Γράφει ο Δημήτρης Δημητρακόπουλος, Δρ. Υδρογεωλογίας, ΜΜΜM ΕΜΠ.
Η Βιώσιμη Ανάπτυξη και η κλιματική αλλαγή είναι δύο αλληλένδετες έννοιες, που αφορούν στην ευημερία των ανθρώπων και του πλανήτη.
H έννοια της βιωσιμότητας αναφέρεται σε τρεις «διαστάσεις», που καθιστούν συμβατή την ανάπτυξη, παράλληλα με την προστασία του περιβάλλοντος:
• Περιβαλλοντική διάσταση: διασφαλίζει τη διαθεσιμότητα και την ποιότητα των φυσικών πόρων.
• Κοινωνική διάσταση: διασφαλίζει την ποιότητα ζωής για τους πολίτες.
• Οικονομική διάσταση: διασφαλίζει την οικονομική αποδοτικότητα.
Κλιματική αλλαγή, είναι η μακροπρόθεσμη μεταβολή του κλίματος της γης που προκαλείται κυρίως λόγω των ανθρώπινων δραστηριοτήτων, που εκπέμπουν τα -λεγόμενα- αέρια θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα.
Στην κλιματική αλλαγή, βεβαίως, συμβάλλουν και οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ της ατμόσφαιρας και διαφόρων άλλων γεωλογικών, υδρογεωλογικών, χημικών, βιολογικών και γεωγραφικών παραγόντων.
Σήμερα, έχει καταγραφεί αύξηση της θερμοκρασίας – υπερθέρμανση του πλανήτη κατά 1,0-1,1° C σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή, που έχει προκαλέσει ποικίλες φυσικές καταστροφές, η αντιμετώπιση των οποίων αποτελεί σημαντική πρόκληση για την ανθρωπότητα. Τις επόμενες δεκαετίες, αναμένεται ότι εάν δεν ληφθούν δραστικά μέτρα, η αύξηση της θερμοκρασίας της γης, λόγω της κλιματικής αλλαγής, θα ξεπεράσει τους 2° C με πολύ σοβαρότερες περιβαλλοντικές, οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες.
Η κλιματική αλλαγή αποτελεί σοβαρή απειλή για την περιβαλλοντική βιωσιμότητα, καθώς επηρεάζει τη διαθεσιμότητα και την ποιότητα των φυσικών πόρων, όπως το νερό, το έδαφος και η βιοποικιλότητα. Αυξάνει, επίσης, τη συχνότητα και την ένταση των φυσικών καταστροφών, όπως οι πλημμύρες, οι ξηρασίες, τα κύματα καύσωνα και οι καταιγίδες, οι οποίες μπορούν να καταστρέψουν τις υποδομές και τις καλλιέργειες, να διαταράξουν τους χώρους διαβίωσης και να εκτοπίσουν πληθυσμούς.
Για να επιτευχθεί περιβαλλοντική βιωσιμότητα, είναι σημαντικό να αναληφθεί επείγουσα δράση τόσο για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, με την προώθηση της ανάπτυξης με χαμηλές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου όσο και για την προσαρμογή στις αναπόφευκτες επιπτώσεις, με μέτρα ενίσχυσης της ανθεκτικότητας των υποδομών, των καλλιεργειών κ.λπ.
Η κλιματική αλλαγή μπορεί να υπονομεύσει τα ανθρώπινα δικαιώματα επηρεάζοντας την επισιτιστική ασφάλεια, την επάρκεια, τη διαθεσιμότητα και την καλή ποιότητα του νερού, την ποιότητα του αέρα, τις συνθήκες υγείας και υγιεινής και το βιοτικό επίπεδο. Τα κράτη έχουν υποχρέωση να αποτρέψουν τις προβλέψιμες δυσμενείς επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και να διασφαλίσουν ότι οι πιο ευάλωτοι πληθυσμοί προστατεύονται.
Επομένως, η περιβαλλοντική βιωσιμότητα και η κλιματική αλλαγή δεν είναι μόνο περιβαλλοντικά ζητήματα, αλλά έχουν κοινωνική, οικονομική και ηθική διάσταση.
Δράσεις που προωθούν την περιβαλλοντική βιωσιμότητα
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα δράσεων που μπορούν να προωθήσουν την περιβαλλοντική βιωσιμότητα και να καταπολεμήσουν την κλιματική αλλαγή.
• Σε παγκόσμιο επίπεδο: Οι χώρες πρέπει να υιοθετήσουν και να εφαρμόσουν τη «Συμφωνία του Παρισιού» του 2016, η οποία αποσκοπεί στον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη αρκετά κάτω από τους 2° C, κατά προτίμηση στον 1,5° C, σε σύγκριση με τα προβιομηχανικά επίπεδα.
• Σε επίπεδο ΕΕ: Η υιοθέτηση και υλοποίηση της Πράσινης Συμφωνίας, που θα μετατρέψει την ΕΕ σε μια σύγχρονη, αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων και ανταγωνιστική οικονομία, εξασφαλίζοντας μηδενικές καθαρές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050 ώστε να γίνει η πρώτη κλιματικά ουδέτερη οικονομία και κοινωνία.
• Σε εθνικό επίπεδο: Οι κυβερνήσεις μπορούν να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν Εθνικά Σχέδια για την Ενέργεια και το Κλίμα (αντίστοιχο σχέδιο εφαρμόζει η Ελλάδα), τα οποία να αποτελούν το σχέδιό τους για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και την προσαρμογή στις κλιματικές επιπτώσεις και να θεσπίσουν πολιτικές που περιλαμβάνουν την ανάπτυξη με τιμολόγηση των ορυκτών καυσίμων, στόχους για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, πρότυπα ενεργειακής απόδοσης και «πράσινες» συμβάσεις.
• Σε τοπικό επίπεδο: Οι πόλεις και οι κοινότητες μπορούν να αναλάβουν δράση για τη μείωση του αποτυπώματος άνθρακα και την ενίσχυση της ανθεκτικότητάς τους, όπως με τη βελτίωση των δημόσιων συγκοινωνιών, την προώθηση του αστικού πρασίνου, την εφαρμογή συστημάτων διαχείρισης αποβλήτων και τη συμμετοχή των πολιτών.
• Σε ατομικό επίπεδο: Οι άνθρωποι μπορούν να κάνουν επιλογές τρόπου ζωής οι οποίες να μειώνουν τον περιβαλλοντικό τους αντίκτυπο, όπως τη χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ενεργειακά αποδοτικές συσκευές, την κατανάλωση λιγότερου κρέατος και περισσότερων φυτικών τροφίμων, τη μείωση της σπατάλης τροφίμων, την ανακύκλωση και επαναχρησιμοποίηση υλικών και την αποφυγή περιττών μετακινήσεων.
Αυτά είναι μερικά μόνο παραδείγματα δράσεων που μπορούν να προωθήσουν την περιβαλλοντική βιωσιμότητα και να καταπολεμήσουν την κλιματική αλλαγή. Το σημαντικό είναι να δράσουμε τώρα και να δράσουμε από κοινού, γιατί κάθε δράση μετράει.
Και όπως είπε ο Charles Michel, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, τον Ιούλιο του 2020 «η κλιματική ουδετερότητα δεν είναι πλέον ζήτημα επιλογής, είναι αναγκαιότητα».
Πηγή NASA: GISTEMP Team, 2023: GISS Surface Temperature Analysis (GISTEMP), version 4. NASA Goddard Institute for Space Studies
