Είναι ένα ερώτημα που επιδέχεται διάφορες ερμηνείες και δεν μπορούμε με ακρίβεια να διαχωρίσουμε το ένα από το άλλο. Δηλαδή αν η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση. Πολλοί πιστεύουν πως είναι κυρίως συνείδηση. Άλλοι και τα δύο. Πρόκειται μάλλον για ένα ιστορικό κατασκεύασμα το οποίο κουβαλάει μέσα του μια βαριά ιδεολογική φόρτιση. Βεβαίως αν γεννηθούμε στην Ελλάδα έχουμε την ελληνική ιθαγένεια, αν γεννηθούμε στην Αγγλία, την αγγλική κτλ. Έχουμε δηλαδή ένα νόμιμο δεσμό ως πολίτες με το κράτος που γεννηθήκαμε. Αυτό όμως μοιάζει με κάποιο συμβόλαιο που δεν υπογράψαμε. Για να είσαι καλός Έλληνας και χρήσιμος πολίτης, δεν αρκεί μόνον να γεννηθείς στην Ελλάδα, αλλά, πρέπει να φαίνεσαι κιόλας.
Ο Μέγας Αλέξανδρος όταν μιλούσε στους πολίτες των χωρών που περνούσε, είχε πει ότι καλοί Έλληνες θα είναι όλοι όσοι σέβονται και τηρούν τους νόμους του κράτους αδιαφόρως αν γεννήθηκαν, ή όχι στη Ελλάδα. Κακοί πολίτες θα είναι όσοι δεν υπακούουν στους νόμους και τους κανόνες της πολιτείας. Στο παρελθόν, αλλά και σήμερα, υπάρχουν αμέτρητοι φιλέλληνες που δεν γεννήθηκαν στην Ελλάδα, μερικοί μάλιστα χωρίς να έχουν καν, προγονικές ρίζες με τον Ελληνισμό. Τώρα που η πατρίδα μας δοκιμάζεται από μια πολύμορφη κρίση, ποιός είναι καλός πατριώτης;
Εκείνοι που ρήμαξαν το κράτος και ύστερα βγάζουν τα κλεμμένα έξω από τη χώρα, ή κάποιες χιλιάδες ξένοι στις ΗΠΑ, την Αυστραλία, την Ευρώπη, που διαδηλώνουν υπέρ της Ελλάδας, με το σύνθημα «Είμαστε όλοι Έλληνες». Όλοι μας γεννηθήκαμε στην Ελλάδα, αλλά πως μπορούμε να είμαστε όλοι καλοί πολίτες όταν καταστρατηγούμε τους νόμους, γινόμαστε ψευτο – ανάπηροι μαϊμού για να πάρουμε συντάξεις, στερώντας έτσι άλλους συμπολίτες το δικαίωμα να ζήσουν αξιοπρεπώς με τη σύνταξη που νόμιμα δικαιούνται. Πρέπει να κατανοήσουμε ότι η Ελληνικότητα, ή η όποια άλλη εθνότητα, δεν κληρονομείται. Αποδεικνύεται με το έργο και την κόσμια συμπεριφορά. Δεν είναι δεδομένη (a priori) στο καθένα απλά και μόνο επειδή γεννήθηκε στην Ελλάδα. Βεβαίως και είμαστε σύμφωνα και με τους νόμους του κράτους όλοι Έλληνες πολίτες. Το ερώτημα που γεννάται είναι σε ποιο βαθμό ως πολίτες έχουμε πλήρη συνείδηση της ελληνικότητας, τις υποχρεώσεις και τα προνόμια που μας δίνει. Δηλαδή μια ξεκάθαρη αίσθηση στο τι ακριβώς σημαίνει να είσαι Έλληνας. Αν αυτό το πετύχουμε, έχουμε ήδη κάνει ένα μεγάλο βήμα προς την κατάκτηση της εθνικής αυτογνωσίας.
Πρέπει ωστόσο, να σημειώσουμε ότι για να έχει καλούς και υπερήφανους πολίτες απαιτείται να ζεις, σε μια χώρα όπου η πρόοδος και ο πολιτικός πολιτισμός συμβαδίζουν με το μέσο όρο (Μ.Ο.) άλλων προηγμένων χωρών, και τούτο φοβούμαι πως δεν συμβαίνει για πολλές δεκαετίες. Αν θέλουμε να είμαστε ρεαλιστές, στην Ελλάδα δεν θα βρούμε εύκολα σημεία αναφοράς που να συνεγείρουν το αίσθημα και την υπερηφάνεια του μέσου Έλληνα πολίτη. Ας μη γελιόμαστε, όπως τα άτομα έτσι και τα έθνη δεν πρέπει να επαναπαύονται μόνο σε ό, τι κληρονόμησαν από την ιστορία τους. Το ναρκισσιστικό αίσθημα ενός μεγαλείου, που έληξε δύο χιλιάδες χρόνια πριν, αυτό μόνο δεν αρκεί να μας κάνει αυτομάτως σπουδαίους. Πως μπορεί η σημερινή Ελλάδα και οι πολίτες να νιώσουμε αντάξιοι της ιστορίας μας, όταν στα 145 καλύτερα Πανεπιστήμια του κόσμου δεν αναφέρεται κανένα ελληνικό, με την Τουρκία να φιγουράρει δύο από τα καλύτερα.
Καλός Έλληνας δεν είναι ο βολεμένος που κρύβει τα κακώς κείμενα της κοινωνίας που τον θρέφει. Είναι εκείνος ο οποίος με θάρρος και παρρησία τα επισημαίνει και αγωνίζεται να τα διορθώσει.
Γιώργος Σταυράκης
