμοποιούν κακής ποιότητας ντίζελ, κάτι που επιβαρύνει σημαντικά την ατμόσφαιρα της Αθήνας.
Όμως το καλοκαίρι σημειώθηκαν υψηλές συγκεντρώσεις όζοντος, που προέρχονται επίσης από την καύση υδρογονανθράκων και οι οποίοι προέρχονται κυρίως από τα βενζινοκίνητα οχήματα.
«Ξεπερασμένος ο δακτύλιος»
Εν τω μεταξύ, από τη Δευτέρα 1 Σεπτεμβρίου επέστρεψε ο γνωστός δακτύλιος στο Λεκανοπέδιο Αττικής, τον οποίο εδώ και πολλά χρόνια το νέφος έχει νικήσει κατά κράτος, ενώ πολλοί είναι οι ειδικοί που σημειώνουν ότι η όποια θετική πλευρά του μέτρου έχει ξεπεραστεί, προτείνοντας την κατάργησή του.
Το μέτρο της απόσυρσης των παλαιών αυτοκινήτων, που εισηγούνται τα υπουργεία Περιβάλλοντος και Μεταφορών, φαίνεται ότι έχει «παγώσει» λόγω των δημοσιοοικονομικών εξελίξεων και μάλλον μετατίθεται για την περίοδο μετά το 2009. Σε στάση αναμονής βρίσκεται και το πακέτο μέτρων για τη βελτίωση της αστικής κινητικότητας και την αντιμετώπιση του νέφους, που δημοσιοποίησε το ΥΠΕΧΩΔΕ στις αρχές του καλοκαιριού προς δημόσια διαβούλευση, περιμένοντας «πράσινο φως» από τα συναρμόδια υπουργεία, κυρίως το υπουργείο Οικονομίας.
ο πακέτο αυτό προβλέπει να ισχύσει «πράσινος δακτύλιος», με νέα διευρυμένα όρια στην Αθήνα, και να ισχύσουν περιορισμοί και απαγορεύσεις στην κυκλοφορία και κλιμακωτά τέλη κυκλοφορίας σύμφωνα με την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει», αφού τα οχήματα (επιβατικά, φορτηγά, δίκυκλα) κατηγοριοποιηθούν με βάση όχι τον κυβισμό αλλά την περιβαλλοντική επιβάρυνση του κινητήρα τους.
Το σίγουρο είναι ότι η παρουσία του νέφους μέσα στο κατακαλόκαιρο, δημιουργεί έντονες ανησυχίες για μια απειλητική επανεμφάνιση από Σεπτέμβριο.
Τάνια Κατσάνη
