Γράφει ο Βαγγέλης Βογιατζής: Συγγραφέας
Σε μια άκρως συγκινητική εξομολόγηση ακριβής κι ανεξίτηλης παιδικής του μνήμης, ο πρόσφατα αποδημήσας διακεκριμένος λαϊκός συνθέτης Τάκης Μουσαφίρης, σε ραδιοφωνική συνέντευξη που είχε παραχωρήσει πριν μερικά χρόνια, περιγράφοντας τις ακραίες συνθήκες ένδειας που επικρατούσαν πριν αρκετές δεκαετίες στην ιδιαίτερη πατρίδα του, τα Γιάννενα, αλλά και τη δίψα του για μάθηση, έλεγε ότι καθώς δεν υπήρχε βιβλιοθήκη στο σπίτι του, πολλές φορές βλέποντας έξω στο αυλάκι του δρόμου να κυλάνε χαρτιά, τα μάζευε, στη συνέχεια τα στέγνωνε για να τα διαβάζει και τα κρατούσε ώστε να τα έχει.
Το πρώτο που σκέφτηκα διαβάζοντας κάπου εντυπωσιασμένος αυτήν την δήλωσή του ήταν πόσο σκανδαλωδώς ευνοημένοι απ’ την Τύχη πρέπει να νιώθουμε όλοι όσοι είχαμε και εξακολουθούμε να διαθέτουμε τη δυνατότητα να προμηθευόμαστε τα βιβλία που αγαπάμε και αντίστοιχα, βέβαια, πόσο αδικημένη είναι η πλειονότητα των ανθρώπων διαχρονικά στην ιστορία της ανθρωπότητας που στερούνται αυτού του υπερπολύτιμου μορφωτικού αγαθού.
Έπειτα τούτη η συγκλονιστική εικόνα που ζωντάνεψε με τα λόγια του ο σημαντικός τραγουδοποιός με έκανε να βεβαιωθώ ότι η γοητεία του γραπτού και δη του τυπωμένου λόγου, είτε στη μορφή του βιβλίου είτε σε εκείνη του περιοδικού και της εφημερίδας, παρά τις μεταπτώσεις, τις οξύτατες κρίσεις και τη χρόνια δυσπραγία τόσο στον χώρο του πρώτου όσο και σε εκείνον του Τύπου με την κυκλοφοριακή καταβύθιση των εντύπων, αλλά και την τεχνολογική πρόοδο που κάνει τα παραπάνω να μοιάζουν παρωχημένα, θα παραμένει πάντα ανέγγιχτη, σταθερή και αδιακύμαντη.
Ίσως αυτό να οφείλεται μεταξύ άλλων και στην εμπλοκή των τεσσάρων από τις πέντε αισθήσεις με τις οποίες μας έχει προικίσει η Φύση όταν καλούμαστε να διατρέξουμε μια έντυπη έκδοση. Πρώτα η όραση, φυσικά, καθώς με τα μάτια μας θα διαβάσουμε ένα βιβλίο, ένα περιοδικό, μια εφημερίδα, παράλληλα και με την οπτική τέρψη, ασφαλώς, που προξενεί η θέα μιας γεμάτης βιβλιοθήκης. Έπειτα η όσφρηση, που μας επιτρέπει να εισπράξουμε τη μεθυστική πολλές φορές μυρωδιά του χαρτιού. Ακολούθως η αφή, αφού με τα χέρια μας θα περιεργαστούμε ένα σύγγραμμα και τέλος η ακοή, μιας και ο ήχος που κάνουν οι σελίδες όταν γυρίζουν θα μπορούσε ίσως να συγκριθεί με την ηδονική αίσθηση που προκαλεί ο ήχος της ροής ενός καλού κρασιού από το μπουκάλι σε ένα άδειο ποτήρι.
Όσοι αμετανόητοι «συμπάσχοντες» έχουν περάσει μεγάλο μέρος της ζωής τους σε βιβλιοπωλεία επιδιδόμενοι σ’ αυτό το σαγηνευτικό πολύωρο «χάσιμο» στα ράφια τους ή προσπαθώντας να βάλουν μια τάξη στο σπίτι τους διερχόμενοι ανάμεσα από ετοιμόρροπες πυργοειδείς ντάνες βιβλίων, γλυκά πελαγωμένοι και προβληματισμένοι οι ίδιοι για το τι θα τα κάνουν, νομίζω, θα καταλάβουν. Για να μην επεκταθούμε και στις «λατρευτικές ιεροτελεστίες» άλλων καιρών με καλαίσθητες βιβλιοδεσίες, φινετσάτους χαρτοκόπτες για τον διαχωρισμό των σελίδων και καλλιτεχνικούς σελιδοδείκτες.
Η ευχαρίστηση που νιώθει ο βιβλιόφιλος κρατώντας μια φρεσκοαγορασμένη έκδοση και η λαχτάρα να ξεμοναχιαστεί μ’ αυτήν και να την φυλλομετρήσει είναι συναισθήματα ανεκτίμητα που καμιά ψυχρή οθόνη, όσο ευκρινής ή σύγχρονη κι αν είναι, δεν μπορεί να υποκαταστήσει. Είναι σαν να συνδιαλλέγεσαι με ένα πολύ αγαπημένο σου πρόσωπο, που έχεις πολλά χρόνια να συναντήσεις, πίσω από ένα τζάμι, χωρίς να μπορείς να το αγγίξεις και να το αγκαλιάσεις. Μιλάμε για μια εντελώς άλλη ποιότητα επικοινωνίας, σαφώς υποδεέστερη.
Όταν διαβάζεις ένα βιβλίο το πλαίσιο πρόσληψης του περιεχομένου του και η όλη κινησιολογία της ανάγνωσης διαφέρουν ριζικά από τη στεγνή, παθητική περιήγηση στις ηλεκτρονικές σελίδες μιας ψηφιακής πλατφόρμας για παράδειγμα, αφού στην τελευταία περίπτωση η μαθησιακή περιπέτεια είναι αποξηραμένη απ’ τους χυμούς της και βέβαια το φαντασιακό στοιχείο. Εκτός όλων των ανωτέρω, ένα έντυπο -βιβλίο, περιοδικό ή εφημερίδα- είναι από τη φύση του φορέας ενός ύφους, διαθέτει φυσιογνωμία και χαρακτήρα, δημιουργώντας μια αίσθηση πνευματικής συντροφικότητας. Κάτι που δεν συμβαίνει με ένα οποιοδήποτε ηλεκτρονικό μέσο.
Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε πλήθος ακόμη πλεονεκτημάτων της έντυπης μορφής του λόγου αλλά η αδιαμφισβήτη και ακαταμάχητη αίγλη της δεν το έχει ανάγκη καθώς παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει θα συνεχίσει στο διηνεκές να μας μαγεύει.