Η Αυτοδιοίκηση καταλαμβάνει το τελευταίο διάστημα «περίοπτη» θέση στην καθημερινή ειδησεογραφία, αλλά δυστυχώς για λάθος λόγους. Η πολύκροτη υπόθεση του πρώην δημάρχου Θεσσαλονίκης Βασίλη Παπαγεωργόπουλου, που οδήγησε στην καταδικαστική ποινή-σοκ για τον πρώην αιρετό, οι νέες κακουργηματικές διώξεις κατά του πρώην νομάρχη Θεσσαλονίκης Παναγιώτη Ψωμιάδη, αλλά και ο εν εξελίξει έλεγχος του Σώματος Δίωξης Οικονομικού Εγλήματος (ΣΔΟΕ) στα οικονομικά πεπραγμένα αρκετών εκπροσώπων της Αυτοδιοίκησης, σκιαγραφούν ένα πολύ μελανό τοπίο, που όζει.
Του Θάνου Σταθόπουλου
Από κοντά, πληθαίνουν τα δημοσιεύματα σε, έγκυρα και μη, Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης που στρέφονται αναφανδόν κατά της Αυτοδιοίκησης, χρεώνοντας στον θεσμό την όντως προκλητικά παραβατική συμπεριφορά αρκετών αιρετών. Πόσο άδικη είναι η συγκεκριμένη επίθεση και τι, ίσως, κρύβεται πίσω από αυτήν;
Ας προσπαθήσουμε να αντιμετωπίσουμε τα πράγματα όσο το δυνατόν νηφαλιότερα και ψυχραιμότερα. Αναμφίβολα, ο χώρος της Αυτοδιοίκησης, τουλάχιστον με βάση τις δημοσιευμένες έρευνες-ελέγχους, πρωταγωνιστεί σε υποθέσεις κακοδιαχείρισης και διαφθοράς. Είναι, επίσης, γεγονός ότι οι θεσμοί δεν αποτελούν κάτι «υπερβατικό» ή «υπερφυσικό», αλλά σε κάθε εποχή χαρακτηρίζονται από τους λειτουργούς τους. Σε μία εποχή όπου η πλειονότητα των δικαστών είναι έντιμοι, των δημοσιογράφων αξιόπιστοι, των αστυνομικών αδιάφθοροι κ.ο.τ., τότε και οι αντίστοιχοι θεσμοί δεν μπορεί παρά να «κουβαλούν» τα αντίστοιχα χαρακτηριστικά και τούμπαλιν.
Ωστόσο, υπάρχει μία μικρή -πλην σημαντική- διαφορά. Πολλά από τα προαναφερόμενα δημοσιεύματα παρουσιάζουν τη διαφθορά και την κακοδιαχείριση στον χώρο της Αυτοδιοίκησης, παραλείποντας (σκοπίμως κατά την άποψη της στήλης) το επίρρημα «σήμερα». Απεναντίας, μετά μεγάλης επιμονής προβάλλουν το επίρρημα «διαχρονικώς». Έτσι, τα νοσηρά φαινόμενα στον συγκεκριμένο χώρο παρουσιάζονται ως διαχρονικό πρόβλημα, που έχει να κάνει ίσως με βαθύτερες «παθογένειες» του ίδιου του αυτοδιοικητικού θεσμού.
Κι κάπου εδώ επιχειρείται η, κατά την άποψη της στήλης πάντοτε, βρόμικη και συνταγματικά επικίνδυνη επίθεση στην Αυτοδιοίκηση. Δια της επαναλήψεως, στον πολύ κόσμο (δηλαδή, σε αυτή τη σοβαρά αμφιλεγόμενη κοινή γνώμη) «περνά» το μήνυμα ότι η διαφθορά δεν έχει να κάνει με τα πρόσωπα, που κατά καιρούς «ασέλγησαν» πάνω στο «σώμα» της Αυτοδιοίκησης, αλλά με το ίδιο το «σώμα» που προκάλεσε τον βιασμό, λόγω της «ελευθεριότητας» που το διέκρινε. Με άλλα λόγια, υποστηρίζεται από τους συγκεκριμένους επικριτές ότι η διαφθορά και η κακοδιαχείριση έλαβαν τεράστιες διαστάσεις, επειδή η κεντρική εξουσία έδωσε πολλές ελευθερίες και άφησε ανεξέλεγκτη την Αυτοδιοίκηση.
Την ίδια στιγμή, βέβαια, αποκρύπτουν εντέχνως ότι ουδέποτε η κεντρική πολιτική σκηνή έμεινε αμέτοχη από τα αυτοδιοικητικά τεκταινόμενα. Όλοι αυτοί δήθεν αγνοούν ότι, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, τον θώκο των αιρετών (κυρίως σε υψηλό επίπεδο διοίκησης) διεκδίκησαν άτομα προερχόμενα από συγκεκριμένους κομματικούς σωλήνες. Για παράδειγμα, δεν είναι άγνωστες οι περιπτώσεις βουλευτών που μεταπήδησαν στον αυτοδιοικητικό στίβο ή χρησιμοποίησαν τον τελευταίο ως «εφαλτήριο» για να περάσουν στην κεντρική πολιτική σκηνή.
Άρα, ουσιαστικά η Αυτοδιοίκηση ουδέποτε αφέθηκε να λειτουργήσει πραγματικά ελεύθερα. Από την πρώτη στιγμή, «καπελώθηκε» από την κεντρική εξουσία, η οποία επιθυμούσε να την ελέγχει και να τη χειραγωγεί. Ελάχιστες ήταν οι εξαιρέσεις αιρετών που προέρχονταν πραγματικά από τα «σπλάχνα» των τοπικών κοινωνιών και αυτοί, εάν έφθαναν ποτέ στο ψηλότερο «σκαλοπάτι», περνούσαν τα μύρια όσα για να καταφέρουν να λειτουργήσουν χωρίς εξαρτήσεις και επιρροές από την κεντρική εξουσία.
Εάν, λοιπόν, μιλάμε για διαφθορά και κακοδιαχείριση στον χώρο της Αυτοδιοίκησης, αυτές δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως αποτέλεσμα κάποιας φυσικής προδιάθεσης του αυτοδιοικητικού οργανισμού, αλλά είναι επίκτητες ιδιότητες και μάλιστα «μεταφερόμενες» από τον χώρο της κεντρικής πολιτικής σκηνής. Και σε τούτο το τελευταίο βαρύτατες είναι οι ευθύνες του τοπικού εκλογικού σώματος, δηλαδή όλων ημών, που αφήσαμε έναν τόσο χρήσιμο και δημοκρατικό θεσμό να εκφυλισθεί και να καθίσταται σήμερα εύκολο «εξιλαστήριο θύμα».
Η δε ευθύνη μας είναι διπλή. Η πρώτη αφορά στο ότι αρνούμαστε να συμμετάσχουμε ενεργά στα τοπικά δρώμενα, βγάζοντας πάντα την ουρά μας απέξω, αναμασώντας διάφορες βολικές δικαιολογίες κι αφήνοντας έτσι πεδίο δόξης λαμπρό στους «επαγγελματίες» αιρετούς. Η δεύτερη ευθύνη μας είναι ότι και στις αυτοδιοικητικές εκλογές επιλέγουμε να ψηφίσουμε με τα ίδια ανεύθυνα και τραγικά, όπως αποδεικνύει περίτρανα η σημερινή κρίση, κριτήρια, που ψηφίζουμε στις εθνικές εκλογές. Δηλαδή, στέλνουμε σε θέσεις ευθύνης όποιον «χαϊδεύει τα αφτιά μας», μας χτυπά στην πλάτη και μας υπόσχεται το οποιοδήποτε ρουσφέτι. Εξάλλου, τι να τους κάνουμε τους άξιους και ικανούς σε ένα κράτος που, από τη σύστασή του, έμαθε να ζει με το χέρι απλωμένο…
Μήπως, όμως, ήρθε η ώρα ν’ αλλάξουμε τους κανόνες του παιχνιδιού; Ούτως ή άλλως, θέλαμε δεν θέλαμε, ξεβολευτήκαμε. Γιατί να μην αξιοποιήσουμε την ευκαιρία και να πάρουμε τις τύχες της Αυτοδιοίκησης στα χέρια μας; Ίσως αυτός να είναι και ο μοναδικός τρόπος να αποτρέψουμε να δούμε τον συγκεκριμένο χώρο να λειτουργεί υπό ακόμη αυστηρότερη εποπτεία και κηδεμονία, η οποία δεν θα περιορίζεται μόνο σε οικονομικό επίπεδο…
