Ολοένα και περισσότερα ζευγάρια επιλέγουν ν' ανοίγουν την πόρτα του δημαρχείου, αντί να ανεβαίνουν τα σκαλιά της εκκλησίας, για να δώσουν όρκο πίστης και αφοσίωσης. Οι λόγοι είναι, επί το πλείστον, οικονομικοί και δευτερευόντως κοινωνικοί ή ιδεολογικοί. Σύμφωνα με πανελλαδικά στοιχεία ένας στους τρεις πολίτες επιλέγουν, πλέον, το δημαρχείο, καθώς η αυξημένη φοροαπαλλαγή για την αγορά πρώτης κατοικίας αποτελεί ισχυρό κίνητρο για έναν γρήγορο γάμο. Επιπλέον, το συνολικό κόστος του θρησκευτικού γάμου υπερβαίνει κατά πολύ τη δαπάνη της λιτής και γραφειοκρατικής διαδικασίας ενώπιον του δημάρχου.
Στα Μελίσσια οι αριθμοί εντυπωσιάζουν, δεδομένου ότι πέρυσι την ευλογία του παπά επέλεξαν εξήντα τέσσερα ζευγάρια και σαράντα εννέα προτίμησαν τον όρκο ενώπιον της αρμόδιας αντιδημάρχου Ραλλού Τραγγέλη-Ξανθοπούλου, η οποία φέτος έχει ήδη τελέσει δέκα γάμους. Όπως η ίδια εξηγεί στην «Α», για την επιλογή αυτή ο οικονομικός παράγοντας και η ταχύτητα είναι καθοριστικοί: «Ο πολιτικός γάμος τελείται με σχεδόν μηδαμινά έξοδα και είναι η άμεση και γρήγορη λύση για τη λήψη στεγαστικού δανείου. Γι' αυτό πολλοί δηλώνουν ότι όταν οι συνθήκες το επιτρέψουν, θα κάνουν και θρησκευτικό γάμο».
Ωστόσο, η αντιδήμαρχος περιγράφει και άλλους τρεις λόγους. Ο πρώτος σχετίζεται με το θρήσκευμα, καθώς ζευγάρια βρίσκουν διέξοδο στον πολιτικό γάμο όταν δεν επιθυμούν ο ένας να προσχωρήσει στη θρησκεία ή το δόγμα του άλλου. Ο δεύτερος είναι καθαρά ιδεολογικός, καθώς στο παρελθόν οι άθεοι υποχρεώνονταν σε μια υποκρισία ανεπίτρεπτη και για τις δύο πλευρές. Ο τρίτος λόγος είναι καθαρά κοινωνικός όπως, για παράδειγμα, μια εγκυμοσύνη, όπου η γυναίκα νιώθει άβολα να πάει σαν νύφη στην εκκλησία, ή περιπτώσεις όπου μεσήλικα και γηραιότερα ζευγάρια βρίσκουν τον πολιτικό γάμο πιο αρμόζοντα για τις δικές τους συνθήκες και προϋποθέσεις.
Οι γάμοι στο δημαρχείο γίνονται κάθε Τετάρτη και Παρασκευή και ώρες 11:00 – 13:00 είτε στην αίθουσα του ∆ημοτικού Συμβουλίου είτε στο Πολιτιστικό Κέντρο του ∆ήμου, ανάλογα με τις περιστάσεις και τις επιθυμίες των μελλονύμφων. Θεωρητικά μπορούν να γίνουν και στην κατοικία τους, εφόσον υφίσταται πραγματική ανάγκη, όπως δυσκολία μετακίνησης για λόγους υγείας. Για την αντιδήμαρχο η αρμοδιότητα αυτή ενέχει και μια προσωπική πλευρά. Επί 19 χρόνια υπήρξε καθηγήτρια στο λύκειο της πόλης και η χαρά της είναι ιδιαίτερη όταν οι ευχές της για επιτυχημένη συμβίωση απευθύνονται σε μαθητές και μαθήτριές της. «Νιώθω σαν να ολοκληρώνεται ένας κύκλος ζωής», τονίζει με συγκίνηση, ενώ διατυπώνει ταυτόχρονα την πεποίθησή της ότι «όπου δεν συντρέχουν σοβαροί λόγοι, η μυστηριώδης μαγεία και ομορφιά του ορθόδοξου θρησκευτικού γάμου είναι αναντικατάστατη»…
Ιστορική ρεβάνς;
Ο πολιτικός γάμος θεσπίστηκε το 1982 από τον Ανδρέα Παπανδρέου και έθεσε τέρμα στην κυριαρχία του θρησκευτικού γάμου, που ίσχυε από το 895 μ.Χ. Στα πρώτα του βήματα έδειχνε να χάνει κατά κράτος απέναντι στην ισχυρή παράδοση της θρησκευτικής τελετής. Πολλοί είχαν αρχίσει να μιλούν για την κοινωνική απαξίωσή του και για το σαρωτικό θρίαμβο της Εκκλησίας, που ακόμη ορθώνει εμπόδια για τις «τελετές των δημαρχείων». Είκοσι έξι χρόνια μετά έχουν έρθει τα πάνω κάτω. Το ποσοστό των πολιτικών γάμων από 7,66% επί του συνόλου το 1983 εκτοξεύθηκε στο 31,6% (!) το 2006. Μέχρι και το 1991 το ποσοστό κυμαινόταν σε μονοψήφιο νούμερο. Το 1991 επί 65.568 γάμων μόνο 5.855 (9%) ήταν πολιτικοί. Τα υψηλά διψήφια ποσοστά αρχίζουν να εμφανίζονται από το 2000 (18% οι πολιτικοί γάμοι), φτάνουν το 2002 στο 21% και έκτοτε ακολουθούν ραγδαία ανοδική πορεία, για να φτάσουμε στο έτος 2006, όταν επί 57.802 γάμων οι 18.223 είναι πολιτικοί (31,6%).
Ελεύθερη συμβίωση
Σχέδιο νόμου, με το οποίο τα ετερόφυλα -ενδεχομένως και τα ομόφυλα- ζευγάρια που συμβιώνουν χωρίς γάμο θα μπορούν να επισημοποιούν τη σχέση τους με μια έγγραφη συμφωνία στο ληξιαρχείο, προωθεί το υπουργείο ∆ικαιοσύνης προκαλώντας την οξεία αντίδραση Ιεραρχών που μιλούν ευθέως για πορνεία. Πρόκειται στην ουσία για ένα συμβολαιογραφικό έγγραφο, το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης, το οποίο προσεχώς θα υποκαταστήσει το γάμο, διασφαλίζοντας στα δύο μέρη τα οφέλη που απορρέουν από αυτόν, χωρίς να απεμπολείται η αίσθηση ελευθερίας. Η πράξη αυτή θα τους καθιστά ουσιαστικά συζύγους, με όλα σχεδόν τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις, αλλά και με μια σημαντική διαφορά. Θα έχουν τη δυνατότητα να χωρίσουν, αποφεύγοντας τη διαδικασία του διαζυγίου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Το σύμφωνο ελεύθερης συμβίωσης θα λύνεται αυτοδικαίως, αν ο ένας από τους δύο παντρευτεί με τρίτο πρόσωπο ή αν το ένα μέρος δηλώσει με συμβολαιογραφική πράξη την επιθυμία του να ακυρωθεί, με την προϋπόθεση ότι η δήλωση θα κοινοποιηθεί με δικαστικό επιμελητή και στο άλλο μέρος. Η νέα νομοθετική ρύθμιση στηρίζεται σε απόφαση του Ευρωπαϊκού ∆ικαστηρίου ∆ικαιωμάτων του Ανθρώπου.
