Γράφει o Κώστας Ρώτας
Αρχιτέκτων μηχανικός, αντιδήμαρχος Δήμου Αμαρουσίου
Οι Ολυμπιακές εγκαταστάσεις του ΟΑΚΑ αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα σύγχρονα τοπόσημα της Αθήνας. Δημιουργήθηκαν για να εξυπηρετήσουν ένα κορυφαίο παγκόσμιο γεγονός, τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, όμως η μεταολυμπιακή τους πορεία ανέδειξε ένα διαχρονικό πρόβλημα των μεγάλων αθλητικών υποδομών: την απομόνωση από τον υπόλοιπο αστικό ιστό και τη δυσκολία ουσιαστικής επανένταξης στην καθημερινή ζωή της πόλης.
Σήμερα, το ΟΑΚΑ παραμένει σε μεγάλο βαθμό ένα περιφραγμένο και εσωστρεφές σύνολο, ένα «νησί» μέσα στο Μαρούσι. Παρά το μέγεθος και τη σημασία του, λειτουργεί περισσότερο ως φραγμός παρά ως σύνδεσμος.
Οι συνεχείς περιφράξεις, τα περιορισμένα σημεία εισόδου και η έλλειψη μικτής χρήσης εμποδίζουν τη φυσική και λειτουργική του σύνδεση με τις γειτονιές, τις επιχειρήσεις και τους δημόσιους χώρους που το περιβάλλουν. Ωστόσο, αυτή ακριβώς η αποσύνδεση αποτελεί και μια μοναδική ευκαιρία επαναπροσδιορισμού.
Η ενσωμάτωση του ΟΑΚΑ στον αστικό ιστό του Δήμου Αμαρουσίου μπορεί να αποτελέσει πρότυπο για ολόκληρη τη χώρα. Το πρώτο και πιο κρίσιμο βήμα είναι η «διάλυση» του φράγματος που δημιουργεί η περίφραξη. Η αφαίρεση ή η επιλεκτική αντικατάστασή της με διαμπερή, φιλικά προς τον πεζό όρια, η δημιουργία περισσότερων εισόδων και η χάραξη νέων αξόνων κίνησης πεζών και ποδηλάτων, μπορούν να μετατρέψουν το ΟΑΚΑ από κλειστό συγκρότημα σε ανοιχτό αστικό πάρκο.
Παράλληλα, απαιτείται η εισαγωγή μικτών χρήσεων που θα δώσουν λόγο καθημερινής επίσκεψης και παραμονής στον χώρο. Αθλητικές δραστηριότητες, πολιτιστικές εκδηλώσεις, υπαίθριες αγορές, χώροι εκπαίδευσης, αναψυχής και ήπιας επιχειρηματικότητας, μπορούν να συνυπάρξουν σε ένα νέο, ευέλικτο μοντέλο λειτουργίας. Έτσι, ο χώρος δεν θα «ζωντανεύει» μόνο σε μεγάλες διοργανώσεις αλλά θα γίνει κομμάτι της καθημερινότητας των πολιτών.
Η ενίσχυση του πράσινου στοιχείου αποτελεί επίσης καθοριστικό παράγοντα. Το ΟΑΚΑ μπορεί να μετατραπεί σε έναν εκτεταμένο μητροπολιτικό πνεύμονα πρασίνου, διασυνδεδεμένο με τους υφιστάμενους ελεύθερους χώρους του Αμαρουσίου και των όμορων Δήμων. Πράσινες διαδρομές, πάρκα βιοκλιματικού σχεδιασμού και περιοχές αναψυχής μπορούν να βελτιώσουν δραστικά το μικροκλίμα και την ποιότητα ζωής στην ευρύτερη περιοχή.
Η διεθνής εμπειρία δείχνει τον δρόμο. Η Βαρκελώνη, μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1992, ενσωμάτωσε τις αθλητικές της εγκαταστάσεις στον αστικό ιστό, δημιουργώντας νέους δημόσιους χώρους και αναβαθμισμένες γειτονιές.
Το Ολυμπιακό Πάρκο του Λονδίνου μετατράπηκε σε πολυχώρο αναψυχής, κατοικίας και καινοτομίας, αποτελώντας σήμερα έναν από τους πιο ζωντανούς πυρήνες της πόλης, ενώ στο Παρίσι, οι εγκαταστάσεις των Αγώνων του 2024 σχεδιάστηκαν εξαρχής με στόχο την επανάχρησή τους από τις τοπικές κοινότητες.
Το Μαρούσι έχει τη δυνατότητα να ακολουθήσει -και να εξελίξει- αυτά τα παραδείγματα. Με ένα ολοκληρωμένο masterplan, διεπιστημονική συνεργασία και ενεργή συμμετοχή των πολιτών, το ΟΑΚΑ μπορεί να μετατραπεί από ένα ανεκμετάλλευτο απόθεμα σε ζωντανό, παραγωγικό και ανοιχτό αστικό τοπίο. Ένα χώρο που δεν θα θυμίζει το παρελθόν ενός μεγάλου γεγονότος, αλλά θα συμβολίζει ένα βιώσιμο και συμμετοχικό μέλλον.
Η μεταμόρφωση αυτή δεν είναι απλώς αρχιτεκτονική ή πολεοδομική παρέμβαση· είναι μια βαθιά κοινωνική και πολιτική επιλογή για το πώς αντιλαμβανόμαστε τον δημόσιο χώρο στην εποχή της κλιματικής κρίσης, της κοινωνικής συνοχής και της ανάγκης για πόλεις ανθρώπινες, ανοιχτές και ανθεκτικές.
