Ο πολυαναμενόμενος «Καποδίστριας 2» μετονομάζεται σε «Καλλικράτη», στηρίζεται στο ολοκληρωμένο επιχειρησιακό πρόγραμμα Ελληνική Αρχιτεκτονική Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης – «ΕΛΛΑΔΑ» και φιλοδοξεί ν’ ανατρέψει εκ βάθρων το τοπίο στην Τοπική Αυτοδιοίκηση.
Της Μαρίας Ζαρίφη
Παράλληλα, επιχειρεί ν’ αναβαθμίσει την κοινωνική αποτελεσματικότητα της Αυτοδιοίκησης και την εσωτερική λειτουργικότητά της και ήδη βρίσκεται σε δημόσια διαβούλευση.
Ο αρμόδιος υπουργός Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης (και επί σειρά ετών, αιρετός αυτοδιοικητικός, ως δήμαρχος Πάρου), Γιάννης Ραγκούσης, παρουσίασε τις αρχές του νομοσχεδίου για τη «Νέα Αρχιτεκτονική για την Αυτοδιοίκηση και την Αποκεντρωμένη Διοίκηση», πήρε «πράσινο φως» από το Υπουργικό Συμβούλιο την Κυριακή 10 Ιανουαρίου και αναμένει τις παρατηρήσεις – προτάσεις επί του σχεδίου διοικητικής μεταρρύθμισης που κατέθεσε, ώστε το σχέδιο νόμου να πάρει την τελική μορφή του και τον δρόμο προς τη Βουλή, όπου προγραμματίζεται να γίνει νόμος του κράτους έως τον Μάιο το αργότερο.
Ειλημμένη απόφαση της κυβέρνησης, παρά τα πρακτικά προβλήματα εφαρμογής του νόμου που αναμένεται να ανακύψουν, είναι οι αυτοδιοικητικές εκλογές που θα πραγματοποιηθούν την Κυριακή 14 Νοεμβρίου 2010 να γίνουν με τον «Καλλικράτη».
Οι πρώτες αντιδράσεις για τη «Νέα Αρχιτεκτονική» που εισηγείται η κυβέρνηση στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, ήταν απορριπτικές από το σύνολο των κομμάτων της αντιπολίτευσης, ενώ από της πλευρά της Νέας Δημοκρατίας επισημάνθηκε πως «πρόκειται για ένα γενικόλογο πρόχειρο σχέδιο, που δεν κάνει καμία πρόβλεψη για την οικονομική στήριξη των νέων ΟΤΑ που θα ανακύψουν». Ο αρμόδιος τομεάρχης, βουλευτής Λάρισας και πρώην υφυπουργός Εσωτερικών, Χρήστος Ζώης, επισήμανε ότι και η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας είχε εκπονήσει ολοκληρωμένο πρόγραμμα για τον νέο κύκλο συνενώσεων, πλην όμως δεν προχώρησε ελλείψει πόρων για να χρηματοδοτηθεί ο νέος κύκλος διοικητικής μεταρρύθμισης.
Το θέμα της χρηματοδότησης για τον «Καλλικράτη» αναμένεται να κυριαρχήσει και στο συνέδριο της ΚΕΔΚΕ, που διοργανώνεται για τον σκοπό αυτό στις 18,19,20 Ιανουαρίου στην Αθήνα, ενώ στις 5 και 6 Φεβρουαρίου έχει το συνεδριό της η (υπό κατάργηση, λόγω κατάργησης των αιρετών νομαρχών) ΕΝΑΕ.
Όπως επισημαίνεται από την πλευρά των θεσμικών εκπροσώπων των αιρετών, το κόστος της ενοποίησης απαιτεί σε πρώτη φάση ούτε λίγο ούτε πολύ 4 δισεκατομμύρια ευρώ, και όπως είχε δηλώσει μόλις την προηγούμενη εβδομάδα, ο πρόεδρος της ΚΕΔΚΕ και δήμαρχος Αθηναίων Νικήτας Κακλαμάνης, «αν η κυβέρνηση δεν έχει εξασφαλίσει τα 4 δισ. ευρώ για να προχωρήσουμε, δεν υπάρχει καν λόγος να το συζητάμε»…
Πλην των γενικόλογων αναφορών για την οικονομική στήριξη των ΟΤΑ, η κυβέρνηση κράτησε κλειστά τα χαρτιά της και στο θέμα των χωροταξικών συνενώσεων των ΟΤΑ, αναφέροντας πως θα ακολουθήσει σε γενικές γραμμές τις μελέτες που έχει εκπονήσει το Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης και στις οποίες έχει συναινέσει η ΚΕΔΚΕ, ενώ «γρίφος» παραμένουν οι συνενώσεις στη Β’ Περιφέρεια Αττικής…
Η κυβέρνηση δηλώνει ανοιχτή σε προτάσεις, αλλά αμετακίνητη στην απόφασή της να προχωρήσει ο «Καλλικράτης εδώ και τώρα -κάτι που δεν τόλμησε να κάνει η προηγούμενη κυβέρνηση της Ν.Δ.», όπως αναφέρουν κύκλοι της κυβέρνησης.
Τι αλλάζει µε τον «Καλλικράτη»
Οι κυριότερες παρεμβάσεις που επιχειρούνται με τον «Καλλικράτη» έχουν ως εξής:
• Οι δήμοι και κοινότητες, μέσω των συνενώσεων από 1.034, θα περιοριστούν σε λιγότερους από 370, με «πυξίδα» για τις συνενώσεις τις σχετικές μελέτες που έχει εκπονήσει το Ινστιτούτο Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΙΤΑ) και έχει εγκρίνει η ΚΕΔΚΕ. Σημειώνεται πως το ΙΤΑ έχει εκπονήσει τρία σενάρια διοικητικών συνενώσεων ανά νομό, ενώ δεν έχουν εκπονηθεί «σενάρια» για ενοποιήσεις στην Β’ Περιφέρεια Αθήνας. Αποτέλεσμα, από τα περίπου 6.000 νομικά πρόσωπα και δημοτικές επιχειρήσεις των δήμων, θα επιβιώσουν διά του «Καλλικράτη» λιγότερα από 2.000, καταργούνται δηλαδή περίπου 4.000.
• Θεσπίζεται ο αιρετός περιφερειάρχης στις 13 διοικητικές περιφέρειες της χώρας που υφίστανται σήμερα, εκ των οποίων μητροπολιτικές αρμοδιότητες θα έχει μόνον η Περιφέρεια της Αθήνας. Πλην του αιρετού περιφερειάρχη, εισάγονται επίσης ο αντιπεριφερειάρχης, θεματικός και τοπικός, και η Περιφερειακή Εκτελεστική Επιτροπή.
• Θεσπίζονται ως κρατικοί ελεγκτικοί μηχανισμοί 7 Γενικές Διοικήσεις που αντικαθιστούν τις 13 κρατικές περιφέρειες. Τη γενική διεύθυνση των Γενικών Διοικήσεων θα έχει μόνιμος δημόσιος υπάλληλος, που θα επιλέγεται μέσω διαδικασιών ΑΣΕΠ.
• Επίσης, καθιερώνεται Ειδική Αυτοτελής Υπηρεσία Εποπτείας των ΟΤΑ, εισάγεται καθολικά το διπλογραφικό σύστημα και κάθε δαπάνη των δήμων θα ελέγχεται προκαταβολικά.
• Σε ό,τι αφορά το μείζον ζήτημα της ενοποίησης, το οικονομικό κόστος της νέας μεταρρύθμισης, το οποίο η ΚΕΔΚΕ υπολογίζει σε 4 δισ. ευρώ (και θεωρεί την εξασφάλισή του ως εκ των ων ουκ άνευ για να συναινέσει στον «Καλλικράτη»), ο Γιάννης Ραγκούσης ανέφερε ότι έως τώρα οι πόροι της τοπικής αυτοδιοίκησης απορρέουν από τα τέλη κυκλοφορίας και το φόρο εισοδήματος.
Σύμφωνα με τις νέες προβλέψεις, θα απορρέουν και από τον ΦΠΑ. Με τον τρόπο αυτό, όπως ανέφερε, τα δημοτικά έσοδα θα συνδέονται άμεσα με την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής. (Και πρακτικά τα έσοδα των δήμων από την κεντρική διοίκηση, θα υπόκεινται και αυτά στην ελαστικότητα των έμμεσων φόρων).
Επίσης, ανακοίνωσε ότι η κατανομή των πόρων θα γίνεται με γεωγραφικά και οικονομικά κριτήρια, ενώ θα υπάρχει ενιαία στρατηγική και σχεδιασμός με βάση την «πράσινη ανάπτυξη». Πλην της κεντρικής χρηματοδότησης, μέσω άμεσων και έμμεσων φόρων, πόροι θα προέρχονται από την αναθεώρηση του ΕΣΠΑ.
• Για να μπορέσουν να λειτουργήσουν αποτελεσματικά οι νέες αυτοδιοικητικές οντότητες, θα χρηματοδοτείται η πρόσληψη επιστημονικού προσωπικού, που είναι απαραίτητο για τη στελέχωση υπηρεσιών του ΟΤΑ.
• Για την καλύτερη και ομαλότερη μετάβαση στη Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, αλλά και την υποστήριξή της στα πρώτα χρόνια λειτουργίας της, δημιουργείται το ολοκληρωμένο επιχειρησιακό πρόγραμμα Ελληνική Αρχιτεκτονική Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης – «ΕΛΛΑΔΑ», το οποίο περιέχει τη χρηματοδότηση έργων και δράσεων, τόσο από κοινοτικούς, όσο και από εθνικούς πόρους.
Νέα διάρθρωση
• Οι 7 Γενικές Διοικήσεις αντικαθιστούν τις 13 σημερινές κρατικές περιφέρειες ως αποκεντρωμένες κρατικές οντότητες όπως προβλέπει το Σύνταγμα.
• Οι 13 αιρετές αυτοδιοικητικές περιφέρειες προσδιορίζονται στα όρια των σημερινών 13 κρατικών περιφερειών.
Παίρνουν τη θέση των 76 Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου που σήμερα αποτελούν τις 54 νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις, τις 3 διευρυμένες και τα 19 επαρχεία τα οποία καταργούνται. Προβλέπονται μητροπολιτικές αρμοδιότητες για την Αττική και την ευρύτερη περιφέρεια Θεσσαλονίκης. Αναλαμβάνουν τη διαχείριση των ΠΕΠ.
• Παραμένουν maximum 370 δήμοι. Οι νέοι δήμοι ενισχύονται με ειδικό επιστημονικό προσωπικό. Συγχωνεύονται 6.000 ΝΠΔΔ και δημοτικές επιχειρήσεις σε 2.000.
• Χρηματοδότηση: Πρόγραμμα «Διοικητική Μεταρρύθμιση» του ΕΣΠΑ 2007-2013 με αναδιάταξη του ισχύοντος προϋπολογισμού. Από τη μετεξέλιξη του χρηματοδοτικού προγράμματος «Θησέας» ύψους 4 δισ. ευρώ, το οποίο θα μετονομαστεί σε Πρόγραμμα ΕΛΛ.Α.Δ.Α. (Ελληνική Αρχιτεκτονική Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης).
• Διαφάνεια: Υποχρεωτική Ανάρτηση στο Διαδίκτυο όλων των Πράξεων και Αποφάσεων των Οργάνων των ΟΤΑ.
• Καθιέρωση Αυτοτελούς Υπηρεσίας Εποπτείας των ΟΤΑ.
• Υποχρεωτικός προληπτικός έλεγχος όλων των δαπανών των ΟΤΑ από το Ελεγκτικό Συνέδριο.
• Αλλαγή του εκλογικού συστήματος: Καταργείται το εκλογικό σύστημα ανάδειξης του 42% και επαναφέρεται το σύστημα ανάδειξης για τα όργανα του Α’ και Β’ βαθμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης με το 50% συν ένα του εκλογικού σώματος.
