Στο επίκεντρο και πάλι δυο σημαντικές προκλήσεις – στόχοι για την Αυτοδιοίκηση που καλείται να παρέμβει αποφασιστικά στα του οίκου της, εκεί όπου άλλοι μέχρι σήμερα «αρμενίζουν» και άλλοι αποφασίζουν (τυχαία;) για τις τύχες του. Αν και σε χρόνο μηδέν, εμβόλιμα, θα έλεγε κανείς, στη μεγάλη κουβέντα που έχει ανοίξει για το σχεδιασμό διαχείρισης των απορριμμάτων, την ανακύκλωση, αλλά και τη βιώσιμη ανάπτυξη για «πράσινους» δήμους και με ό,τι τα παραπάνω συνεπάγονται σε επίπεδο πολιτικών για το περιβάλλον.
Σε μια πρώτη ουσιαστική προσπάθεια της νέας διοίκησης της ΚΕΔΕ, οι δήμοι πέτυχαν πρόσθετες πιστώσεις από το υπουργείο Ανάπτυξης για να λυθούν τα προβλήματα εκτέλεσης έργων, μέσω του προγράμματος «ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΩ», και αφορούν σε δράσεις ενεργειακής αναβάθμισης δημοσίων κτιρίων και κοινόχρηστων χώρων. Επιπλέον, δόθηκε ανάσα στους δήμους για να προχωρήσουν έργα τα οποία κινδύνευαν να απενταχθούν, ενώ το υπουργείο σε συμφωνία με το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ), που είναι και ο αρμόδιος φορέας υλοποίησης του προγράμματος, επιταχύνει την υλοποίηση των έργων που βρίσκονται σε φάση συμβασιοποίησης, διαθέτοντας πιστώσεις ύψους 52 εκατ. ευρώ.
Σε μια δεύτερη -και σαφώς δυσκολότερη, λόγω πίεσης χρόνου- προσπάθεια, όπου θα επιχειρήσει να δώσει τις δικές της απαντήσεις και προτάσεις στο εκρηκτικό πρόβλημα της διαχείρισης των απορριμμάτων, η ΚΕΔΕ έλαβε από το ΥΠΕΚΑ ολιγοήμερη παράταση για τη διαβούλευση επί του νομοσχεδίου «Ενίσχυση της Ανακύκλωσης και Βελτίωση της Διαχείρισης των Αποβλήτων».
Αρκεί και μόνο ένα μέγεθος για να καταδείξει την αποτυχία του κεντρικού σχεδιασμού στη χώρα μας επάνω σε αυτόν τον κρίσιμο τομέα, που θα έπρεπε να βρίσκεται στην ουσιαστική αρμοδιότητα Δήμων και Περιφερειών: Σε 2% κατά βάρος υπολογίζεται ότι καταλαμβάνει το πλαστικό στα σκουπίδια των Ευρωπαίων. Στην Ελλάδα, το ποσοστό αυτό φτάνει το 20%! Κι όμως, κοντεύει σχεδόν 15ετία από τότε που έγινε πραγματικότητα για πρώτη φορά στην Ελλάδα ένα έστω και «χαλαρό» πρόγραμμα ανακύκλωσης, μέσω των γνωστών μπλε κάδων.
Οι συντονισμένες και μεθοδευμένες ενέργειες που ακολουθεί η ΕΕΑΑ (Ελληνική Εταιρεία Αξιοποίησης Ανακύκλωσης), έχουν συμβάλει, ώστε σήμερα να έχουν τη δυνατότητα ανακύκλωσης 9,4 εκατ. κάτοικοι σε ολόκληρη την Ελλάδα, διαβάζουμε στην ιστοσελίδα του αρμόδιου -πλην με τη συμμετοχή ιδιωτών- φορέα. Αυτό είναι το αποτέλεσμα της συνεργασίας με σχεδόν 269 Καλλικρατικούς Δήμους, αλλά και της συμβολής πάνω από 1.720 υπόχρεων επιχειρήσεων από όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων που, μέσα από τη συνεργασία τους με την ΕΕΑΑ, δείχνουν έμπρακτα το ενδιαφέρον τους για την προώθηση της ανακύκλωσης συσκευασιών των προϊόντων τους. Παράλληλα, με ευθύνη ή χρηματοδότηση της ΕΕΑΑ λειτουργούν συνολικά 29 Κέντρα Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (Κ.Δ.Α.Υ.). Οι μπλε κάδοι που έχουν δοθεί στους Δήμους έφτασαν στους 153.000, ενώ τα ειδικά οχήματα συλλογής ανακυκλώσιμων τα 406. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία των αποτελεσμάτων της ΕΕΑΑ που κατατέθηκαν στις αρμόδιες αρχές, οι ποσότητες των υλικών που ανακυκλώθηκαν από το σύνολο των δραστηριοτήτων της ΕΕΑΑ ανήλθαν σε 442.000 τόνους (συσκευασίες και χαρτί εντύπων).
Όπως είναι προσεκτικά διατυπωμένο, θεωρητικά «έχουμε τη δυνατότητα» της ανακύκλωσης, αλλά όχι σε όλους τους δήμους, ενώ στην πραγματικότητα τα αποτελέσματα είναι πενιχρά. Αν λάβουμε υπόψη μας τα επεξεργασμένα στοιχεία του ΕΔΣΝΑ (Ενιαίος Διαβαθμιδικός Σύνδεσμος Νομού Αττικής), του φορέα διαχείρισης στερεών αποβλήτων Αττικής, κάθε κάτοικος στην Περιφέρειά μας παράγει (με στοιχεία του 2011) κατά μέσο όρο 543 κιλά απορρίμματα ετησίως. Το ετήσιο σύνολο των στερεών αποβλήτων από τους 65 δήμους της Αττικής ανέρχεται σε 2.078.405 τόνους, εκ των οποίων το συντριπτικό ποσοστό περνάει στον ΧΥΤΑ Φυλής, αφού η ανακύκλωση στους μπλε κάδους περιορίζεται στο 5,82% (μόλις 121.000 τόνοι). Σε 88.083.172 ευρώ ανέρχονται οι εισφορές των ίδιων δήμων στον ΕΔΣΝΑ για το 2013 (χρεώνεται με 45 ευρώ κάθε τόνος που εισέρχεται στον ΧΥΤΑ), με βάση τις μετρημένες ποσότητες απορριμμάτων του 2011, κάτι που επιβαρύνει κατά μέσο όρο τον κάθε κάτοικο με 23 ευρώ.
Το να πούμε για μια ακόμα φορά ότι «υπολειπόμεθα των στόχων μας», είναι περιττό. Γι’ αυτό και οι φορείς της Αυτοδιοίκησης θα πρέπει να εξετάσουν ένα διαφορετικό αναπτυξιακό μοντέλο που πρωτίστως θα βασίζεται σε περιφερειακούς σχεδιασμούς διαχείρισης στερεών αποβλήτων με τη συνεργασία των δήμων, οι οποίοι με τη σειρά τους θα έχουν εκπονήσει ένα τοπικό σχέδιο με βάση τις ανάγκες τους και με στόχο τη μείωση των δημοτικών τελών και την προστασία του περιβάλλοντος, και όχι την κερδοφορία ιδιωτικών συμφερόντων. Άσχετα αν τα τελευταία μπορούν τελικά να έχουν συγκεκριμένο χώρο και ρόλο σε ένα σχεδιασμό με σαφείς όρους, προοπτικές και μετρήσιμους στόχους.
Σ.Σ.: Στο επόμενο φύλλο της εβδομαδιαίας ΑΜΑΡΥΣΙΑΣ θα παρουσιαστούν αναλυτικά τα στοιχεία παραγωγής απορριμμάτων και ανακύκλωσης στην Αττική με επίκεντρο τους Δήμους των Βορείων Προαστίων.
Γιώργος Κανελλόπουλος
