«Επίμονα και πιεστικά προβλήματα του πλαισίου λειτουργίας των δήμων και της σχέσης τους με το κεντρικό κράτος, τα οποία οδηγούν σε οικονομική αναποτελεσματικότητα», αναδεικνύει το νέο κείμενο πολιτικής του Κέντρου Φιλελεύθερων Μελετών (ΚΕΦΙΜ), σύμφωνα με τα βασικά πορίσματα της ανάλυσης με βάση α οικονομικά στοιχεία των Δήμων για την περίοδο 2019-2023 που προέρχονται από την Διεύθυνση Οικονομικών Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Τμήμα Παρακολούθησης και Επεξεργασίας Οικονομικών Στοιχείων Τοπικής Αυτοδιοίκησης/Κόμβος Διαλειτουργικότητας).
Τα αποτελέσματα της ανάλυσης
Συγκεκριμένα, στα συμπεράσματα που εξάγονται από την ανάλυση των οικονομικών στοιχείων των Δήμων, το ΚΕΦΙΜ αναφέρει τα εξής:
- Το μέσο ποσοστό εκτέλεσης του γενικού προϋπολογισμού για το σύνολο των δήμων της χώρας την περίοδο 2019-2023 ήταν 41%.
- Το ποσοστό εκτέλεσης του προϋπολογισμού επενδύσεων για το σύνολο των δήμων την περίοδο 2019-2023 ήταν 17%.
- Το μέσο ποσοστό εκτέλεσης του προϋπολογισμού μισθοδοσίας για το σύνολο των δήμων την περίοδο 2019-2023 ήταν 85% με μικρές διακυμάνσεις ανά έτος.
- Το μέσο ποσοστό εκτέλεσης του προϋπολογισμού στα λειτουργικά κόστη για το σύνολο των δήμων την περίοδο 2019-2023 ήταν 72% με μικρές διακυμάνσεις ανά έτος.
- Τα ανταποδοτικά τέλη την περίοδο 2019-2023 διαμορφώθηκαν μεσοσταθμικά στα 108,68 ευρώ ανά κάτοικο στην κατηγορία των μικρών ηπειρωτικών και μικρών ορεινών δήμων (χαμηλότερο ποσό), ενώ εκτοξεύονται στα 353,16 ευρώ ανά κάτοικο στην κατηγορία των μικρών νησιωτικών δήμων (υψηλότερο ποσό).
- Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς τους δήμους την περίοδο 2019-2023 διαμορφώθηκαν στα 54,78 ευρώ ανά κάτοικο στην κατηγορία των μικρών νησιωτικών δήμων έως τα 6,05 ευρώ ευρώ ανά κάτοικο στην κατηγορία των μητροπολιτικών κέντρων.
- Η οικονομική ανεξαρτησία των δήμων (ίδια προς συνολικά έσοδα) στο σύνολο της περιόδου 2019-2023 διαμορφώθηκε μεσοσταθμικά στο 37%. Η χαμηλότερη οικονομική ανεξαρτησία εμφανίζεται στην κατηγορία των μικρών ηπειρωτικών και μικρών ορεινών δήμων (25,5%), ενώ η υψηλότερη οικονομική ανεξαρτησία στην κατηγορία των μητροπολιτικών κέντρων (48,7%).
- Σύμφωνα με έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Ελλάδα την περίοδο 2015-2020 καταλαμβάνει την 11η θέση ως προς τον βαθμό οικονομικής αυτονομίας της τοπικής αυτοδιοίκησης και την 25η θέση ως προς τον βαθμό οργανωσιακής αυτονομίας, ανάμεσα στις 27 χώρες της ΕΕ.
- Σύμφωνα με τα στοιχεία του δείκτη αποκέντρωσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών, η Ελλάδα καταλαμβάνει την 22η θέση ανάμεσα στα 27 κράτη μέλη, με την χειρότερη επίδοση να καταγράφεται στο πεδίο της δημοσιονομικής αποκέντρωσης (κατάταξη 25/27).
Τα ανταποδοτικά τέλη
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα στοιχεία της ανάλυσης για τα ανταποδοτικά τέλη ανά κάτοικο και κατηγορία δήμου για το σύνολο της περιόδου 2019-2023. Τα τέλη κυμαίνονται ως εξής:
- 108,68 ευρώ στους μικρούς ηπειρωτικούς και μικρούς ορεινούς δήμους,
- 114,30 ευρώ στους μεγάλους ηπειρωτικούς δήμους,
- 119,95 ευρώ στους μεσαίους ηπειρωτικούς δήμους,
- 121,95 ευρώ στους δήμους μητροπολιτικών κέντρων,
- 175,81 ευρώ στους μεγάλους και μεσαίους νησιωτικούς δήμους,
- 353,16 ευρώ στους μικρούς νησιωτικούς δήμους.
Η μέση τιμή για όλες τις κατηγορίες δήμων είναι 146,45 ευρώ.
Σύμφωνα με το ΚΕΦΙΜ «η κοστολόγηση των χρηματοδοτούμενων από τα ανταποδοτικά τέλη υπηρεσιών των δήμων και η υιοθέτηση νέων αποτελεσματικότερων μοντέλων παροχής μπορούν να οδηγήσουν σε σημαντικό εξορθολογισμό των τελών, μείωση του κόστους και βελτίωση της ποιότητας».
Χαμηλή συμμετοχή στην ετήσια μελέτη
Τα αποτελέσματα της ανάλυσης καταδεικνύουν την χαμηλή αποδοτικότητα στα οικονομικά των δήμων και την ανάγκη συστηματικότερης αξιολόγησής τους», σημειώνει το ΚΕΦΙΜ και προσθέτει: «Σε αυτό το πλαίσιο, η ετήσια μελέτη του Δείκτη Αποτελεσματικότητας Δήμων που θα δημοσιευθεί προς το τέλος του έτους, αξιολογεί όλους τους δήμους της χώρας στα πεδία της οργάνωσης και διακυβέρνησης, της οικονομικής διαχείρισης, των υπηρεσιών, της βιωσιμότητας και της πολιτικής προστασίας για το έτος 2023».
«Αποδεικνύοντας έμπρακτα τη δέσμευσή τους για διαφάνεια και λογοδοσία», όπως αναφέρει το ΚΕΦΙΜ, από τις αρχές Σεπτεμβρίου μέχρι την Τετάρτη 30 Οκτωβρίου οι παρακάτω δήμοι έχουν ανταποκριθεί στο ερωτηματολόγιο της έρευνας,: Ηρακλείου Αττικής, Αθηναίων Παλαιού Φαλήρου, Κατερίνης, Αμυνταίου, Σιθωνίας, Ξηρομέρου, Ήλιδας, Νέας Προποντίδας, Γαύδου, Σερρών, Ιστιαίας-Αιδηψού, Στυλίδας, Ανατολικής Σάμου, Ζαγορίου, Αλμωπίας, Βιάννου, Κομοτηνής, Αμπελοκήπων – Μενεμένης, Ηρωικής Πόλης Νάουσας, Αργοστολίου, Αλιάρτου Θεσπιέων.
Για την καλύτερη ανταπόκριση των δήμων, δόθηκε παράταση στην προθεσμία συμπλήρωσης των ερωτηματολογίων μέχρι την Δευτέρα 11 Νοεμβρίου 2024.
Ν. Ρώμπαπας: «Πιεστική ανάγκη οικονομικής και διοικητικής ανεξαρτησίας»
Ο εκτελεστικός διευθυντής του ΚΕΦΙΜ Νίκος Ρώμπαπας σχολιάζοντας τα αποτελέσματα της ανάλυσης τονίζει: «Τα εντυπωσιακά χαμηλά ποσοστά εκτέλεσης των προϋπολογισμών των Δήμων καταδεικνύουν την πιεστική ανάγκη για μια ριζική αλλαγή του τρόπου λειτουργίας τους στην κατεύθυνση της ενίσχυσης της οικονομικής και διοικητικής τους ανεξαρτησίας. Ένα ξεκάθαρο και διάφανο πλαίσιο αρμοδιοτήτων, η εισαγωγή του προϋπολογισμού προγραμμάτων και κυρίως η αποσαφήνιση των σχέσεων των ΟΤΑ με το κεντρικό κράτος θα ενισχύσει σημαντικά την αποτελεσματικότητα και τη λογοδοσία των δημοτικών αρχών και συνεπακόλουθα την ποιότητα ζωής των δημοτών».
