Στην πλατφόρμα TikTok το τελευταίο διάστημα παρατηρείται η νέα τάση «SkinnyTok». Μια τάση που θέτει σε κίνδυνο την υγεία των νέων.
Τι εστί όμως «SkinnyTok»; Υπάρχουν άραγε σημάδια που φανερώνουν πως κάποιος/κάποια είναι θύμα αυτής της τάσης; Πώς μπορούν οι γονείς να προστατέψουν τα παιδιά τους σε μια εποχή που τα social media πρωταγωνιστούν στη ζωή των εφήβων;
Εμείς μιλήσαμε με τη Δρ. Μαρία Τσιάκα, ψυχολόγο, διδάκτωρ Ψυχολογικής Ιατρικής του King’s College του Λονδίνου, διευθύντρια και ιδρύτρια του Ελληνικού Κέντρου Διατροφικών Διαταραχών, πιστοποιημένη εκπαιδεύτρια και επόπτρια του Πρωτοκόλλου (TBT-S) για τη Νότια Ευρώπη, η οποία μας έδωσε απαντήσεις σε βασικά ερωτήματα που απασχολούν όλους μας και κυρίως τους γονείς.
Συνέντευξη ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΦΡΑΓΚΟΥΛΑΚΗ
«SkinnyTok»… Μιλήστε μας γι’ αυτή τη νέα τάση που θέτει σε κίνδυνο την υγεία των νέων
Το φαινόμενο «SkinnyTok» περιγράφει μια τάση στην πλατφόρμα TikTok, όπου προβάλλονται ακραία πρότυπα αδυναμίας ως ιδανικά ομορφιάς, πολλές φορές υπό το πρόσχημα της «υγιεινής ζωής» ή της «fitness κουλτούρας». Ταυτόχρονα, προωθεί τον περιορισμό της τροφής, εξαντλητική άσκηση ή συμβουλές απώλειας βάρους, με στόχο τη διατήρηση ή επίτευξη ενός εξαιρετικά λεπτού σώματος.
Το πρόβλημα είναι ότι οι αλγόριθμοι ενισχύουν τέτοιο περιεχόμενο, ιδίως όταν το παρακολουθεί ένας/μία έφηβος/η, ενισχύοντας μια στρεβλή εικόνα για το «φυσιολογικό» σώμα και αυξάνοντας την κοινωνική πίεση για συμμόρφωση με αυτά τα πρότυπα. Ο έφηβος εγκλωβίζεται εύκολα σε μια ψηφιακή «φούσκα», όπου το αδύνατο σώμα παρουσιάζεται ως μονόδρομος για την αποδοχή και την προσωπική επιτυχία.
Υπάρχουν σημάδια που φανερώνουν ότι κάποιος/κάποια είναι θύμα αυτού του φαινομένου;
Υπάρχουν ενδείξεις που πρέπει να κινητοποιήσουν τους γονείς ή τους εκπαιδευτικούς, όπως:
- Έντονη ενασχόληση με το βάρος και την εξωτερική εμφάνιση, συχνά μ’ αυτοκριτική διάθεση.
- Αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες, όπως απότομη μείωση της ποσότητας τροφής, αποφυγή γευμάτων ή αποκλεισμό συγκεκριμένων ομάδων τροφίμων (π.χ. λιπαρά, υδατάνθρακες).
- Απόσυρση από κοινωνικές δραστηριότητες που σχετίζονται με φαγητό (π.χ. πάρτι, οικογενειακά τραπέζια).
- Καταναγκαστική άσκηση ή αίσθημα ενοχής, αν δεν ασκηθούν.
- Αλλαγές στη διάθεση, όπως άγχος, ευερεθιστότητα ή καταθλιπτικά συμπτώματα.
- Συχνή παρακολούθηση συγκεκριμένων hashtags ή λογαριασμών που προωθούν τη λεπτότητα (#Thinspo, #WhatIEatInADay κ.ά.).
Σε μια εποχή που τα social media πρωταγωνιστούν στη ζωή όλων των ηλικιών, πώς μπορούν οι γονείς να προστατέψουν τα παιδιά τους από τέτοιου είδους επικίνδυνες τάσεις;
Η προστασία ξεκινά πριν εμφανιστούν τα προβλήματα, μέσα από την ψυχοσυναισθηματική ενδυνάμωση των παιδιών. Επιστημονικά, αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τους εξής τρόπους:
- Ενίσχυση της κριτικής σκέψης απέναντι στο ψηφιακό περιεχόμενο. Εξηγήστε ότι πολλά από όσα βλέπουν είναι προϊόν φίλτρων, επεξεργασίας ή προσεκτικά επιλεγμένης εικόνας – όχι πραγματικότητα.
- Δημιουργία ανοιχτής κι εμπιστευτικής επικοινωνίας. Ο γονιός που ακούει χωρίς να κρίνει, είναι πολύ πιο πιθανό να αποτελέσει σημείο αναφοράς για το παιδί του.
- Θετικά πρότυπα. Ο ίδιος ο γονέας χρειάζεται ν’ αποφεύγει αρνητικά σχόλια για το σώμα του ή το σώμα των άλλων και να δίνει έμφαση στη λειτουργικότητα και τη φροντίδα του σώματος (π.χ. «τρέφουμε το σώμα μας για να έχουμε ενέργεια», όχι «για να μη παχύνουμε»).
- Οριοθέτηση της χρήσης των social media, χωρίς τιμωρητικό χαρακτήρα. Είναι πιο αποτελεσματικό να μοιράζονται μαζί στιγμές εκτός οθονών, παρά να επιβάλλονται αυστηρές απαγορεύσεις.
- Επαγγελματική υποστήριξη, όταν παρατηρείται εμμονική συμπεριφορά, από ψυχολόγο ή διατροφολόγο με εμπειρία στην εφηβική ηλικία και στις διατροφικές διαταραχές.
Κλείνοντας, πώς μπορεί ένας γονιός να πείσει την έφηβη κόρη ή τον έφηβο γιο να αγαπήσει το σώμα του και να πορευτεί με αυτό;
Η αγάπη για το σώμα δεν «διδάσκεται» με νουθεσίες, αλλά καλλιεργείται μέσα την άνευ όρων αποδοχή, ενισχύοντας την αξία του παιδιού μακριά από την εξωτερική του εμφάνιση κι εστιάζοντας στις δυνατότητες του σώματος, κι όχι μόνο στην εικόνα του – π.χ. «το σώμα σου σε βοηθά να δημιουργείς, να διασκεδάζεις, να αγκαλιάζεις». Επιπλέον, ο γονιός είναι σημαντικό να κατανοήσει τους πιθανούς λόγους που το παιδί του έχει αρνητική εικόνα σώματος, καθώς πολλές φορές λειτουργεί ως κεκαλυμμένος τρόπος έκφρασης άγχους, μοναξιάς ή ανάγκης για έλεγχο. Είναι σημαντικό για τους γονείς να γνωρίζουν ότι η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης με βάση άλλες αξίες, όπως η δημιουργικότητα, η καλοσύνη, η επιμονή – όχι μόνο η εμφάνιση, συμβάλλουν στη δημιουργία μιας ψυχολογικής ασπίδας που προστατεύει το παιδί από μελλοντικές διατροφικές διαταραχές, συγκρίσεις κι εξωτερική πίεση. Το σημαντικότερο είναι να νιώθει ότι έχει μια σταθερή βάση αποδοχής στο σπίτι, ώστε όταν ο «θόρυβος από τον βομβαρδισμό» των social media γίνεται εκκωφαντικός, να ξέρει πού να στραφεί.