Από τη στήλη ΕΠΕΑ ΠΤΕΡΟΕΝΤΑ – Γράφει ο Άγγελος Πολύδωρος
Στις 16 και 17 Ιουνίου στην Αθήνα γίνεται πλειστηριασμός του βιβλίου που περιγράφει την κλοπή του φημισμένου αγάλματος της Καρυάτιδας της Ελευσίνας, που διεπράχθη το 1801 από τον Edward Damien Clarke και τη μεταφορά του στην Αγγλία. Είναι γραμμένο από τον ίδιο το 1809.
«Οι αγρότες της Ελευσίνας και μόνο που έλεγα ότι θα το μεταφέρω, με κοιτούσαν σαν να επρόκειτο να βγάλω το φεγγάρι από την τροχιά του» διηγούταν στον βιογράφο του ο Clarke εκείνη την εποχή. Το θεωρούσαν κακό οιωνό που θα είχε ως αποτέλεσμα να μειωθούν οι σοδειές τους. Ο Clarke όμως τα κατάφερε, με ένα πολύ γνωστό τρόπο, πέραν των τεχνικών δυσκολιών που θα αντιμετώπιζε στη συνέχεια με την ανασκαφή και τη μεταφορά του με πλοίο.
Πρώτον, όπως περιγράφει ο ίδιος: «Πήγα στην Αθήνα έκανα αίτηση στον Πασά και βοήθησα το αίτημά μου γλιστρώντας ένα εγγλέζικο τηλεσκόπιο στα δάχτυλά του… Η δουλειά έγινε». Δεν αρκούσε μόνον αυτό. Γράφει στη συνέχεια: «Μια κυρίαρχη παράδοση λέει πως αν το άγαλμα μετακινηθεί, η γη στην Ελευσίνα θα πάψει να είναι εύφορη και η παραγωγή θα καταστραφεί. Ο Αχμέτ Αγάς, πλήρως κυριευμένος από αυτή τη δεισιδαιμονία, μας απαγόρεψε να σκάψουμε. Κατάφερα να ξεπεράσω τους ενδοιασμούς του προσφέροντάς του ως δώρο μια χειροποίητη ταμπακιέρα, στην οποία είχα βάλει αρκετά χρυσά νομίσματα ή κομμάτια χρυσού». Το ξεπέρασε κι αυτό. Είχε όμως και άλλο εμπόδιο να αντιμετωπίσει. Έχοντας πληροφορηθεί οι χωριανοί ότι είχε πάρει άδεια για ανασκαφή, δεν πήγαινε κανείς να βοηθήσει στο σκάψιμο και οι λίγοι που πήγαν (100 χωρικοί και 40 αγόρια) υπαναχώρησαν λόγω ενός ατυχήματος που συνέβη και το θεώρησαν κακό οιωνό επίσης.
Δεν πτοήθηκε ο Clarke. Όπως γράφει στο υπό δημοπράτηση βιβλίο του, είχε δωροδοκήσει τον τοπικό ορθόδοξο ιερέα και ένα πρωινό (22/11/1801) έστησε παράσταση: Στον τόπο της ανασκαφής έφτασε ο ορθόδοξος ιερέας με τα άμφιά του, μπήκε στο όρυγμα που έχει ανοιχτεί γύρω από το άγαλμα και έδωσε με μια αξίνα το πρώτο (εναρκτήριο) χτύπημα, οπότε οι χωρικοί που είχαν συγκεντρωθεί πείστηκαν ότι δεν ήταν αμαρτία να σκάψουν, ούτε ότι η σοδειά τους κινδύνευε και βοήθησαν, ώστε η Καρυάτιδα σήμερα να κοσμεί το Fitzwilliam Museum στο Cambridge ως δωρεά του αρχαιολόγου E. D. Clarke.
Μου άρεσε το ρεπορτάζ της Κατερίνας Ροββά (στα ΝΕΑ Σαββατοκύριακο 22-23/5/21) γι’ αυτό το θέμα και ήθελα να το μοιραστούμε, με το resume πως με ένα τηλεσκόπιο στον πασά, μια ταμπακιέρα στον αγά και μια δωροδοκία ενός ιερέα, παραμερίστηκαν δεισιδαιμονίες, φοβίες, αναστολές και όλα.
