Γράφει ο Πάνος Σκουρολιάκος: Βουλευτής Ανατολικής Αττικής και υπεύθυνος Τομέα Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ
Hρθε από την Άπω Ανατολή ως «Θέατρο Σκιών». Έφτασε σε μας μέσω της τουρκικής του διαδρομής, με το όνομα Καραγκιόζης. Η πιο παλιά μαρτυρία παράστασης Καραγκιόζη στον ελλαδικό χώρο καταγράφεται στα Ιωάννινα το 1809 στην τουρκική γλώσσα. Την καταγράφει ο περιηγητής Χόμπχαους, πληροφορώντας μας μάλιστα ότι την παράσταση είχε παρακολουθήσει και ο λόρδος Βύρωνας.
Προοδευτικά ο Καραγκιόζης πέρασε στα χέρια των Ελλήνων καλλιτεχνών του είδους. Αφαιρέθηκαν οι βωμολοχίες και τα χοντροκομμένα αστεία και ο Καραγκιόζης αντιπροσωπεύει πια τον κατατρεγμένο ραγιά που υποφέρει κάτω από τον ζυγό του Τούρκου. Στη συνέχεια, τον πάντα κατατρεγμένο και αδικημένο Έλληνα. Η θεματολογία του προσαρμόζεται στα ενδιαφέροντα των Ελλήνων, ενώ η τυπολογία του γεννά αναγνωρίσιμους τύπους της κοινωνικής ζωής. Έτσι, πλάι στον Καραγκιόζη και τον Πασά, έχουμε τον Ρουμελιώτη μπάρμπα – Γιώργο, τον Ζακυνθινό σιόρ Διονύσιο, τον Βεληγκέκα, τον Ομορφονιό, τον Εβραίο, αλλά και τον Μέγα Αλέξανδρο και τον Καραϊσκάκη.
Άλλαξε, λοιπόν, ο Καραγκιόζης. Προσαρμόστηκε, εγκαταστάθηκε για τα καλά στον τόπο και μεγαλούργησε. Φώλιασε στις καρδιές γενεών και γενεών, ενώ στις μέρες μας δεν μπόρεσαν να τον εξοστρακίσουν ούτε οι νέες τεχνολογίες, ούτε το Διαδίκτυο. Το αντίθετο μάλιστα. Ο ελληνικός Καραγκιόζης χρησιμοποίησε όλα τα σύγχρονα μέσα για να ταξιδέψει στους θεατές του. Βεβαίως, μια αυθεντική, ζωντανή παράσταση Καραγκιόζη είναι εμπειρία αξεπέραστη. Για τούτο, με δεδομένη τη ζήτηση για τέτοιες παραστάσεις, και οι καραγκιοζοπαίκτες αυξάνονται, πληθύνονται, ανανεώνονται και απολαμβάνουμε πολλούς και εξαιρετικούς νέους καλλιτέχνες του είδους παντού στην Ελλάδα.
Είναι πολλοί και καλοί οι καραγκιοζοπαίκτες της νεότερης γενιάς. Ενδεικτικά μόνο θα αναφερθούμε σε κάποιους απ’ αυτούς. Ο εικοσάχρονος Κωνσταντίνος Βαμβακάρης εξομολογείται σε συνέντευξή του στη Σοφία Ζυγούμη πώς μαγεύτηκε σε ηλικία 3 ετών από μια παράσταση Καραγκιόζη που είδε στο χωριό της μητέρας του. Αμέσως τον τράβηξε το πίσω μέρος του μπερντέ. Ήθελε να γνωρίσει τον μηχανισμό που παράγει αυτό το θαύμα. Τον κόσμο πίσω από το μαγικό σεντόνι. Και εκεί είδε τον καραγκιοζοπαίκτη, τις φιγούρες του, τα σύνεργα που παράγουν ήχους, τη λάμπα που δίνει φως ώστε να αναδειχθούν οι σκιές. Αναφέρει ως δασκάλους του τον Μιχάλη Χατζάκη, έναν λόγιο καραγκιοζοπαίκτη, φιλόλογο και διδάσκοντα στο ΑΠΘ, που έπαιζε συνήθως στη Λαμία όπου υπηρετούσε ως εκπαιδευτικός, αλλά και στη Θεσσαλονίκη, στο Θέατρο «Αυλαία». Μαθήτευσε ακόμα και στην οικογένεια Αθανασίου με καταγωγή από τη Δρυμαία Φθιώτιδος, που κρατά δυνατά την παράδοση.
Ένας άλλος καραγκιοζοπαίκτης, ο Γιώργος Βαρβαρέσος, κάνει ντεμπούτο στα 12 χρόνια του, σε εκδήλωση που οργάνωσε ο Λαογραφικός Σύλλογος Ανδραβίδας στην Ηλεία, ενώ πρωτοεμφανίζεται σε ανάλογη ηλικία, ο Ήλειος επίσης, Νίκος Μπαχούρος από τα Διάσελα. Ο γεννημένος το 1987 Τάσος Ανδριώτης από τη Σπάρτη Λακωνίας ασχολήθηκε με το θέατρο σκιών από την ηλικία των 6 ετών, ενώ από τα 12 του παίρνει μέρος σε πολλά φεστιβάλ Καραγκιόζη. Από το «Εαρινό Φεστιβάλ Θεάτρου Σκιών» που έγινε στην Πάτρα, την πρωτεύουσα θα λέγαμε του Καραγκιόζη τον Μάιο του 2017 σημειώνουμε ως συμμετέχοντες τους «μικρούς καραγκιοζοπαίκτες» Θοδωρή Αμπατζόπουλο, Γιάννη Γκόγκα, Ορφέα Λυκούδη, Γιώργο Λύτρα, Γιώργο Παπαθανασίου, Άγγελο Τζανερόπουλο, Θανάση Φιλιππάτο.
Η τέχνη του καραγκιοζοπαίκτη περνούσε συνήθως από τον πατέρα στον γιό. Οι σημερινοί καλλιτέχνες του είδους δεν έμαθαν την τέχνη μέσα στην οικογένεια. Μαγεύτηκαν από τον Καραγκιόζη, τον επέλεξαν και τον υπηρετούν. Ο Κώστας Σπυρόπουλος όμως, ένας από τους πιο καλούς σήμερα νεαρούς του είδους, είχε την ευκαιρία να μπει στον κόσμο του θεάτρου σκιών από τα γεννοφάσκια του. Γιος του σπουδαίου Θανάση Σπυρόπουλου, συνεχίζει την οικογενειακή παράδοση με επιτυχία. Όμως δεν είναι ο μόνος. Άλλος ένας γόνος «καραγιοζοπαικτικής» οικογένειας κάνει την εμφάνισή του. Είναι ο γεννημένος το 1990 Γιώργος Αθανασίου, που προσγειώθηκε κι αυτός στην τέχνη του Καραγκιόζη, που τιμά η οικογένειά του εδώ και πολλές δεκαετίες, μετά από σπουδές Ψηφιακών Συστημάτων στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς και Κλασικής Μουσικής στο Εθνικό Ωδείο.
Είναι κι άλλοι πολλοί οι «μικροί» σε ηλικία καραγκιοζοπαίκτες, πλην όμως ο χώρος εδώ, στη φιλόξενη ΑΜΑΡΥΣΙΑ, περιορισμένος. Να ευχηθούμε να μεγαλώνουν όμορφα πίσω από τον μπερντέ οι μικροί, να γίνουν σπουδαίοι και μεγάλοι και καινούργιοι «μικροί» να έρχονται διακονώντας την τέχνη του καραγκιοζοπαίκτη με το πείσμα, την τρέλα και την αγάπη που της αξίζει.
