Η εφαρμογή των Περιφερειακών Ενισχύσεων στις επιχειρήσεις της Αττικής

Γράφει ο Σπύρος Ευσταθόπουλος, Περιφερειακός Σύμβουλος Βόρειου Τομέα Αθηνών, Εντεταλμένος συντονιστής Περιφερειακού Αναπτυξιακού Προγραμματισμού, ΕΣΠΑ και συγχρηματοδοτούμενων Ευρωπαϊκών Έργων, με τον Συνδυασμό «Νέα Αρχή για την Αττική»

Οποιαδήποτε «οντότητα» ασκεί οικονομική δραστηριότητα – δηλ. προσφέρει προϊόντα ή/και υπηρεσίες – σε μια διαμορφωμένη αγορά Κράτους Μέλους (Κ/Μ) της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπόκειται στο Δίκαιο των Κρατικών Ενισχύσεων (Κ.Ε.). Ειδικότερα, στο άρθρο 107 της Συνθήκης Λειτουργίας της Ε.Ε. (ΣΛΕΕ) προβλέπεται το ασυμβίβαστο των Κ.Ε. με την Ενιαία Κοινή Αγορά, όπου όλες οι «επιχειρήσεις» δραστηριοποιούνται, προκειμένου να αποτρέπεται η στρέβλωση του ανταγωνισμού και η διατάραξη των συναλλαγών μεταξύ των Κ/Μ.

Είναι λοιπόν σαφές ότι οι Κ.Ε. γενικά απαγορεύονται. Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (που έχει αποκλειστική αρμοδιότητα επί των Κ.Ε.) αναγνωρίζει, για λόγους «οικονομικής σύγκλισης και συνοχής» μεταξύ των Κ/Μ, την αναγκαιότητα παροχής τους προς τις επιχειρήσεις, υπό από τον αυστηρό όμως έλεγχό της. Στην πράξη οι Κ.Ε. μπορούν να λάβουν διάφορες μορφές. Ενδεικτικά, ενισχύσεις προς επιχειρήσεις είναι οι επιχορηγήσεις, οι πάσης φύσεως επιδοτήσεις, οι εγγυήσεις δανείων, οι φορολογικές απαλλαγές/εκπτώσεις, οι ρυθμίσεις/διαγραφές χρεών, οι εκπτώσεις/μειώσεις ασφαλιστικών εισφορών, ενώ θέματα ενισχύσεων εγείρονται και στους κρίσιμους τομείς των αποκρατικοποιήσεων, των πωλήσεων περιουσιακών στοιχείων του Δημοσίου αλλά και της αναδιάρθρωσης προβληματικών επιχειρήσεων. Με άλλα λόγια, οποιαδήποτε ωφέλεια λάβει μία επιχείρηση που θα της προσδώσει επιλεκτικό πλεονέκτημα έναντι των ανταγωνιστών της γενικά απαγορεύεται και αποτελεί αντικείμενο του θεσμικού πλαισίου των Κ.Ε.

Ένα βασικό εργαλείο που παρέχει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στα Κ/Μ είναι ο Χάρτης Περιφερειακών Ενισχύσεων (ΧΠΕ). Τα Κ/Μ καλούνται να προσκομίσουν στην Επιτροπή στοιχεία για το κατά κεφαλήν εισόδημα και την ανεργία σε επίπεδο Περιφέρειας, ώστε στη συνέχεια εκείνη να ορίσει τα ανώτατα ποσοστά έντασης ενίσχυσης ανά Περιφέρεια (εξού και ο χαρακτηρισμός «Περιφερειακές Ενισχύσεις»). Γίνεται αντιληπτό ότι προτεραιότητα και σκοπός της Επιτροπής είναι να παρασχεθούν υψηλότερα ποσοστά ενισχύσεων στις μειονεκτικές και φτωχότερες Περιοχές/Περιφέρειες την Ε.Ε. για να καλυφθεί η υστέρησή τους και να μειωθούν οι ανισότητες όσον αφορά την οικονομική ευημερία, το εισόδημα και την ανεργία. Οι εγκεκριμένοι Χάρτες ισχύουν για συγκεκριμένη -συνήθως επταετή- περίοδο και αναθεωρούνται στο μέσο της διάρκειάς τους ή εφόσον υπάρχει σοβαρός λόγος, όπως η δραστική μεταβολή του κατά κεφαλήν ΑΕΠ, η ανεργία κ.λπ.

Οι Κ.Ε. έχουν οριζόντια εφαρμογή, ανεξάρτητα από την πηγή προέλευσης των χρημάτων, είτε από εθνικούς πόρους είτε από κοινοτικούς (π.χ. αναπτυξιακός νόμος, ΕΣΠΑ κτλ).

Ο ΧΠΕ για την Ελλάδα ισχύει από 01/01/2022 έως και 31/12/2027. Ολόκληρη η επικράτεια της χώρας αποτελείται από 13 Περιφέρειες, 12 από τις οποίες (δηλ. όλες πλην της Αττικής) είναι επιλέξιμες για ενίσχυση βάσει του άρθρου 107 παρ. 3 στοιχείο α της ΣΛΕΕ (στο εξής περιοχές α). Το βιοτικό επίπεδο των Περιφερειών αυτών είναι χαμηλότερο του μέσου όρου της Ε.Ε. ή πλήττονται από σοβαρή υποαπασχόληση.

Η Αττική, αντίθετα, θεωρείται περιοχή γ, δεδομένου ότι έχει κατά κεφαλήν εισόδημα ανώτερο του μέσου όρου της Ε.Ε. Κατ’ εξαίρεση, δύναται να λαμβάνει Περιφερειακές Ενισχύσεις μόνο για επιχειρήσεις που είναι εγκατεστημένες σε συγκεκριμένες περιοχές της, με μικρότερα όμως ποσοστά ενίσχυσης.

Πιο συγκεκριμένα, υποδιαιρείται σε οκτώ Περιφερειακές Ενότητες: τον Βόρειο Τομέα Αθηνών (12 Δήμοι), τον Νότιο Τομέα Αθηνών (8 Δήμοι), τον Κεντρικό Τομέα Αθηνών (8 Δήμοι), τον Δυτικό Τομέα Αθηνών (7 Δήμοι), την Δυτική Αττική (5 Δήμοι), την Ανατολική Αττική (13 Δήμοι), τον Πειραιά (5 Δήμοι) και τα Νησιά (12 Δήμοι).

Οι τρεις πρώτες Περιφερειακές Ενότητες (Βόρειος, Νότιος και Κεντρικός Τομέας Αθηνών) εξαιρούνται από την παροχή Κ.Ε. Οι υπόλοιπες, όπως αναφέρονται κάτωθι, περιλαμβάνονται στο ΧΠΕ.

Επομένως, η κατάσταση διαμορφώνεται ως εξής:

Ο Δυτικός Τομέας Αθηνών, που περιλαμβάνει τους Δήμους Αγίας Βαρβάρας, Αγίων Αναργύρων – Καματερού, Αιγάλεω, Ιλίου, Περιστερίου, Πετρούπολης και Χαϊδαρίου

Η Δυτική Αττική, που περιλαμβάνει τους Δήμους Ασπροπύργου, Ελευσίνας, Μάνδρας – Ειδυλλίας, Μεγάρων και Φυλής

Η Ανατολική Αττική, που περιλαμβάνει τους Δήμους Μαρκοπούλου – Μεσογαίας, Ραφήνας – Πικερμίου, Σπάτων – Αρτέμιδας, Διονύσου, Παιανίας, Σαρωνικού, Βάρης – Βούλας – Βουλιαγμένης, Κρωπίας, Παλλήνης, Αχαρνών, Ωρωπού και Λαυρεωτικής

Ο Πειραιάς, που περιλαμβάνει τους Δήμους Κερατσινίου – Δραπετσώνας, Κορυδαλλού, Νίκαιας – Αγίου Ιωάννου Ρέντη, Πειραιά και Περάματος

Τα Νησιά, που περιλαμβάνουν τους Δήμους Αγκιστρίου, Αίγινας, Κυθήρων, Πόρου, Σαλαμίνας, Σπετσών, Τροιζηνίας και Ύδρας.

Όλες οι ανωτέρω περιοχές είναι επιλέξιμες για Περιφερειακές Ενισχύσεις.

Η ένταση των ενισχύσεων των εκεί εγκατεστημένων επιχειρήσεων εξαρτάται από δύο κριτήρια: α) τη γειτνίαση της Περιφερειακής Ενότητας με «Περιοχή α» και β) το μέγεθος της επιχείρησης. Έτσι οι 4 Περιφερειακές Ενότητες: Ανατολικής, Δυτικής Αττικής, Πειραιώς και Νήσων που γειτνιάζουν με δύο περιοχές «α», δηλ. Στερεάς Ελλάδας και Πελοποννήσου έχουν μεγαλύτερη ένταση ενίσχυσης, ενώ η Περιφερειακή Ενότητα του Δυτικού Τομέα Αθηνών έχει μικρότερο ποσοστό ενίσχυσης επειδή εμπίπτει σε άλλο κανόνα (όχι της γειτνίασης) που δεν είναι στους σκοπούς αυτού του άρθρου να αναλυθεί. Ως προς το δεύτερο κριτήριο που είναι το μέγεθος των επιχειρήσεων, αυτές χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες: Μικρές – μέχρι 50 εργαζόμενους και κύκλο εργασιών έως 10 εκατ. ευρώ (που αποτελούν και την συντριπτική πλειοψηφία στη χώρα μας), τις Μεσαίες – μέχρι 250 εργαζόμενους και κύκλο εργασιών έως 50 εκατ. ευρώ και τις Μεγάλες – με περισσότερους από 250 εργαζόμενους.

Οι μέγιστες εντάσεις ενίσχυσης για τις Μεγάλες επιχειρήσεις παίρνουν προσαύξηση 10% και 20% εάν πρόκειται για Μεσαίες και Μικρές επιχειρήσεις αντίστοιχα.

Ο συγκερασμός αυτών των στοιχείων μας οδηγεί στο εξής αποτέλεσμα:

Τέλος, σε αυτό το σημείο πρέπει να διευκρινιστεί ότι η ανωτέρω ανάλυση αφορά αποκλειστικά τις Περιφερειακές Ενισχύσεις οι οποίες υλοποιούνται μέσω του άρθρου 14 του Γενικού Απαλλακτικού Κανονισμού 651/2014. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εκδώσει πληθώρα Κανονισμών και Κατευθυντηρίων Γραμμών, που έχει παράσχει στα Κ/Μ ως εργαλειοθήκη, προκειμένου αυτά να μπορούν να ενισχύουν επιχειρήσεις με συγκεκριμένη στόχευση. Για παράδειγμα, υπόκεινται σε άλλα ποσά και ποσοστά ενισχύσεις οι χρηματοδοτήσεις των επιχειρήσεων που αφορούν «Έρευνα – Ανάπτυξη – Καινοτομία» ή επενδύσεις σε «Ευρυζωνικά Δίκτυα» κ.ο.κ.

Αντιλαμβάνομαι ότι ο μηχανισμός δεν είναι πολύ απλός, δεδομένων των παραμέτρων του και ότι η όλη προσέγγισή μου καίτοι αναλυτική εξακολουθεί, ενδεχομένως, να αφήνει απορίες αναπάντητες. Θεωρώ όμως ότι παρόλο τον τεχνικό του χαρακτήρα παρουσιάζει ενδιαφέρον και αφορά έναν πολύ μεγάλο αριθμό επιχειρήσεων που εδρεύουν στην Αττική μας.