Γράφει ο Ευάγγελος Γ. Τσούκας, κλινικός φυσικοθεραπευτής
Σε ένα ταξίδι μου από το STATEN ISLAND που έμενα προς την καρδιά της Νέας Υόρκης, το Μανχάταν, στάθηκα έκπληκτος σε μια προκλητική επιγραφή: «Mother of my mother»: (Είμαι η μητέρα της Μητέρας μου)… Το μήνυμα της πελώριας χριστουγεννιάτικης αφίσας ήταν ηχηρό και σε περίοπτη θέση. Κάτω από την επιγραφή σε εικονική αναπαράσταση, μια νεαρή κυρία σε τρυφερή αγκαλιά, με μια γηραιά κυρία, που «ακουμπούσε» στη στοργική μέριμνα της κόρης… Μου φάνηκε εκείνο το σκηνικό, ως παρήγορη νότα. Δεν κρύβω, μάλιστα και την έκπληξή μου ότι το συναντούσα στη Νέα Υόρκη, μια τερατούπολη που της αποδίδουμε απάνθρωπους ρυθμούς και πολύ κυνισμό. Ήταν μια εικόνα που «μοσχομύριζε» τρυφερότητα και ανθρωπιά…
Πριν λίγο καιρό, μέσα από τον αμείλικτο τηλεοπτικό φακό, αντίκρισα μια «άλλη» εικόνα, «γεύτηκα» μια διαφορετική πραγματικότητα. Ένιωσα το σκληρό πρόσωπο μιας υποτονικής, σχεδόν χαμένης κοινωνικής ευαισθησίας μας. Έζησα, όπως όλοι μας, την ανημποριά των ηλικιωμένων, την αδυναμία, την απομόνωση και την εγκατάλειψη της τρίτης ηλικίας. Σκιές ανθρώπινες οι απόμαχοι της ζωής, να σέρνονται στον παγερό χώρο του «Οίκου Ευγηρίας», με πρόσωπα χλωμά, ρυτιδωμένα, με τα μάτια στο βάθος των κογχών και κείνο το χαμένο βλέμμα της προσμονής και της απόγνωσης, που γυρόφερνε αποζητώντας την ανθρώπινη παρουσία και τη ζεστασιά των δικών τους ανθρώπων… Ήταν μια εικόνα που σου προκαλούσε αγανάκτηση και θλίψη…
Πού να φανταστώ, όμως, αυτό που θα επακολουθούσε την επόμενη μέρα. Ένας καταιγισμός έκτακτων ειδήσεων, ένας ορυμαγδός εικόνων και ένας συμφυρμός καταγγελιών για απάνθρωπη στερητική μεταχείριση των τρόφιμων, για ύποπτη εκμετάλλευση και υφαρπαγή περιουσιών και πολλών άλλων αναπόδεικτων αλλά ηχηρών και υπονοούμενων καταγγελιών, που έφταναν μέχρι και τη διακύβευση του δικαιώματος της ζωής. Σε αυτό το πλαίσιο ας βάλει κανείς, αντικριστά, τις δύο εικόνες / καταστάσεις και ας προσπαθήσει να συλλάβει το «ανθρώπινο μέτρο», μέσα από τις τραγικές φιγούρες των ανήμπορων ηλικιωμένων. Ήταν μια εικόνα των δεινών αντιφάσεων της ζωής…
Η αντινομία αυτή επιβεβαίωνε, τραγικά, την αλλοπρόσαλλη ανθρώπινη συμπεριφορά και αποκάλυπτε τη συναισθηματική φτώχεια σε καταστάσεις τόσο απλές, τόσο αυτονόητες…. «Όλοι» θεωρούμε ως αυτονόητη την ανάληψη, από κάθε γονιό, της μέγιστης δυνατής ευθύνης για τη φροντίδα των παιδιών. Δυστυχώς και παραδόξως, όμως, το αντίστροφο δεν θεωρείται εξίσου αυτονόητο πλέον. Γι’ αυτό, γράφονται αυτές οι τραγικές ανθρώπινες ιστορίες κάποιων ψυχών που γίνονται «βορά» κάποιων επιτηδείων.
Πριν από κάποιες δεκαετίες, ήταν φυσικό και αδιαμφισβήτητο τα παιδιά να αναλαμβάνουν τη φροντίδα των ανήμπορων και υπερήλικων γονιών τους. Όσο, όμως, τα χρόνια περνούσαν, η «γονική μέριμνα» προς τους γονείς γινόταν όλο και λιγότερο υποστηρικτική όλο και περισσότερο απόμακρη.
Σε ολόκληρη την Ευρώπη, αλλά κυρίως στην πατρίδα μας -ιδιαίτερα τα τελευταία μαύρα από κάθε άποψη χρόνια της οικονομικής κρίσης- γινόμαστε καθημερινά μάρτυρες των συνεπειών της τάσης της κοινωνίας να γυρνά κυριολεκτικά την πλάτη στις τεράστιες ανάγκες των πιο αδύναμων και ευάλωτων μελών της, μεταξύ αυτών, και των υπερήλικων ξωμάχων της ζωής. Ο κανόνας αυτός φάνηκε να ανατρέπεται στις περιπτώσεις που ο «ενοχλητικός» υπερήλικας συνέβαλε στον οικογενειακό προγραμματισμό.
Το ερώτημα που προκύπτει είναι: διαθέτουμε, ως πολιτισμένη και σύγχρονη χώρα κάποια σοβαρή, όσο θα έπρεπε, πολιτική προστασίας και περίθαλψης αυτών των ατόμων που να είναι αντάξια του ονόματος «ανθρωπιστική» ή «ανθρωποκεντρική»; Η απάντηση δεν θέλει πολλή σκέψη. Ο καθένας μας, είναι μάλλον βέβαιο πως θα απαντούσε αβίαστα με ένα μεγαλόστομο «όχι»…
Για να μην περιοριστούμε, όμως, σε θεωρίες εύκολες και βολικές, ας απλοποιήσουμε την πραγματικότητα κάποιων υπερήλικων και ανήμπορων συμπολιτών μας με απλές παρεμβάσεις. Αν δεν μπορούμε, για παράδειγμα, να ιδρύσουμε και να εξοπλίσουμε, κατάλληλα, ένα κοινωνικό Δημοτικό Φυσικοθεραπευτήριο, στο οποίο θα μπορούν να βρίσκουν δωρεάν περίθαλψη και ενημέρωση, ας επαναλάβουμε την αξιέπαινη πρωτοβουλία που είχε ο Δήμος Πειραιά, που τοποθέτησε «έξυπνα» ενεργειακά παγκάκια υποστήριξης ΑμεΑ με πολλαπλές λειτουργίες. Παρόμοιες ιδέες / πρωτοβουλίες μπορούν να αναληφθούν αρκεί να υπάρχει βούληση και ορθολογική προτεραιοποίηση. Θα ήθελα, τέλος, να τονίσω πως ένα ηλικιωμένο άτομο που είναι μόνο, φοβισμένο και ανήμπορο, δεν χρειάζεται πολυτελείς και δαπανηρές λύσεις. Αυτό που, κυρίως, απεγνωσμένα χρειάζεται είναι η ανθρώπινη παρουσία και η στοργική μας μεταχείριση. Χρειάζεται συναισθηματική γενναιοδωρία και ικανότητα να το καταλαβαίνουμε … Να, ένα απλό, πρακτικό και πειστικό, νομίζω, παράδειγμα…
