Το Διοικητικό Συμβούλιο του Ελληνικoύ Δικτύου Ανθεκτικών Πόλεων (Ελ.Δ.Α.Π.) διοργάνωσε την Παρασκευή 28 Νοεμβρίου 2025, το πρώτο μιας σειράς εργαστηρίων στρατηγικής, με στόχο την οριοθέτηση των στρατηγικών κατευθύνσεων σε μια διαδικασία διαμόρφωσης ενός προγράμματος δράσης (Action Plan) του Δικτύου για την επόμενη τριετία, με τη συμβολή και των μελών της Συμβουλευτικής Επιτροπής Στρατηγικής του Δικτύου.
Στη συνάντηση εργασίας, που πραγματοποιήθηκε στην έδρα του Ελ.Δ.Α.Π. στην Αργυρούπολη, δήμαρχοι – μέλη του Δικτύου καθώς και αυτοδιοικητικοί εκπρόσωποί τους συμμετείχαν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον, επιβεβαιώνοντας την πεποίθηση ότι η εκπόνηση ενός τέτοιου σχεδιασμού πρέπει να είναι συμμετοχική και να ξεκινά από τα ίδια τα μέλη (bottom-up), λαμβάνοντάς υπόψη τόσο τις ανάγκες τους όσο και ένα σύνολο παραγόντων που διαμορφώνουν το περιβάλλον και τις προτεραιότητες του Δικτύου.
Στην εισαγωγική παρουσίαση του πλαισίου του έργου τονίστηκε πως ο σχεδιασμός του προγράμματος λαμβάνει υπόψη τόσο τις αυξανόμενες προκλήσεις και τις ανάγκες των μελών για ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της ασφάλειας στις περιοχές ευθύνης τους, όσο και τις εθνικές και ευρωπαϊκές πολιτικές. Παράλληλα, αξιοποιώντας τις ευκαιρίες που αναδύονται, τις δυνατότητες χρηματοδότησης και ανάπτυξης συνεργειών, καθώς και την ανάγκη για θεσμική και επιχειρησιακή συνέχεια το πρόγραμμα επιδιώκει να ενταχθεί σε έναν μακροπρόθεσμο σχεδιασμό, ενισχύοντας τη βιωσιμότητα των πόλεων και του Δικτύου.
Προκειμένου το πρόγραμμα να διαμορφωθεί ως ένα χρήσιμο εργαλείο, πολύτιμη είναι η συμμετοχή των μελών της Συμβουλευτικής Επιτροπής Στρατηγικής του Δικτύου, δηλαδή, των εμπειρογνωμόνων και των επιστημόνων οι οποίοι συμμερίζονται το όραμά του και συμβάλλουν ήδη ενεργά στην προώθηση των σκοπών και των δράσεων του. Ιδιαίτερης βαρύτητας κρίνεται και η δημόσια αναγνωρισιμότητα του προγράμματος, με σκοπό την ενεργό συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών και τη διασφάλιση απόλυτης διαφάνειας ως προς τους στόχους και τα αποτελέσματά του.
Τα μέλη αυτής της κοινότητας, που προέρχονται τόσο από τον ακαδημαϊκό και ερευνητικό χώρο, όσο και από θεσμικούς και κοινωνικούς φορείς με αντικείμενο και στόχους συναφείς με εκείνους του Ελ.Δ.Α.Π., έρχονται να προσφέρουν συμβουλές και εξειδικευμένη γνώση για μια πιο αποτελεσματική και ολοκληρωμένη εφαρμογή των πολιτικών ανθεκτικότητας, βιώσιμης ανάπτυξης, κλιματικής προσαρμογής, τοπικής διακυβέρνησης και συμμετοχικού σχεδιασμού.
Στο πλαίσιο της συνάντησης, επιβεβαίωσαν την πρόθεσή τους να συμβάλουν στην προώθηση της ανταλλαγής εμπειριών και ορθών πρακτικών, στη δημιουργία συνεργειών και στη μεταφορά τεχνογνωσίας μεταξύ των πόλεων, στη διασύνδεση με συναφείς πρωτοβουλίες και φορείς σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο, καθώς και στη γεφύρωση της επιστημονικής γνώσης με την εφαρμοσμένη πολιτική, διευκολύνοντας την πρακτική αξιοποίησή της.
Στο ξεκίνημα της συζήτησης, ο πρόεδρος του Δ.Σ. Ελ.Δ.Α.Π. Γιάννης Κωνσταντάτος αναφέρθηκε σε έναν νέο τύπο σχεδίων πολιτικής προστασίας που θα πρέπει σύντομα να αναλάβουν οι δήμοι να εκπονούν. Πρόκειται για ένα αναβαθμισμένο μοντέλο σχεδιασμού, το οποίο βασίζεται σε ένα σύνολο ενιαίων προδιαγραφών, με στόχο να ενισχύσει σημαντικά την επιχειρησιακή ετοιμότητα και τον συντονισμό όλων των εμπλεκομένων φορέων.
Ο κ. Κωνσταντάτος τόνισε πως οι προδιαγραφές αυτές περιλαμβάνουν αναλυτική καταγραφή κινδύνων, πρότυπες διαδικασίες ανταπόκρισης, λεπτομερή περιγραφή ρόλων και αρμοδιοτήτων, καθώς και συγκεκριμένα κριτήρια για τη λήψη αποφάσεων σε κάθε στάδιο διαχείρισης μιας κρίσης. Παράλληλα, το νέο πλαίσιο επιδιώκει να εισαγάγει μια περισσότερο επιστημονικά τεκμηριωμένη και ομοιόμορφη προσέγγιση στον σχεδιασμό, ώστε τα σχέδια πολιτικής προστασίας να μπορούν να εφαρμόζονται αποτελεσματικά στο τοπικό επίπεδο διοίκησης.
Ειδικότερα, στη συνάντηση εργασίας:
Α. Παρουσιάστηκαν συνοπτικά οι πρωτοβουλίες που ανέλαβε το Ελ.Δ.Α.Π., κατά το πρώτο έτος της λειτουργίας του, οι δράσεις που υλοποιεί, καθώς επίσης, οι προτεραιότητες που έχει θέσει, αλλά και τα εργαλεία πολιτικής που αξιοποιεί για την επίτευξη των στόχων του.
Έγινε αναφορά στο Σχέδιο Δράσης του Δικτύου για την Αναδιάρθρωση του τομέα της Πολιτικής Προστασίας, στις παρεμβάσεις που εντάσσονται στον σχεδιασμό των εθνικών στρατηγικών Περιφερειακής Ανάπτυξης, στις προτάσεις για τη σωτηρία των δασών και το Εθνικό Δίκτυο Μονοπατιών. Παρουσιάστηκαν, επίσης, οι προτεραιότητες που έχει θέσει το Ελ.Δ.Α.Π. ως Κόμβος Ανθεκτικότητας και Ενίσχυσης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με στόχο τη διαμόρφωση και υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου προγράμματος για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας στη χώρα.
Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στις ενέργειες για την ανάδειξη των ειδικών προτεραιοτήτων κάθε περιοχής, στο Διεθνές FORUM για την Τοπική Αυτοδιοίκηση και την Ανθεκτικότητα που θεσμοθέτησε το Δίκτυο, καθώς επίσης, στην Πλατφόρμα Ενημέρωσης και Διασύνδεσης των Ο.Τ.Α. και στο Πρόγραμμα Ευαισθητοποίησης και Κατάρτισης αιρετών και υπαλλήλων των Ο.Τ.Α., που σκοπεύει να σχεδιάσει. Τονίστηκε ακόμη, η σημασία της συμμετοχής του Ελ.Δ.Α.Π. στο έργο «Adaptation Hubs», μέσω του οποίου αναγνωρίζεται ως κόμβος ανθεκτικότητας εθνικής και ευρωπαϊκής σημασίας.
Σε επίπεδο εργαλείων πολιτικής, τονίζεται η συνεργασία με υπερκείμενους φορείς στρατηγικής και πολιτικών. Το Ελ.Δ.Α.Π. υλοποιεί στρατηγικές δράσεις επικοινωνίας, πραγματοποιεί θεσμικές συναντήσεις και αναλαμβάνει πρωτοβουλίες διαλόγου με βασικούς φορείς. Παράλληλα, επιδιώκει τη διεύρυνση συνεργασιών με οργανισμούς στρατηγικού σχεδιασμού, ώστε να ευθυγραμμίζεται με εθνικές και ευρωπαϊκές προτεραιότητες και να ενισχύει τη θεσμική του παρουσία. Το Δίκτυο συμμετέχει επίσης ενεργά στην υποβολή προτάσεων σε ευρωπαϊκά προγράμματα.
Β. Συζητήθηκαν διεξοδικά οι τρέχουσες εξελίξεις στον τομέα της Πολιτικής Προστασίας, ιδίως σε σχέση με τις νέες προκλήσεις, τις θεσμικές αλλαγές και τις επιχειρησιακές απαιτήσεις, καθώς και οι ανάγκες των Δήμων για την αποτελεσματική οργάνωση, στελέχωση και ενίσχυση των υποδομών και υπηρεσιών τους.
Η πολιτική προστασία αποτελεί το πεδίο όπου η υπηρεσιακή ευθύνη συναντά την ανάγκη προστασίας του κράτους και των πολιτών. Οι συμμετέχοντες ενημερώθηκαν για την εξέλιξη της συνεργασίας του Δικτύου με το Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας, στο οποίο το Δίκτυο συμβάλλει συμβουλευτικά στη διαμόρφωση της επικείμενης νομοθετικής πρωτοβουλίας. Στο πλαίσιο αυτό μεταφέρει τεκμηριωμένα όλα τα αιτήματα και τις προτάσεις που έχουν προκύψει μέσα από τον συστηματικό διάλογο με τα Μέλη του.
Σημαντικό σημείο της συζήτησης αποτέλεσε η πρόταση στρατηγικής συνεργασίας μεταξύ του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και του Ελληνικού Δικτύου Ανθεκτικών Πόλεων, για την ίδρυση Εθνικού Κόμβου Επιστημονικής Υποστήριξης, Εκπαίδευσης και Ψηφιακής Προσομοίωσης. Ο Κόμβος αυτός θα υποστηρίζει τον σχεδιασμό πολιτικών ανθεκτικότητας, την ανάπτυξη ικανότητας (capacity building) και την υλοποίηση επενδύσιμων λύσεων πρόληψης και διαχείρισης κρίσεων για τους δήμους της χώρας.
Θετικά έγιναν δεκτές και οι προτάσεις για: τη σύσταση Μηχανισμού Άμεσης Απόκρισης, που θα υποστηρίζει τους δήμους στη διαχείριση κινδύνων, καταστροφών και κρίσεων, και τη δημιουργία Διαδημοτικού Μηχανισμού Αλληλεγγύης, ο οποίος θα μπορεί να παρεμβαίνει ενισχυτικά κατά την εξέλιξη ενός συμβάντος, καλύπτοντας κρίσιμες ανάγκες όταν οι τοπικές δυνατότητες δεν επαρκούν.
Γ. Αναδείχθηκαν σημαντικές προοπτικές των στρατηγικών ανθεκτικότητας κατά την εφαρμογή και υλοποίησή τους σε εναρμόνιση με το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα και τις τομεακές δράσεις των Δήμων.
Τα Σχέδια Ανθεκτικότητας δεν αποτελούν απλώς καλές πρακτικές, αλλά κρίσιμες προϋποθέσεις για τη βιωσιμότητα και την αποτελεσματική λειτουργία κάθε δήμου. Η κατάρτισή τους απαιτεί τον συντονισμό δημοτικών υπηρεσιών, τοπικών φορέων, επιχειρήσεων και της κοινωνίας των πολιτών και συμβάλλει ουσιαστικά: στην ενίσχυση της ετοιμότητας απέναντι σε κρίσιμους κινδύνους (σεισμούς, πυρκαγιές, πλημμύρες), στη διασφάλιση της επιχειρησιακής συνέχειας κρίσιμων δημοτικών λειτουργιών, στην αποτελεσματική αξιοποίηση ευρωπαϊκών και εθνικών χρηματοδοτικών εργαλείων, στην επίτευξη των κλιματικών και περιβαλλοντικών στόχων του δήμου.
Οι συμμετέχοντες εμπειρογνώμονες υπογράμμισαν την ανάγκη ανάπτυξης εξειδικευμένων προγραμμάτων εκπαίδευσης για τους δήμους, με στόχο την ενίσχυση των γνώσεων και δεξιοτήτων του προσωπικού. Τόνισαν, επίσης, τη σημασία διασύνδεσης του Ελ.Δ.Α.Π. με αντίστοιχες διεθνείς πρωτοβουλίες, καθώς και τις ευκαιρίες που προκύπτουν από τη συμμετοχή του Δικτύου σε ευρωπαϊκά προγράμματα, ιδίως στο έργο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής «Adaptation Hubs».
Η 1η Συνάντηση Εργασίας για το τριετές πρόγραμμα δράσης του Ελ.Δ.Α.Π. ανέδειξε την κομβική σημασία της Πολιτικής Προστασίας στο πλαίσιο των στρατηγικών Ανθεκτικότητας, καθώς αποτελεί βασικό πυλώνα σε κάθε στρατηγική ανθεκτικότητας, συνδέοντας τον άμεσο επιχειρησιακό σχεδιασμό με τη μακροπρόθεσμη προσαρμοστική ικανότητα ενός δήμου. Ενώ η Πολιτική Προστασία επικεντρώνεται στην πρόληψη, ετοιμότητα, απόκριση και αποκατάσταση έναντι κινδύνων, η στρατηγική Ανθεκτικότητας επεκτείνει αυτό το πλαίσιο, ενσωματώνοντας κοινωνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές διαστάσεις για την ενίσχυση της συνολικής ευρωστίας της τοπικής κοινωνίας.
Η στενή συνεργασία των δύο τομέων επιτρέπει: ολιστική κατανόηση των κινδύνων και ενιαία καταγραφή τρωτοτήτων, υιοθέτηση συνεκτικών πολιτικών που εξασφαλίζουν τη συνέχεια κρίσιμων δημοτικών λειτουργιών, διασύνδεση επιχειρησιακών σχεδίων, δεδομένων, διαδικασιών και μηχανισμών συντονισμού, εναρμόνιση της άμεσης διαχείρισης κρίσεων με τη μακροπρόθεσμη στρατηγική θωράκιση της πόλης.
Στο πλαίσιο αυτής της συμπληρωματικής σχέσης, η Πολιτική Προστασία προσφέρει την επιχειρησιακή εμπειρία και τις δοκιμασμένες πρακτικές που απαιτούνται για τη διαμόρφωση ρεαλιστικών, εφαρμόσιμων μέτρων. Ταυτόχρονα, η στρατηγική Ανθεκτικότητας ενισχύει τον σχεδιασμό της Πολιτικής Προστασίας μέσω εργαλείων προληπτικού σχεδιασμού, συμμετοχικών διαδικασιών και μηχανισμών μακροπρόθεσμης αξιολόγησης και βελτίωσης.
Στη συνάντηση εργασίας συμμετείχαν ο δήμαρχος Ελληνικού – Αργυρούπολης και πρόεδρος Ελ.Δ.Α.Π. Γιάννης Κωνσταντάτος, ο δήμαρχος Κορινθίων Νίκος Σταυρέλης, ο δήμαρχος Μαντουδίου – Λίμνης – Αγ. Άννας Γεώργιος Τσαπουρνιώτης, ο δήμαρχος Μεγαρέων Παναγιώτης Μαργέτης, ο δήμαρχος Επιδαύρου Αναστάσιος Χρόνης, ο δήμαρχος Πλατανιά Γιάννης Μαλανδράκης, ο δήμαρχος Σκοπέλου Σταμάτιος Περίσσης, ο εκπρόσωπος δημάρχου Β. Κέρκυρας Γ. Μαχειμάρη, ο σύμβουλος του Αναπτυξιακού Οργανισμού Δήμου Β. Κέρκυρας Θεόφιλος Βασιλείου, ο εκπρόσωπος της δημάρχου Πεντέλης Νατάσσας Κοσμοπούλου, ο εντεταλμένος σύμβουλος για θέματα κλιματικής μετάβασης, δικηγόρος – νομικός περιβάλλοντος Ελευθέριος Λεβαντής, ο εκπρόσωπος του δημάρχου Παπάγου – Χολαργού Ηλία Αποστολόπουλου, η αντιδήμαρχος Καθαριότητας, Ανακύκλωσης και Ποιότητας Ζωής Παπάγου – Χολαργού Αικατερίνη Γκούμα, ο εκπρόσωπος του Δημάρχου Δάφνης – Υμηττού Νικολάου Τσιλίφη, η αντιδήμαρχος Μαρία Χατζηδάκη, ο εκπρόσωπος του δημάρχου Λαμιέων Πανουργιά Παπαϊωάννου και αντιδήμαρχος Πολιτικής Προστασίας Αχιλλέας Τζουβάρας, ο εκπρόσωπος του δημάρχου Ιεράς Πόλης Μεσολογγίου Σπύρου Διαμαντόπουλου και αντιδήμαρχος Πολεοδομίας – Πολιτικής Προστασίας – Βιώσιμου Τουρισμού Γεώργιος Παπανικολάου, ο εκπρόσωπος του δημάρχου Παλαιού Φαλήρου Ιωάννη Φωστηρόπουλου, αντιδήμαρχος Πολιτικής Προστασίας Γεώργιος Ασημακόπουλος, ο αντιδήμαρχος Αστικού Περιβάλλοντος, Συντήρησης Πόλης, Πολιτικής Προστασίας και Πολιτικής Άμυνας Δήμου Ελληνικού-Αργυρούπολης και ειδικός σύμβουλος προέδρου Ελ.Δ.Α.Π. σε θέματα Πολιτικής Προστασίας και Τεχνολογιών Βασίλης Κρητικός, ο στέλεχος Τμήματος Ανθεκτικότητας και Βιωσιμότητας Δήμου Αθηναίων Αναστάσιος Αποστόλου, η στέλεχος Γραφείο Γενικού Γραμματέα Δήμου Αθηναίων Ειρήνη-Ακριβή Νταή, προϊστάμενος Αυτοτελούς Τμήματος Πολιτικής Προστασίας Δήμου Γαλατσίου Γιάννης Σιώτας, ο στέλεχος του Σ.Π.Α.Υ., και δασοπόνος Δημήτρης Κυριόπουλος, η προϊστάμενος Αυτοτελούς Τμήματος Πολιτικής Προστασίας Δήμου Χερσονήσου Μαρία – Ελένη Κουρλετάκη, ο αναπληρωτής Καθηγητής Τμήματος Χημείας – Αντιστράτηγος Π.Σ. (ε.α.) και διευθυντής ερευνών σε θέματα Διακινδύνευσης, Κινδύνων, Κρίσεων και Ασφάλειας, Θεσμοθετημένο Εργαστήριο «Ήφαιστος», Μιχάλης Χάλαρης, ο άμισθος σύμβουλος της Ελ.Δ.Α.Π. για θέματα Ανάπτυξης, εξεύρεσης και διαχείρισης ευρωπαϊκών προγραμμάτων και λειτουργίας του Δικτύου και γενικός γραμματέας Δήμου Ελληνικού Αργυρούπολης Αντώνης Αντωνόπουλος, η managing δirector των Resilient Cities Catalyst VP, Climate Change Hub, Greece – MCAP Secretariat Κωνσταντίνα Καρύδη, ο head of Resilience and Climate Adaptation at ICLEI Google Fund Βασίλης Λατίνος, η δeputy executive director of Resilient Cities Network Λίνα Λιάκου, η ειδικός Κλιματικής Διακυβέρνησης EPLO, EUClimatePactAmbassador Αλεξία Σπυριδωνίδου, ο μηχανολόγος Γιώργος Ανδριανόπουλος, η σύμβουλος για τη διεξαγωγή Έρευνας Πολιτικής Προστασίας στους Δήμους – Μέλη Ελ.Δ.Α.Π. & τη σύνταξη Σχεδίου Δράσης Πέπη Θεοδώρου (SMR Consultants), ο περιβαλλοντολόγος και ειδικός συνεργάτης του δημάρχου Ελληνικού-Αργυρούπολης Νίκος Κιούσης, ο σύμβουλος Ελ.Δ.Α.Π. και υπεύθυνος δικτύων μονοπατιών και περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Μάνος Κιτσέλλης, η σύμβουλος για τη διενέργεια της Έρευνας Πολιτικής Προστασίας του Ελ.Δ.Α.Π. Μαρία Λούγγου, η σύμβουλος Στρατηγικού Σχεδιασμού και Ψηφιακής Επικοινωνίας – Συνεργάτης Παν/μίου Πατρών Κατερίνα Πατρόκλου Σκορδά, η ερευνήτρια και επιστημονική συνεργάτιδα του ΕΚΠΑ, εκ μέρους του Ευθύμιου Λέκκα, καθηγητή Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών, Πρόεδρο του Οργανισμού Αντισεισμικού Σχεδιασμού και Προστασίας, Ελευθερία Σταμάτη καθώς και η ομάδα έργου του Ελ.Δ.Α.Π.: Χρύσα Κοντάκη (Δ/νση Διοίκησης & Ανάπτυξης), Χριστίνα Βελισκάκη (Δ/νση Οικονομικών) και Ματούλα Κράνια (υποστήριξη έργου).
