Το βιβλίο Ιστορίας της ΣΤ' ∆ημοτικού πυροδότησε πέρυσι μια διχαστική σύγκρουση για τις αξίες και τους στόχους της Εκπαίδευσης. Τελικά αποσύρθηκε, σώζοντας τα παιδιά μας από τα «καινά δαιμόνια» που έθιγαν το εθνικό-θρησκευτικό οικοδόμημα ιδεών που κυριαρχεί στη σχολική εκπαίδευση…
Έκτοτε, μετά την αποκατάσταση της ιδεολογικής τάξης στις σχολικές αίθουσες, απέραντη σιωπή. Λες και δεν άλλαξε τίποτα, σαν να μην υπάρχει τίποτα άξιο να προκαλέσει το ενδιαφέρον μας…
Κι όμως υπάρχουν 26 νέα βιβλία, νέοι εκπαιδευτικοί ρυθμοί και προγράμματα. Όσοι έχουμε παιδιά στο ∆ημοτικό το ζούμε μαζί τους. Ζούμε το άγχος των παιδιών, τον φόρτο του πεντάκιλου σακιδίου τους και τον φόρτο των μαθησιακών υποχρεώσεών τους. Συζητάμε έξω από τις σχολικές πύλες, στα τηλέφωνα ή πάνω από ένα φλιτζάνι καφέ το σχολικό πρόγραμμα, το πόσο δυσκολεύτηκε το παιδί στο κεφαλαίο Β ή την ενότητα 17.2.
Καιρός είναι να συζητήσουμε ανοικτά, δημόσια τα πραγματικά προβλήματα της μόρφωσης των παιδιών μας, όσοι τουλάχιστον ενδιαφερόμαστε. Χωρίς τις ιδεοληψίες και τους πολιτικούς τακτικισμούς που καθόρισαν την τύχη της Ιστορίας της ΣΤ' ∆ημοτικού. Υπάρχει η νέα λογική του «∆ιαθεματικού Ενιαίου Πλαισίου Προγραμμάτων Σπουδών». Τελικά, σε τι συνίσταται η νέα «διαθεματική προσέγγιση της γνώσης» που πέραν του ενδιαφέροντος τίτλου οφείλει να έχει και περιεχόμενο;
Πριν από δύο χρόνια οι μαθητές και οι μαθήτριες της Α' ∆ημοτικού μάθαιναν να μετρούν και να κάνουν πράξεις μέχρι το 20. Σήμερα με πόση ευκολία μπορεί ένα εξάχρονο παιδί να χειρισθεί τις έννοιες των δεκάδων, της εκατοντάδας; Όταν τον Σεπτέμβρη μαθαίνει το 2+2 πόσο λογικό και με ποια σκοπιμότητα πρέπει τον Φλεβάρη να χειρίζεται δεκάδες;
Ποιο μορφωτικό στόχο υπηρετεί η υποχρέωση των επτάχρονων της Β' ∆ημοτικού να έχουν μάθει την προπαίδεια του 8 λίγο μετά τα φετινά Χριστούγεννα;
Πώς ένας μαθητής της Ε' ∆ημοτικού, που μέχρι πέρυσι σημείωνε στην καρτέλα της Γλώσσας νέες λεξούλες, σήμερα στα Μαθηματικά μπορεί να κατανοήσει τον τίτλο «Στρατηγικές ∆ιαχείρισης Αριθμών»;
Πού κάνουν τα πειράματα φυσικής οι μαθητές; Στα έδρανα; Ένας στοιχειώδης χώρος με την ελάχιστη υποδομή και οργάνωση εργαστηρίου είναι πολυτέλεια; Κι αν αυτό είναι υπερβολικό γιατί δεν είναι υπερβολή τα κουάρκ, τα ηλεκτρόνια, τα νετρόνια, «η σχάση, η σύντηξη του ατόμου ως πήγες ενέργειας»;
Ποια είναι η σκοπιμότητα του ορυμαγδού των test, κριτηρίων, ανά εβδομάδα σχεδόν; Η αξιολόγηση ταυτίζεται με τη βαθμολογία; Οι έλεγχοι γεμίζουν βαθμούς αλλά πόσο συμβατό είναι με τη μόρφωση το άγχος της απόρριψης, του αποκλεισμού ή ακόμα η καταξίωση με μέτρο το «άριστα»;
Τι μπορεί να υπηρετεί η προχειρότητα του ΥΠΕΠΘ και του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και η ευκολία με την οποία προσθαφαιρούνται μαθήματα και τροποποιούνται τα προγράμματα σπουδών; Στην «ευέλικτη ζώνη» της προχειρότητας και ανύπαρκτης υποδομής τι μπορεί να είναι το «μαθαίνουμε πώς μαθαίνουμε», εκτός από ένα εύηχο σύνθημα;
Πότε αξιολογήθηκαν τα αποτελέσματα από τη διδασκαλία της ξένης γλώσσας (των Αγγλικών) ώστε να καθιερώνεται απνευστί η διδασκαλία και δεύτερης ξένης γλώσσας στο ∆ημοτικό (με εκπαιδευτικούς που ήρθαν λίγο πριν από τα Χριστούγεννα)…
Και επειδή με την Ιστορία δεν τελειώσαμε, υπάρχει και η Ε' ∆ημοτικού: Ποια μεθοδολογική προσέγγιση θεωρεί για παράδειγμα πως μετά τη στάση του «Νίκα» κανείς δεν νίκησε, αλλά τρώθηκε το κύρος του Ιουστινιανού; Πόσο ενδιέφερε την αυτοκρατορική εξουσία το κύρος της όταν διέταζε τη σφαγή 30.000 ανθρώπων; Πόσο εθνικό, ηθικό, χριστιανικό είναι άραγε να παραμένει «Μέγας» ο Ιουστινιανός ή ο Κωνσταντίνος; Αν μάθουν τα παιδιά πως ο «Άγιος» δολοφόνησε τη γυναίκα και τον γιο του σε τι θίγεται ο ουμανισμός της χριστιανικής θρησκείας; Τι άλλο παρά εθνικιστική αλχημεία είναι η ελληνοποίηση του Ανατολικού Ρωμαϊκού Κράτους λόγω της καθιέρωσης της ελληνικής γλώσσας ως «επίσημης» παράλληλα με τα λατινικά; Ήταν αποτέλεσμα εθνικού μετασχηματισμού ή απλώς επιβεβαίωση του γεγονότος πως η ελληνική ήταν η διεθνής γλώσσα της εποχής;
Ενδεχομένως τα παραπάνω να μην είναι τα πλέον ενδεικτικά παραδείγματα, πιθανότερο είναι να υπάρχουν σημαντικότερες αρρυθμίες και προβλήματα στην εκπαιδευτική διαδικασία των τάξεων του δημοτικού.
Όμως μπορεί να εγκλωβίζεται η ανησυχία μας στις αστοχίες, τις προχειρότητες ή στις κατευθύνσεις του ΥΠΕΠΘ; Μήπως πρέπει να ξεκινήσουμε από την αρχή; Να θέσουμε ερωτήματα αυτονόητα ίσως, αλλά θεμελειακά;
Γιατί στέλνουμε τα παιδιά μας σχολείο; Για να μαζέψουν στον σάκο τους αριθμούς, λέξεις, έννοιες, πληροφορίες ώστε σε λίγα χρόνια να είναι ικανοί εργαζόμενοι; Τι είναι το σχολείο; Κέντρο εκπαίδευσης της μέλλουσας γενιάς των 600 ευρώ; Σε τι χρησιμεύουν οι γνώσεις που πρέπει να αφομοιώσουν; Εφόδια στην αρένα της αγοράς εργασίας, ως μονομάχοι στο πεδίο του ανταγωνισμού; Μήπως οι γνώσεις που οφείλουμε να μεταδώσουμε δεν είναι απλά στοιχεία επαγγελματικής κατάρτισης αλλά η κληρονομιά του ανθρώπινου πολιτισμού;
Εάν ο κοινωνικός ρόλος του σχολείου υποτάσσεται στη νεότευκτη ιδέα της «Οικονομίας της γνώσης», τότε η μόρφωση των παιδιών μας εκπίπτει σε εργαλείο της αγοράς.
Ισχυρίζομαι πως υπάρχουμε πολλοί, παρά πολλοί γονείς που ανησυχούμε, που δυσκολευόμαστε να αποδεχθούμε τους ασφυκτικούς ρυθμούς που επιβάλλει το σχολείο στα παιδιά μας. ∆εν μπορεί η διέξοδος να είναι η κατανάλωση βοηθητικών εγχειριδίων για κάθε μάθημα, η επέκταση της παραπαιδείας με τα απογευματινά φροντιστήρια για το ∆ημοτικό! Είναι αδιανόητο παιδιά δεκάχρονα να σχολνούν πραγματικά στις εννιά το βράδυ! Τι θα γίνει όταν με το καλό φτάσουν τα 17 τους; Θα αντιδικούμε μαζί τους όταν δικαίως θα κάνουν κατάληψη του Λυκείου τους;
Η Παιδεία οφείλει να είναι απελευθερωτική. Αν η στόχευσή της είναι η διαμόρφωση πολύπλευρης προσωπικότητας των παιδιών, αν η θεμελιακή αξία της είναι η ουμανιστική διαπαιδαγώγησή τους, τότε κάτι πρέπει να κάνουμε.
Ας συζητήσουμε κάτι διαφορετικό στους συλλόγους γονέων από τη διοργάνωση γιορτών και εκδηλώσεων. Ας οργανώσουμε συζητήσεις με τους εκπαιδευτικούς απέναντι στο γενικευμένο έλλειμμα συμμετοχής που αναπαράγει το πολιτικό μας σύστημα. Το σχολείο δεν αλλάζει μόνο με τις εγκυκλίους του ΥΠΕΠΘ αλλά μπορεί να αλλάζει και από τις δικές μας διεκδικήσεις.
Πολιτική δεν είναι τα DVD, η απύθμενη διαφθορά των εκατομμυρίων ευρώ. Η πολιτική δεν εξαντλείται στη σύγχρονη ρητορική της ανταγωνιστικότητας και της βιωσιμότητας των κερδών.
Η «πολιτική» πρέπει να αφορά τις ζωές μας, τις προσδοκίες μας, τις ελπίδες μας. Κι όταν αφορά τα παιδιά μας, τη ζωή και τη μόρφωσή τους, οφείλουμε να δώσουμε μαθήματα ενεργών πολιτών…
