Γράφει η Καμπάνταη Μαρία, Κλινική Ψυχολόγος και Συγγραφέας των βιβλίων Ψυχολογίας – Θεραπευτικής Λογοτεχνίας: «Ανελκυστήρας», (ψηφίστηκε το 2022 στα δέκα καλύτερα βιβλία της κατηγορίας του σε διαγωνισμό κοινού Public) και «Μαμά… 20 αληθινές ιστορίες», από τις εκδόσεις Αρμός.
Επιστήμη και εμπειρία υπενθυμίζουν ότι ηλικιακή και συναισθηματική ωρίμανση δεν αποτελούν όψεις του ίδιου νομίσματος. Οι ρυτίδες στο δέρμα δεν σημαίνουν απαραίτητα και ώριμο τρόπο σκέψης και δράσης. Βέβαια, το συναισθηματικό και συμπεριφορικό μοντέλο έκφρασής μας επηρεάζεται από τη συναισθηματική μας ιστορία, τις πρώιμες εμπερίες, τις αξίες που διδαχτήκαμε και τα πρότυπα κατά το μεγάλωμά μας. Είναι όμως συνήθως ένα σύμπτωμα, μια κρίση στη ζωή και τις σχέσεις μας που γίνεται ερέθισμα για αλλαγή.
Συναισθηματική ωριμότητα σημαίνει την ικανότητά μου να κατανοώ και να διαχειρίζομαι τα συναισθήματά μου. Αδίκως ταυτίζεται με την καταπίεση ή το καμουφλάρισμα αυτού που νιώθω, διαδικασίες που συχνά οδηγούν σε μεγαλύτερες δυσκολίες.
Η συναισθηματική ωριμότητα μοιράζεται κοινά με την ψυχική ανθεκτικότητα. Και τα δυο είναι δυναμικές διαδικασίες και δεξιότητες που μαθαίνονται και διατηρούνται μέσα από τις δυσκολίες της καθημερινότητας αλλά, κυρίως, ενισχύονται μέσα από την απόφασή μας να ζήσουμε ποιοτικότερα και αυθεντικά. Η απόφαση για αλλαγή δεν έχει ηλικία.
Απλά βήματα για μια καλή αρχή
* Άκου και ονόμασε το συναίσθημά σου
«Θύμωσα, στενοχωρέθηκα, χαίρομαι, είμαι αγχωμένη, αγαπώ». Όταν ονομάζουμε αυτό που αισθανόμαστε, του δίνουμε ταυτότητα, το αποδεχόμαστε και το διαχειριζόμαστε καλύτερα. Δοκίμασέ το σήμερα, σε μια καθημερινή αφορμή, με τα παιδιά ή τους συναδέλφους σου!
* Όλα τα συναισθήματα είναι έγκυρα και αποδεκτά. Αποδέξου το
Σκέψου την αντίφαση: σκέψου κάποιον που αρχίζει να κλαίει μπροστά μας, αισθανόμαστε αμήχανοι ή σε εγρήγορση «να σβήσουμε τη φωτιά». Ισως να του δώσουμε μια αγκαλιά, αλλά αμέσως μετά θα πούμε: «Σώπα, σώπα», λες και η έκφραση της θλίψης είναι ηλεκτρισμός και πρέπει να γειωθεί. Το ίδιο αντιφατικοί και πρόχειρα διεκπεραιωτικοί γινόμαστε με το δικό μας συναίσθημα. Όμως το συναίσθημα είναι σαν τον έφηβο: όσο το αποδεχόμαστε, τόσο μας ανοίγεται.
* Βάλε όρια
Άνοιξε όλους τους οδηγούς αυτοβελτίωσης, το φωνάζουν! Δύσκολο;
Ξεκίνα από του κοντινούς σου ανθρώπους. Να ‘σαι ξεκάθαρος. Βάδισε σύμφωνα με τις ανάγκες σου κάθε στιγμή. Πες «Όχι, δεν μπορώ», χωρίς δικαιολογίες και καμουφλάρισμα. Πες «Ναι», όταν συμβαδίζει με την πραγματική δυνατότητά σου. Οι δυσλειτουργικοί ρόλοι μοιάζουν με παλάτια στην άμμο. Θέλουν υπομονή για να φτιαχτούν, αρκεί μια κλωτσιά για να διαλυθούν.
* Πάτα τον διακόπτη
Μάθε να κάνεις παύση και πάρε μια ανάσα πριν αντιδράσεις σε μια καθημερινή πρόκληση ή πριν από μια απόφαση. Λίγα δευτερόλεπτα αρκούν ώστε να ηρεμήσει ο καρδιακός σου ρυθμός αλλά και η αντίδρασή σου.
* Άλλαξε θέση στο πλάνο
Σκέψου πώς μπορεί να σκέφτεται ή να αισθάνεται ο απέναντί σου. Η ενσυναίσθηση σε βοηθά να χτίσεις υγιείς σχέσεις και να γνωρίσεις καλύτερα τον εαυτό σου. Στη Δανία και τη Φινλανδία, το έχουν μάθημα βασικής παιδείας από την πρώτη Δημοτικού. Στην Ελλάδα προτιμούμε τα θεωρήματα και τους τύπους στις Φυσικές επιστήμες!
* Ζήσε απλά – Ζήσε αυθεντικά
Η πολλή σκέψη τρώει τον αφέντη. Μην μπερδεύεσαι στα κλαδιά ανάλυσης του περιπλανώμενου σύγχρονου νου. Στις μέρες μας ζούμε κάπου ανάμεσα στο παρελθόν που δεν αλλάζει και στο μέλλον που δεν γνωρίζουμε, προσπαθώντας εμμονικά να το ελέγξουμε, χάνοντας το τώρα. Να ‘χεις έναν ρόλο τη φορά. Να το θυμίζεις στον εαυτό σου για να φρενάρει! Όσο πιο απλά ζούμε, τόσο περισσότερα… θαύματα κάνουμε.
* Προσγειώσου!
Η ανθρώπινη φύση είναι φθαρτή και ευάλωτη, τα πράγματα δεν πηγαίνουν πάντα όπως τα περιμένουμε. Όσο μαθαίνουμε να διαχειριζόμαστε σωστά τις απογοητεύσεις μας, τόσο περισσότερη δύναμη και ανεξαρτησία πετυχαίνουμε.
* Λέω «αντίο» και «καλημέρα»
Μην αναλώνεσαι σε όποια σχέση σε πνίγει συναισθηματικά. Καλωσόρισε τους θετικούς ανθρώπους στη ζωή σου, αυτούς που σε νοιάζονται πραγματικά. Οι υγιείς σχέσεις είναι ο Παράδεισος που άσκοπα ψάχνουμε σε μιαν άλλη ζωή.
«Η αφήγηση μιας ιστορίας είναι πράξη δημιουργική και ιαματική»
Γιατί μας αρέσει να διαβάζουμε ιστορίες που αφορούν τη ζωή των άλλων; Σίγουρα το έχουμε μάθει από τα παιδικά μας χρόνια˙ αν ήμασταν τυχεροί, μας διάβαζαν ιστορίες πριν μας βάλουν για ύπνο ή τις ακούγαμε στο νηπιαγωγείο. H τακτική, όμως, εκείνη δεν επιτελούσε μόνο τον προφανή διεκπεραιωτικό ή εκπαιδευτικό της ρόλο˙ σήμαινε ότι κάπου έξω από εμάς, υπήρχε ένας χώρος, ο χώρος της ιστορίας, όπου μπορούσαμε να πιστέψουμε το αδύνατο, να ακουμπήσουμε τους φόβους ή τις απογοητεύσεις μας και να ονειρευτούμε.
Είναι ενδιαφέρον ότι σε είσοδο βιβλιοθήκης της αρχαίας Αιγύπτου υπήρχε η επιγραφή στα αρχαία ελληνικά: «Ψυχής Ιατρείον». Οι λέξεις και οι ιστορίες μπορούν να θεραπεύουν;
Η αφήγηση ιστοριών είναι σχέση, σύνδεση και αλληλεπίδραση. Προσέξτε πώς ονομάζουμε τα στιγμιότυπα που μοιραζόμαστε στο facebook με τους «φίλους» μας: Η ιστορία μου. Θυμηθείτε, επίσης, τους παππούδες και τις γιαγιάδες μας που συνήθιζαν να διηγούνται τις άσχημες εμπειρίες από τους πολέμους που έζησαν. Ονοματίζοντας και περιγράφοντας συναισθήματα και δυσκολίες κατάφερναν να τα βάζουν σε μια σειρά, να στέκονται στα πόδια τους και να συνεχίζουν. Το μοίρασμα των ιστοριών λειτουργούσε ως παυσίπονο ψυχής αλλά και ως συνδετικός κρίκος μεταξύ ανθρώπων και γενεών. Για τους ειδικούς της ψυχικής υγείας, η επούλωση του τραύματος ξεκινά από τη στιγμή που αρχίζω να αφηγούμαι την προσωπική μου ιστορία. Συχνά, η ανάγνωση βιβλίων με ιστορίες χρησιμοποιείται ως εργαλείο ψυχολογικής παρέμβασης και υποστήριξης. Η αφήγηση είναι ανάγκη ανθρώπινη και πράξη δημιουργική και ιαματική˙ και η ιστορία μας, το πιο ανθρώπινο συστατικό της ζωής.
Ο Χριστός δίδασκε με ιστορίες και παραβολές, γιατί η γνώση που περνά μέσα από την καρδιά και το θυμικό χαράζεται στη μνήμη. Οι ιστορίες των άλλων μας κάνουν να συγκινούμαστε, να κλαίμε, να γελάμε. Σαν να ζούμε πολλές ζωές μαζί τους. Αν ο ήρωάς τους μας μοιάζει, ταυτιζόμαστε και νιώθουμε ότι δεν είμαστε μόνοι. Αν λέει ή κάνει πράγματα που δεν τολμάμε, ανακουφιζόμαστε και μπορεί να αντλήσουμε έμπνευση ή δύναμη για μια νέα αρχή. Αν στην καθημερινότητά του πάσχει περισσότερο απ’ ό,τι εμείς, αρχίζουμε να εκτιμούμε το παρόν και αισθανόμαστε ότι έχουμε τον έλεγχο της ζωής. Δανειζόμενοι τα μάτια του αφηγητή, βλέπουμε τον κόσμο μας με άλλο τρόπο.
Υπάρχουν κάποια βιβλία με ιστορίες που μας έκαναν να νιώσουμε ότι γράφτηκαν για μας. Πότε ήταν η τελευταία φορά που, εσείς, διαβάσατε μια ιστορία που σας άγγιξε την καρδιά;
