Οι τρεις προϋποθέσεις
Τρεις είναι οι προϋποθέσεις κυρίες και κύριοι συνάδελφοι και κύριε Υπουργέ, που θέταμε και επιμένουμε να θέτουμε για έναν ουσιαστικό και αποτελεσματικό διάλογο με την κυβέρνηση και τα πολιτικά κόμματα:
1η προϋπόθεση, που ικανοποιείται εν μέρει από την πρόταση της Κυβέρνησης: η αναδιάρθρωση της Πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν μπορεί να γίνει μεμονωμένα, πρέπει να είναι μέρος του συνολικού Εθνικού Προγράμματος Μεταρρύθμισης του πολιτικού μας συστήματος και της Δημόσιας Διοίκησης σε κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.
2η προϋπόθεση: θα πρέπει να προηγηθεί η χωροθέτηση των νέων ανθρωπογεωγραφικών ενοτήτων ως «ανοικτών πόλεων», με κριτήρια πληθυσμιακά, χωροταξικά, πολιτισμικά και κοινωνικοοικονομικά, με αξιοποίηση της εμπειρίας των παλαιότερων σχεδιασμών.
Άρα η αξιολόγηση του «Καποδίστρια 1» τίθεται ως αναγκαία συνθήκη για να μην επαναληφθούν λάθη και παραλείψεις και να αποφευχθούν συνενώσεις που θα υπαγορεύονται από κομματικά και μικροπολιτικά κριτήρια, τα οποία σε αρκετές περιπτώσεις ήταν αυτά που ναρκοθέτησαν τελικά τον πρώτο «Καποδίστρια».
Η ευθύνη της εκάστοτε κυβέρνησης αλλά και όλων των κομμάτων είναι μεγάλη. Οφείλουν να αντισταθούν σε κάθε μικροπολιτική πρόταση, απ’ όπου αυτή και αν προέρχεται.
3η προϋπόθεση: η αναδιάρθρωση της Πρωτοβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης δεν θα πρέπει να εξαντληθεί στη θέσπιση ενός μόνο νόμου, που θα καθορίζει τα νέα διοικητικά όρια και θα καταλήγει σε μικρότερο αριθμό Ο.Τ.Α.
Εμείς έχουμε εξαρχής υπογραμμίσει ότι απαρέγκλιτος όρος και προϋπόθεση για την επιτυχή έκβαση της μεταρρύθμισης στην Αυτοδιοίκηση , πέραν του διαλόγου, είναι η διασφάλιση των απαραίτητων και αναγκαίων πόρων αφενός και αφετέρου η υλοποίηση ενός ολοκληρωμένου Εθνικού Επιχειρησιακού Σχεδίου για τους νέους ΟΤΑ.
Το οικονομικό βάρος της διοικητικής μεταρρύθμισης εμείς εκτιμούμε ότι μπορεί να ταξινομηθεί σε δύο μεγάλα κέντρα κόστους, που αφορούν πρώτον, στην κάλυψη του κόστους της μεταφοράς αρμοδιοτήτων, και δεύτερον, στην θωράκιση των νέων ΟΤΑ.
Σε ό,τι αφορά την μεταφορά των αρμοδιοτήτων εξαρχής έχουμε διατυπώσει πρόταση κλειδί: Την προώθηση μιας συνολικής φορολογικής μεταρρύθμισης που θα προβλέπει ανακατανομή των πόρων κεντρικής εξουσίας – Τοπικής Αυτοδιοίκησης χωρίς επιπλέον φορολογική επιβάρυνση των πολιτών .
Η φορολογική αποκέντρωση αποτελεί δέσμευση της κυβέρνησης, προχωρά – και η ΚΕΔΚΕ ανταποκρίθηκε στην πρόσκληση του υπουργείου Οικονομικών και συμμετέχει στη διαβούλευση – και εξ όσων γνωρίζουμε αποβλέπει μεταξύ των άλλων στην ενίσχυση της Αυτοδιοίκησης με φορολογικούς πόρους, με τέτοιο τρόπο ώστε, να περιοριστεί δραστικά η εξάρτησή της από την κρατική κηδεμονία.
Xρηματοδότηση
Οι αρμοδιότητες που θα μεταφερθούν στους νέους ΟΤΑ, θα μπορούσαν να χρηματοδοτηθούν εφαρμόζοντας αρχές δημοσιονομικής αποκέντρωσης, οι οποίες θα στηρίζονται:
1. στην αναδιαμόρφωση του «καλαθιού» των ΚΑΠ
2. στη συμμετοχή και αργότερα στην πλήρη μεταφορά του Φόρου Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας. Όπως είναι γνωστό, στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες ο φόρος ακίνητης περιουσίας, σε οποιαδήποτε μορφή του, ανήκει κατά κύριο λόγο στην Τ.Α.
Σε ό,τι αφορά το δεύτερο σκέλος τη θωράκιση των ΟΤΑ.
Εμείς πιστεύουμε ότι ισχυρός δήμος είναι αυτός που έχει διοικητική ικανότητα και ένα ευρύ φάσμα αρμοδιοτήτων, δηλαδή από το να καλύπτει τις καθημερινές ανάγκες των πολιτών μέχρι την κατασκευή και διαχείριση όλων των κρίσιμων υποδομών για την ποιότητα ζωής, την τοπική οικονομία και την πρωτοβάθμια κοινωνική φροντίδα.
Άρα λοιπόν, απαρέγκλιτος όρος για την επιτυχή έκβαση των συνενώσεων Δήμων, είναι η σύνταξη και υλοποίηση ενός Εθνικού Επιχειρησιακού Σχεδίου για τους νέους ΟΤΑ, το οποίο θα χρηματοδοτείται με πόρους, ανεξάρτητους από τους ΚΑΠ, δηλαδή εθνικούς πόρους, και θα αξιοποιεί συμπληρωματικά τις δυνατότητες που παρέχει το ΕΣΠΑ.
Για να μην επαναληφθούν προβλήματα, όπως αυτά με τους «Καποδιστριακούς» επιστήμονες, προτείνεται η προκήρυξη των θέσεων εργασίας να περιέχει ρήτρα ανάλογη των παραμεθορίων περιοχών δηλαδή το αμετάθετο για μία δεκαετία τουλάχιστον.
Για την αποτελεσματική εφαρμογή του Προγράμματος θα πρέπει να πραγματοποιηθούν, εντός του 2010, προπαρασκευαστικές παρεμβάσεις, οι οποίες παράλληλα, θα υποστηρίζουν το έργο των νέων ΟΤΑ. Οι παρεμβάσεις αυτές έχουν να κάνουν με τη μελέτη διάγνωσης των «αναγκών» των νέων ΟΤΑ, την προετοιμασία σειράς νομικών, οργανωτικών και θεσμικών παρεμβάσεων, μεταξύ αυτών την αναμόρφωση του Κώδικα Δήμων, τη μελέτη του νέου τρόπου κατανομής των ΚΑΠ, την προετοιμασία προκήρυξης των θέσεων των νέων επιστημόνων κ.ά.
Εν κατακλείδι, όλες οι δεσμεύσεις της Κυβέρνησης πρέπει να αποτυπωθούν σε αυτό που ανακοίνωσε ως «Πρόγραμμα Καλλικράτης», το οποίο περιμένουμε να πάρει τη μορφή ενός Ολοκληρωμένου Προγράμματος Διοικητικής Μεταρρύθμισης.
Ένα Πρόγραμμα θεσμικά κατοχυρωμένο, με συγκεκριμένες δράσεις που έχουν σαφές χρονοδιάγραμμα, με συνεκτικά βήματα μεταρρύθμισης που ακολουθούν ρεαλιστικό οδικό χάρτη, με διασφαλισμένους οικονομικούς και ανθρώπινους πόρους, με αποτελεσματικό σύστημα διοίκησης.
Κύριοι συνάδελφοι,
Η απόφασή μας για τη διεξαγωγή του συνεδρίου μας σήμερα μας έδωσε τη δυνατότητα όχι μόνο να έχουμε στα χέρια μας τον προϋπολογισμό του 2010, αλλά σε γενικές γραμμές να γνωρίζουμε και το προς τα πού θα κινηθεί το Πρόγραμμα Σταθερότητας και Ανάπτυξης.
Και για αυτό θα ήθελα να ξεκαθαρίσω ευθύς εξαρχής ορισμένα πράγματα:
Πρώτον ότι η κακή δημοσιονομική κατάσταση της χώρας φυσικά και επηρεάζει τους δήμους της χώρας, οι οποίοι αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι του δημόσιου τομέα.
Το δεύτερον που θέλω να υπογραμμίσω είναι ότι η εκτέλεση του κρατικού προϋπολογισμού 2009 όπως επίσης και ο προϋπολογισμός του 2010 δημιουργούν πολλά ερωτηματικά και αντιρρήσεις.
Η τρίτη υπογράμμιση αφορά στο γεγονός ότι σε περιόδους κρίσης η ζήτηση για κοινωνικές υπηρεσίες αυξάνεται. Ο πολίτης στρέφεται πρώτα από όλα στην πλησιέστερη σε αυτόν εξουσία για να τον προστατέψει.
Η Ελληνική Τοπική Αυτοδιοίκηση είναι έτοιμη να αναλάβει τις ευθύνες της σε αυτή την δύσκολη συγκυρία χωρίς να ζητήσει ούτε ένα ευρώ παραπάνω.
Δεν υπάρχει όμως περίπτωση να μην διεκδικήσει και το τελευταίο ευρώ που της αναλογεί από τους θεσμοθετημένους της πόρους.
Αυτό για να ξεκαθαρίσουμε ευθύς εξαρχής τα πράγματα.
Εν προκειμένω τώρα.
Με βάση τα νούμερα του προϋπολογισμού έχουμε υπαρκτές και σημαντικές αποκλίσεις από τα δεδομένα του Ν.1828/89.
Συγκεκριμένα:
Λαμβάνοντας υπόψη την εκτίμηση πραγματοποιήσεων 2009 και του προϋπολογισμού του 2010, οι ΚΑΠ εμφανίζουν αύξηση 1,98%. Με τον αντίστοιχο υπολογισμό οι συνολικοί πόροι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης από τον τακτικό προϋπολογισμό υπολογίζεται ότι θα παρουσιάσουν αύξηση 0,8%.
Αν, όμως, λάβουμε υπόψη τις προβλέψεις, η διαφορά μεταξύ των ΚΑΠ – όπως φαίνεται από τον προϋπολογισμό – παρουσιάζουν μείωση 121,4 εκατ. ευρώ ή 4,2%.
Στην περίπτωση δε που θα συνυπολογιστεί στους ΚΑΠ η ετήσια απόδοση των παρακρατηθέντων (213,9 εκατ. ευρώ), τότε η μείωση ανέρχεται στο 11,6%.
Στους ΚΑΠ του 2010 γίνεται παρακράτηση για «ΘΗΣΕΑ», χωρίς να υπάρχει πρόβλεψη για την κάλυψη της μισθοδοσίας των μονιμοποιηθέντων με το Π.Δ. 164/04 και των λειτουργικών δαπανών των κοινωνικών δομών. Εμείς για το 2009 βλέποντας τα οικονομικά προβλήματα που αντιμετώπιζε η προηγούμενη κυβέρνηση, δεχτήκαμε η κάλυψη των μισθοδοτικών δαπανών για τους 10.000 μονιμοποιηθέντες συμβασιούχους να γίνει με τη μη παρακράτηση του «ΘΗΣΕΑ». Για φέτος παραμένει το ερώτημα: πως θα καλυφθούν αυτές οι δαπάνες;
Η ΣΑΤΑ προϋπολογίζεται στα 800 εκατ. ευρώ, από 1.107 εκατ. ευρώ που ήταν η αντίστοιχη ΚΥΑ του 2009. Και εδώ προκύπτει μια μεγάλη αντίφαση. Ενώ το συνολικό ΠΔΕ του 2010 αυξάνει, σε σχέση με το 2009, κατά 8,4%, και είμαστε απολύτως σύμφωνοι με αυτό, η ΣΑΤΑ του 2010 μειώνεται κατά 20% σε σχέση με το αντίστοιχο ποσό του 2009.
Ακόμη και έτσι όμως πρέπει να σημειωθεί ότι η ΣΑΤΑ, σύμφωνα με το Ν. 1828/89, αποτελεί το 1/3 των ΚΑΠ. Άρα και τα 800 εκ. ευρώ που έχουν εγγραφεί στον κρατικό προϋπολογισμό 2010 αντιστοιχούν σε μικρότερο ποσοστό από αυτό που ορίζει ο νόμος.
Το ζήτημα είναι ότι η ΣΑΤΑ είναι το αντίστοιχο ΠΔΕ για τους δήμους, ένα πρόγραμμα δηλαδή που μπορεί να συμβάλει στην τόνωση της τοπικής οικονομίας και απασχόλησης με απλές και γρήγορες παρεμβάσεις και να ενισχύσει ταυτόχρονα και την ποιότητα ζωής των πολιτών. Υπό τις παρούσες συνθήκες το ερώτημα που θέτουμε ως Τοπική Αυτοδιοίκηση προς την Κυβέρνηση είναι πως είναι δυνατόν να μειώνεται κατά 20% και φυσικά περιμένουμε όχι απλώς απάντηση αλλά και τρόπο αναπλήρωσης αυτής της προβλεπόμενης μείωσης.
Στα τέλη κυκλοφορίας υπάρχει διαφορετικός κωδικός για τα τέλη που επιβάλλονται με τη χορήγηση ειδικού σήματος (τέλη που συμμετέχει η Τ.Α.) (κωδ. 1363) και τα τέλη περιβαλλοντικής επιβάρυνσης οχημάτων (κωδ. 1364). Τι σημαίνει αυτό για την Αυτοδιοίκηση, ιδιαίτερα τη στιγμή που, όπως λένε οι πληροφορίες που βλέπουν το φως της δημοσιότητας, έχουν κατατεθεί εκατοντάδες χιλιάδες πινακίδες αυτοκινήτων στις κατά τόπους εφορίες;
Μεγάλη απώλεια, από 36,6 εκατ. ευρώ στον προϋπολογισμό του 2009 σε 23 εκατ. ευρώ στον προϋπολογισμό του 2010, εμφανίζει η επιχορήγηση των ΔΕΥΑ.
Εμείς σε κάθε περίπτωση θα διεκδικήσουμε τα ποσά που προβλέπονται από το νόμο.
