Αν και μετ’ εμποδίων, η συμφωνία εκεχειρίας στη Γάζα εφαρμόζεται. Αφού πλήρωσαν βαρύ φόρο αίματος, οι εκτοπισμένοι Παλαιστίνιοι επιστρέφουν καθημερινά κατά χιλιάδες στις εστίες τους στο βόρειο τμήμα του θύλακα, από όπου αποχώρησε μεγάλο μέρος των ισραηλινών δυνάμεων, που βρίσκονταν στον λεγόμενο «Άξονα Νετσαρίμ», που χώριζε την Λωρίδα της Γάζας σε βόρειο και νότιο τμήμα, από τον δεύτερο μήνα του πολέμου που ξέσπασε στις 7 Οκτωβρίου 2023.
Με βάση αυτές τις νέες εξελίξεις, το Cine- Δράση την Πέμπτη 6 Φεβρουαρίου στις 20.15 στο ΤΥΠΕΤ (Υμηττού και Πλαταιών), προβάλλει την ταινία «Η Άιντα επιστρέφει» της Carol Mansour. Στην προβολή συμμετέχει και η ομάδα «Dounias», μια ανεξάρτητη μη κερδοσκοπική οργάνωση, καταχωρημένη στην Ελλάδα, που στοχεύει στην ανάπτυξη, την παραγωγή και προβολή του πολιτισμού της Παλαιστίνης και του αραβικού κόσμου στο ελληνικό κοινό.
Η ποιήτρια και καλλιτεχνική διευθύντρια της ομάδας και του Φεστιβάλ Παλαιστινιακού Κινηματογράφου της Αθήνας Κάρολ Σανσούρ θα παρευρεθεί στην προβολή για μια συζήτηση σχετικά με το παρόν και το μέλλον του παλαιστινιακού λαού.
H υπόθεση
Το ντοκιμαντέρ «Η Άιντα επιστρέφει» διηγείται με οδυνηρό, συχνά χιουμοριστικό τρόπο μια παράλογη ιστορία για μια υπέροχη τελευταία χειρονομία αγάπης από μια κόρη προς τη μητέρα της. Μιλάει για πολλαπλές απώλειες: την απώλεια της πατρίδας, της μνήμης και όσων συνδέουν τον άνθρωπο με τη ζωή και τους γύρω του εξ αιτίας της νόσου Αλτσχάιμερ, την απώλεια των γονιών, την απώλεια της λογικής και της ευαισθησίας από ένα κατοχικό καθεστώς που αρνείται να ικανοποιήσει το λογικό αίτημα της επιστροφής της τέφρας μιας νεκρής στο γενέθλιο τόπο της. Αφορά την αρρώστια, τον ξεριζωμό, το δικαίωμα του ανήκειν, την αδικία.
Στάχτες… τα υπολείμματα του σώματος μετά την καύση. Υπάρχουν εκείνοι που τα φυλάνε τις τεφροδόχους σε κάποια κοντινά ή πολύ μακρινά μέρη: στο νεκροταφείο, στο σπίτι του πάνω στο τζάκι, ή στον κήπο του σπιτιού τους. Υπάρχουν εκείνοι που τις σκορπίζουν στον αέρα, ραντίζουν με αυτές ένα ποτάμι, ένα ρυάκι ή μια θαλάσσια περιοχή. Υπάρχουν εκείνοι που τις κρατούν, κρεμασμένες στο λαιμό τους για να μην τα αποχωριστούν ποτέ. Και υπάρχουν εκείνοι που κάνουν μαζί τους το πιο μακρύ και όμορφο ταξίδι για να τους φέρουν πίσω στη γη που τους γέννησε , τους έθρεψε, τους είδε να μεγαλώνουν, να φεύγουν και να μην επιστρέφουν ποτέ. Οι δικοί μας ηλικιωμένοι φεύγουν, τους θρηνούμε, τους θάβουμε, βάζουμε τα πράγματα τους στη θέση τους και περιμένουμε να περάσει ο χρόνος, να ξεθωριάσει ο πόνος, να ξαναρχίσει η ζωή. Δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι περισσότερο από το να περιμένουμε να μειωθεί ο πόνος. Το ίδιο και η σκηνοθέτης. Περιμένει. Η Aida Abboud Mansour πεθαίνει, τις στάχτες τις κρατά η κόρη της μέχρι τη μέρα που θα μπορεί να κάνει πράξη την επιθυμία της νεκρής, να τις επιστρέψει στον τόπο που ανήκουν.
Η ιστορία της Aida Abboud Mansour
Η Aida Abboud Mansour, ήταν Παλαιστίνια στην καταγωγή, γεννημένη στη Γιάφα το 1928 και πολιτογραφημένη Λιβανέζα. Στη Γιάφα, που από πόλη με αραβικό πληθυσμό μετατράπηκε σε έναν κυρίως εβραϊκό πυρήνα. Στη Γιάφα, πόλη-λιμάνι που η οικογένεια Abboud αναγκάστηκε να εγκαταλείψει ένα κολασμένο ανοιξιάτικο πρωινό σαν να έφευγε για Σαββατοκύριακο, αφήνοντας τη σούπα στη φωτιά και την μπουγάδα απλωμένη στον κήπο. Θα εξατμιστούν πολλές σούπες και θα καούν πολλά σεντόνια στον ήλιο, αλλά οι Abboud από εκείνη την άνοιξη του 1948 δεν θα ξαναδούν το σπίτι τους, τους γείτονές τους, τις οικογένειές τους, τους φίλους τους. Θα ξεχάσουν τη μυρωδιά των σεντονιών τους, την υφή τους, το χρώμα των φωτογραφικών τους άλμπουμ, τη γεύση των φρούτων τους. Υπάρχει κάτι πιο βίαιο από αυτή την εξορία;
Ναι, η αδυναμία να επιστρέψεις κάποτε. Όταν η Άιντα χτυπήθηκε από την ασθένεια που, σβήνει τα στοιχεία μιας ζωής και κλονίζει τη μνήμη η κόρη της Carol Mansour, σκηνοθέτης – σε μια προσπάθεια να κρατήσει σε επαφή τη μητέρα της με τις αναμνήσεις της και παράλληλα να δημιουργήσει μια μαρτυρία στο όνομα όλων εκείνων των γυναικών που υποχρεώνονται στη διασπορά– παίρνει το κινητό της και ξεκινά μια μεγάλη σειρά συνεντεύξεων μαζί της, χωρίς να υποψιάζεται πού θα την οδηγήσει αυτή η περιπέτεια. «Δεν μπορούσε να επιστρέψει στον κόσμο της, οπότε πήγα στον δικό της, για να τον ξαναφτιάξω και να της υπενθυμίσω ότι πριν γίνει κυρία Μανσούρ, ήταν αυτό το κοριτσάκι που γεννήθηκε στη Γιάφα», εκμυστηρεύεται.
Η Άιντα καθώς έχανε την επαφή με την πραγματικότητα έβρισκε καταφύγιο στην εμμονικά επαναλαμβανόμενη ιδέα, που φάνταζε ουτοπία, αυτή της επιστροφής στο γενέθλιο τόπο της. Μετά τον θάνατο της μητέρας της, η Carol με τη βοήθεια ενός απίθανου συνόλου φίλων και αγνώστων που συγκεντρώθηκαν για να διευκολύνουν αυτό που θα έπρεπε να ήταν ένα απλό ταξίδι, βρίσκουν τρόπο να μεταφέρουν την νεκρή στη Γιάφα. Οι στάχτες έκαναν ένα ταξίδι επιστροφής στο σπίτι στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη. Αρχικά, η Tanya Habjouka, επαγγελματίας φωτογράφος που ζει στην Παλαιστίνη, συμφώνησε να μεταφέρει τη στάχτη μαζί της κατά την αναχώρησή της από τη Βηρυτό. Θα παραμείνουν στα παλαιστινιακά εδάφη για περισσότερο από ένα χρόνο, με την Κάρολ να μην έχει αποφασίσει ακόμη τη μοίρα τους.
Στη συνέχεια η Raëda Taha, Παλαιστίνια ηθοποιός και ακτιβίστρια, θα ταξιδέψει από τη Ραμάλα στη Γιάφα, θα βρει την Tanya και μαζί θα αναζητήσουν το σπίτι των Abboud. Με ελάχιστες ενδείξεις, θα πραγματοποιήσουν ένα πραγματικό κυνήγι θησαυρού που η Carol θα παρακολουθεί μέσω βιντεοκλήσης. Μια κάμερα καταγράφει τη διαδικασία «ανάκρισης» των κατοίκων. Όσα μαθαίνουν συνδέονται με αυτά που περιέγραφε η Άιντα. Μια σκάλα; Ένας κήπος; Το να κάνεις λάθος, να ξαναρχίζεις, να ελπίζεις και τελικά να βρεις το σπίτι θα πάρει μια ολόκληρη μέρα. Οι δύο φίλες θα γλιστρήσουν κρυφά στον κήπο που πλέον τώρα κατοικείται από μια ισραηλινή οικογένεια εποίκων. Το να μεταφέρεις λαθραία τη στάχτη κάτω από ένα δέντρο και να πεις στην Άιντα, καλώς ήρθες σπίτι, θα πάρει μια στιγμή αιωνιότητας. Τοποθετώντας τις στάχτες της εκεί που θα έπρεπε να βρίσκεται η Άιντα σε όλη της ζωή της η κόρη, προσφέρει στη μητέρα της μια δεύτερη ζωή, αυτή που της είχαν βίαια αφαιρέσει. Βλέποντας το ταξίδι, παρακολουθώντας τα χέρια που σκάβουν μια τρύπα για να εναποθέσουν τη στάχτη στη ρίζα ενός δέντρου, ο θεατής αναπνέει με ευτυχία.
Επιτέλους η Aida είναι σπίτι μετά από ένα τελευταίο ταξίδι, ένα ταξίδι ιδιωτικό και συλλογικό ταυτόχρονα, φόρο τιμής στο χαμένο παρελθόν μιας οικογένειας, προσπάθεια αποκατάστασης μέρους της ατομικής και της συλλογικής μνήμης και σημάδι ενθάρρυνσης προς τους εξόριστους Παλαιστίνιους στους οποίους απαγορεύεται να επιστρέψουν στις πατρίδες τους, ακόμη και μετά θάνατον.
Δείτε το trailer:
Παλαιστίνη, Λίβανος, Ντοκιμαντέρ, 2023. Διάρκεια: 72’. Σκηνοθεσία: Carol Mansour. Συμμετέχουν: Aida Abboud Mansour, Carol Mansour. Φωτογραφία: Tanya Habjouka, Angelique Abboud, Carol Mansour, Peter Van Agtmael. Μουσική: Nai Barghouti, Michael Mansour, Claude Sacre.
