Γράφει ο Δημήτρης Μασούρης, Επίτιμος σχολικός σύμβουλος φιλολόγων.
Ένα ξέφρενο όνειρο ταραγμένης λογικής μέσα σε μια ακούσια ματαιότητα πολεμικής ιαχής
Ο θαυμασμός των ελεύθερων λαών της υδρογείου για τον αγώνα των Ελλήνων πάνω στα βορειοηπειρώτικα βουνά της πάτριας αυτών χώρας το 1940 ενάντια στον πόλεμο των Iταλών εισβολέων ήταν τόσο μεγάλος, που έκανε την αγωνία των άλλων κρατών -εγγύτερων ή απώτερων- να συζητούν τη διάρκεια της αντοχής τους στις καθημερινές πολεμικές ανταποκρίσεις τους.
Έδιναν ιδιαίτερη προσοχή, νυχθημερόν, στις εκβάσεις των μαχών, τις καταλήψεις, τα οχυρώματα, τις στρατιωτικές διαθέσιμες δυνάμεις ο δημοσιογραφικός τύπος επί ποδός. Γιατί ο πόλεμος δεν ήταν ενός κράτους αλλά είχε επεκτατική μορφή και ως φόβος αναμονής!
Ατελείωτη προσοχή στην επέκταση των πολεμικών επιχειρήσεων και των επιτευγμάτων ενός γιγαντιαίου Γολιάθ στη διαμάχη -αλλά ποια διαμάχη; με τον Δαβίδ σε δείγματα επικών καθημερινών αγώνων και σε λακωνική ρήτρα ασπίδας του ΤΑΝ ή ΕΠΙ ΤΑΣ.
Και δεν ήταν μόνο η αποδοχή αυτού του καλέσματος «ο πόλεμος του γίγαντα», εξοπλισμένου άριστα ενάντια του μικροσκοπικού αντιπάλου. Ήταν και ο διαρκής αυξανόμενος θόρυβος του τροπαίου της νίκης από τον μικρό αντίπαλο, που είχε πλέον ηρωποιηθεί.
Μια διαρκής αυξανόμενη αποδοχή κυριαρχούσε κατά την όλο και απομακρυνόμενη έκβαση του αποτελέσματος του αγώνα σηματοδοτούσε ο χαρακτηρισμός του επικού.
Οι Έλληνες πολεμούν ηρωικά. Οι όροι αυτοί χαρακτήριζαν κάθε ελληνική μάχη. Κάθε νικητήρια έκβασή της. Μια μεταβολή διατύπωσης «Έλληνας ίσον ήρωας».
Εφ’ όσον η ελληνική ψυχή -ομοψυχία- παραμένει άκαμπτος και στο βάθος αυτής ανθεί η ελπίδα, τίποτε δε χάθηκε. Και όταν είναι ασήμαντη ακόμη η εκδοχή «Έλληνας ίσον ήρωας!» και να αντιμάχονται οι όροι διατυπωτικά˙ η έκφραση ήρωας ως τον αντιήρωα παρέχει εύρος λόγου υψηλού. Οι ήρωες στον επικό αγώνα τους. Ξαναζούν οι Θερμοπύλες˙ Εφιάλτες δεν υπάρχουν. Η ιαχή «Αέρας» ηλεκτρίζει μαγνητικά˙ ο άνθρωπος οπλίτης μεθά στο άκουσμα και ο καπνός της νίκης τον καθοδηγεί -στα πεπρωμένα της φυλής. Οι Έλληνες γίνονται όλοι μαζί ένας χαλύβδινος Τάλως νίκης, έτοιμος για όλα!
Και παρ’ όλα αυτά, μέχρι το 1940 είχαν περάσει πολλοί αιώνες. Όμως οι αρχαίοι θρίαμβοι, οι διατυπωτές των εκφράσεων επανέφεραν χωρίς δισταγμό τις χαρακτηριστικές εκφράσεις «επικός», «εποποιία», έπος κλπ. έγραψαν οι εφημερίδες˙ καταλήφθηκε με τελικό ενθουσιασμό επικής αναμέτρησης το κωνοειδές ιβάν, η επική πύλη της Κορυτσάς είναι ανοιχτή. Οι νίκες ταυτίζονται με εκείνες του 1821.
Η ανάμνηση της ιστορικής παρακαταθήκης ξυπνάει μέσα στην ψυχή του Έλληνα τα ιστορικά γεγονότα. Αγώνας υπέρ πάντων!
Οι φυσικές αντιξοότητες του καιρού: Χιόνια, χαλάζι, αέρας, βροχή αλλά και ο επισιτισμός για τη διατροφή των ζώων (αλόγων και ημιόνων) ανησυχούν τους στρατιώτες αλλά και τους άλλους, που νηστικοί, με μία γαλέτα μουχλιασμένη και βρεγμένη, που μυρίζει μέσα στη χλαίνη -πολυκαιρισμένη- προσπαθεί να μειώσει την πείνα του φαντάρου στις επιθέσεις του μανιώδη «Αέρα!» Όλα αυτά είχαν μεταβληθεί στον επικό αγώνα της Ηπείρου σε γλυκιά αναμονή. Τώρα κυριαρχεί το σύνθημα «Νυν υπέρ πάντων η Πατρίς!». Αυτό και τίποτε άλλο.
Αλλά και στα μετόπισθεν ο λαός μοχθεί στον Αγώνα. Οι κακουχίες και οι αντιξοότητες δεν είναι λίγες. Βομβαρδισμοί, επιθέσεις αεροπλάνων με βόμβες και με πολυβόλα, καιρικές συνθήκες άγριες με νεροποντές. Οι άντρες στη μάχη με την ξιφολόγχη και οι γυναίκες με τα ατέλειωτα κουβάρια˙ πλέκουν. Η φανέλα του φαντάρου είναι το καμάρι του δικού της ανθρώπου, του άντρα της, του γιού της, του αδελφού της κλπ., στον αγώνα. Το κρύο δεν αστειεύεται. Πρέπει αυτά τα μάλλινα να φτάσουν εγκαίρως στο μέτωπο. Τα κρυοπαγήματα θερίζουν τα μέλη του σώματος. Η προσφορά της Ελληνίδας γυναίκας στον αγώνα του 1940 ήταν τεράστια.
Και οι δρόμοι στην Ήπειρο δεν έμειναν από το χιόνι αδιάβατοι. Οι Ηπειρώτισσες γυναίκες πρόσφεραν την εργασία τους. Καθάριζαν δρόμους, μονοπάτια για να περάσουν οι φαντάροι, τα τανκς και τα άλλα οχήματα. Και αυτές έχουν το νου τους στον πόλεμο και στο σπίτι που είναι το δοξολόγημα της λατρείας του Έλληνα.
Ένα περιστατικό από τα πολλά θα σημειώσω. Ένας φαντάρος σε στρατιωτικό νοσοκομείο στα Γιάννενα, ετοιμοθάνατος, φώναξε τις τελευταίες στιγμές του τη νοσοκόμα. Έβγαλε από το δάχτυλό του τη βέρα του, της έδωσε και μερικά χαρτονομίσματα, που είχε πάνω του σε ρολό, και της είπε˙ «Να! Στείλε τούτα στα Καρδάμυλα της Χίου στη γυναίκα μου στο σπίτι μας, και γράψε της. Πώς έτσι τελείωσε ο προορισμός μου με μια σφαίρα σφηνωμένη στην καρδιά μου για την πατρίδα!» Αλλά αναγνώστη μου, ο πόλεμος είναι ο προορισμός της ζωής του ανθρώπου σ’ αυτόν τον κόσμο;
Ανάβρυτα, Οκτώβρης 2022
