Γράφει ο Πάνος Σκουρολιάκος: Βουλευτής Ανατολικής Αττικής και υπεύθυνος Τομέα Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ
Ποια είναι τα προσόντα που πρέπει να έχει κάποιος/α που διορίζεται από τον πρωθυπουργό στη θέση του υπουργού Πολιτισμού; Αυθόρμητα έρχεται στον νου η συνάφεια του υποψήφιου για διορισμό με τα θέματα του πολιτισμού. Αλλά και ποιος δεν έχει κάποια, μικρή έστω, συνάφεια, είτε είναι καλλιτεχνικός δημιουργός, είτε είναι πανεπιστημιακός δάσκαλος, ή νομικός, ή γιατρός, ή οτιδήποτε άλλο;
Αν είναι κάτι που πρέπει απαραιτήτως να διαθέτει ένας ή μια υπουργός Πολιτισμού λοιπόν θα πρέπει να είναι ένα κάποιο όραμα για το πολιτιστικό τοπίο κι ακόμα ταλέντο για την εφαρμογή του οράματος. Θα πρέπει να αντιλαμβάνεται την πορεία των αγαθών του πολιτισμού από το παρελθόν και να οργανώνει την κατεύθυνση στην οποία θα τροχοδρομήσει αυτό το σπουδαίο φορτίο προς το μέλλον. Θα πρέπει δηλαδή να είναι σε θέση να δημιουργήσει τους θεσμούς τού σήμερα που ταξιδεύουν το παρελθόν αλλά και το παρόν, προς το αύριο.
Ένας τέτοιος θεσμός, για παράδειγμα, είναι και η δημιουργία από τη Μελίνα Μερκούρη μόνιμων θεατρικών σκηνών στην ελληνική περιφέρεια. Είναι τα περίφημα ΔΗΠΕΘΕ. Ένας θεσμός που ξεκίνησε με τρομακτικές δυσκολίες, για να φτάσει στο απόγειό του καλύπτοντας όλον τον ελλαδικό χώρο, με παραστάσεις, προχωρώντας σε συνέργειες με άλλους τοπικούς φορείς, αλλά και θριαμβεύοντας με θεατρικές παραγωγές πρώτης γραμμής σε Επίδαυρο, Ηρώδειο και ακόμα σε φεστιβάλ της αλλοδαπής. Ένας θεσμός που μετά από σχεδόν τριάντα χρόνια έχει εξαντλήσει τη λειτουργική δράση του και εναγωνίως αναμένει την αναπροσαρμογή του στις σημερινές ανάγκες.
Ένας ή μια υπουργός Πολιτισμού, λοιπόν, θα πρέπει ακόμα να εξασφαλίζει εντίμως τη χρηστή αξιοποίηση των χρημάτων που καταβάλλει ο ελληνικός λαός για την ανάπτυξη του πολιτισμικού αγαθού. Τη διαφύλαξη και ανάδειξη των πολιτιστικών θησαυρών της αρχαιότητας αλλά και τη δημιουργική παραγωγή του σύγχρονου πολιτισμού. Ο πλούτος των θησαυρών της αρχαιότητας είναι από μόνος του ένα σπουδαίο κεφάλαιο όχι μόνο ποιοτικό, αλλά και οικονομικό. Είναι ένας κρουνός που φέρνει στο κοινό ταμείο χρήμα από την αξιοποίησή του στην προσέλκυση ξένων επισκεπτών. Ζωντανεύουν τα μουσεία και οι αρχαιολογικοί χώροι ενισχύοντας και τις τοπικές οικονομίες. Κινεί δημιουργικές οικονομικές περιοχές που έχουν σχέση με τις εκδόσεις, τον εικαστικό τομέα, το θέατρο, τον κινηματογράφο και πολλές άλλες πηγές πνευματικού και οικονομικού πλούτου.
Είναι ανάγκη να ευτελίσουμε αυτόν τον θησαυρό αντιμετωπίζοντάς τον ως κινέζικα τσολιαδάκια στην αγορά του Μοναστηρακίου; Είμαστε υπερήφανοι ως λαός και οργανωμένη Πολιτεία να βλέπουμε απεικονίσεις εμβληματικών μνημείων μας, όπως ο Παρθενώνας, σε συσκευασίες αναψυκτικών πολυεθνικών εταιρειών και στο υπουργείο Πολιτισμού να κάνουν σαν να μη συμβαίνει τίποτα; Ή να μαθαίνουμε ότι μεγάλες εταιρείες πληροφορικής χρησιμοποιούν πολιτισμικά αγαθά, όπως η Αρχαία Ολυμπία, χωρίς να μας δίνεται καμία πληροφορία ή εξήγηση, σαν να μην μας αφορούν καθόλου τέτοιου είδους «συνέργειες»;
Είναι λύση για τα οικονομικά του πολιτισμού η περιφορά εμβληματικών αντικειμένων της αρχαιότητας από μουσείο σε μουσείο της αλλοδαπής ωσάν να είναι περιοδεύων θίασος φολκλορικών θεαμάτων; Και μάλιστα να τα «δανείζουμε» για πενήντα ολόκληρα χρόνια; Δηλαδή, αντί να εργαζόμαστε ώστε να προσελκύσουμε επισκέπτες από το εξωτερικό να επισκεφθούν τα μουσεία μας, αλλά και τους πολλούς και εξαιρετικού ενδιαφέροντος αρχαιολογικούς μας χώρους, τους αποστέλλουμε εν είδει «ντελίβερι» μοναδικά και τεράστιας αξίας εκθέματα; Και τα Μάρμαρα του Παρθενώνα; Δανεισμένα στο Βρετανικό Μουσείο κι αυτά; Δηλαδή δεν είναι προϊόντα κλοπής;
Ακόμα ένα σημαντικό σημείο είναι η ποιότητα και η ένταση με τις οποίες στηρίζει ο ή η υπουργός τους ανθρώπους του χώρου. Όχι τους ολίγους ημέτερους, αλλά το μεγάλο πλήθος ανεξαρτήτως πολιτικών θέσεων. Στήριξη στα δύσκολα δηλαδή, όπως αυτή την εποχή της καταστροφικής και για τον πολιτισμό πανδημίας.
Να δούμε όμως και ένα άλλο σπουδαίο θέμα. Ο ή η υπουργός Πολιτισμού καλείται να υλοποιήσει ένα όραμα. Τίνος είναι όμως αυτό το όραμα; Του κόμματος; Του πρωθυπουργού, του ή της υπουργού προσωπικά; Και εάν ο ή η υπουργός είναι κομματικό στέλεχος, το πιο πιθανό είναι να έχει συνδιαμορφώσει την υπό υλοποίηση πολιτική. Εάν όμως είναι ένας παράγοντας της κοινωνίας που καλείται να υπηρετήσει από τη θέση του υπουργού ή, ακόμα περισσότερο, εάν είναι στέλεχος άλλου κόμματος που εν μια νυκτί μεταπήδησε στην κυβερνητική πλειοψηφία, γνωρίζει τις θέσεις και όλα όσα θα κληθεί να υλοποιήσει; Προλαβαίνει στις λίγες ώρες που μεσολαβούν από την πρόσκληση του πρωθυπουργού μέχρι την ορκωμοσία να μελετήσει την προτεινόμενη κυβερνητική πολιτική για τον πολιτισμό και να συμφωνήσει ή να διαφωνήσει; Μήπως καλείται να δώσει άλλοθι βάζοντας την υπογραφή του/της σε θέματα και πολιτικές που τις λαμβάνει ως εντολή και αυτός/ή και το μόνο που κάνει είναι να υλοποιεί αυτές τις «παραγγελίες»;
Αν λοιπόν συμφωνεί κάποιος με τις πολιτικές μιας κυβέρνησης για τον πολιτισμό και μοιράζει πρόθυμα τις υπογραφές του για τεμαχισμούς αρχαιολογικών θησαυρών και μετακινήσεις τους πέρα – δώθε, αν μοιράζει εδώ κι εκεί άδειες σε ιδιώτες για κατασκευή και πώληση πιστών αντιγράφων αρχαίων αντικειμένων, αν μαθαίνει ότι γίνονται λαθραίες ανελκύσεις αρχαιοτήτων οι οποίες μεταφέρονται σε ιδιωτικές αποθήκες και σφυρίζει αδιάφορα, μπορεί να το κάνει; Βεβαίως, αλλά ταυτόχρονα και να αναλάβει την ευθύνη. Σπουδαία η θέση και το έργο που περιμένει έναν ή μια υπουργό Πολιτισμού λοιπόν. Και η ευθύνη είναι βαριά. Πολύ βαριά…
