Η είδηση πως τα τρόλεϊ αποσύρονται από την κυκλοφορία στην Αθήνα σηµατοδοτεί ένα πραγµατικό τέλος εποχής. Όχι µόνο για όσους χρησιµοποιούν καθηµερινά το χαρακτηριστικό αυτό κίτρινο µέσο µεταφοράς µε τις -ενίοτε προβληµατικές- κεραίες, αλλά και για ολόκληρη την πόλη που τα είδε να ενσωµατώνονται στον αστικό της ρυθµό εδώ και πολλές δεκαετίες, καθώς τα τρόλεϊ πρωτοεµφανίστηκαν στην Αθήνα το µακρινό 1953.
Η απόφαση της πλήρους απόσυρσής τους έως το 2027 περιέχει δυο ζητήµατα που αξίζει να αναλυθούν, ένα πρακτικής αλλά και ένα άλλο συναισθηµατικής φύσης.
Στην εποχή της «βιώσιµης ανάπτυξης» αλλά και των υψηλών ταχυτήτων (µόλις 13,4 χλµ/ ώρα υπολογίζεται η µέση ταχύτητα ενός τρόλεϊ), είναι αλήθεια ότι ένα Μέσο Μαζικής Μεταφοράς, όπως το τρόλεϊ µπορεί να µοιάζει παράταιρο, ακόµα και παρωχηµένο.
Η γήρανση του στόλου, η χαµηλή αποδοτικότητα και το υπέρογκο κόστος συντήρησης κάνουν το τρόλεϊ µε τη µορφή που το ξέρουµε µέχρι σήµερα ένα µη βιώσιµο µέσο και αυτό είναι κάτι που αποτυπώνεται στα -συνήθως αµείλικτα- νούµερα που έρχονται στο φως της δηµοσιότητας.
• Πάνω από 120 οχήµατα έχουν ξεπεράσει τα 20 ακόµα και 25 χρόνια ζωής!
• Μόνο το 60% των τρόλεϊ είναι λειτουργικά στις ώρες αιχµής.
• Το 30% των γραµµών εξυπηρετεί µόλις το 13% της συνολικής ζήτησης.
• Το κόστος λειτουργίας τους είναι µεγάλο, καθώς στοιχίζουν 4,06 ευρώ ανά όχηµα το χλµ – πρόκειται για το πιο ακριβό µέσο.
• Όσον αφορά τον χρόνο αναµονής, µε απόκλιση έως και 75% από την προκαθορισµένη ώρα δεν θα έλεγε κανείς ότι τα τρόλεϊ υπήρξαν «Άγγλοι» στο ραντεβού τους µε το επιβατικό κοινό.
Η απόφαση για την απόσυρσή τους ενδέχεται να δικαιολογείται µε όρους κόστους, συντήρησης ή τεχνολογικού εκσυγχρονισµού. Παρ’ όλα αυτά, δεν µπορούµε να αγνοήσουµε την ιστορική και πολιτισµική βαρύτητά τους.
Το τρόλεϊ ήταν ένα από τα ελάχιστα µέσα µεταφοράς µε µηδενικούς ρύπους εδώ και δεκαετίες, προτού καν η πράσινη µετάβαση καταστεί «πολιτική επιταγή». Ήταν επίσης ένα µέσο προσιτό, οικείο, και ενταγµένο στο αρχιτεκτονικό και συγκοινωνιακό τοπίο της πόλης.
Η αποµάκρυνσή τους θέτει εύλογα ερωτήµατα: Άραγε πρόκειται να αντισταθούν από κάτι καλύτερο ή απλώς από κάτι βολικότερο; Είναι αυτή η «καινοτοµία» που έχουµε ανάγκη, ή µήπως πρόκειται για µια επιλογή χωρίς όραµα, χωρίς συναισθηµατικό ή περιβαλλοντικό υπόβαθρο;
Ο εκσυγχρονισµός των δηµόσιων συγκοινωνιών είναι απαραίτητος. Όµως δεν πρέπει να συνεπάγεται και την απαξίωση κάθε τι παλιού. Υπάρχουν τρόποι συνδυασµού της προόδου µε τον σεβασµό στην ιστορία. Ίσως να άξιζε η ανανέωση και ο επανασχεδιασµός των τρόλεϊ µε νέα τεχνολογία, παρά η πλήρης εγκατάλειψή τους.
Η απώλεια των τρόλεϊ δεν είναι πρωτίστως πρακτική, αλλά συναισθηµατική. Είναι η απώλεια µιας γνώριµης εικόνας, ενός ήχου, µιας αίσθησης σταθερότητας στη µεγαλούπολη των «airbnd» που αλλάζει ασταµάτητα.
Το τρόλει σε λίγα χρόνια θα γίνουν κι αυτά µια θολή ανάµνηση, όπως τόσα και τόσα πράγµατα που αποτελούσαν την καθηµερινότητά µας όσων µεγαλώσαµε (και) στο «κλεινόν Άστυ» (την «ένδοξη πόλη» κατά τους Αρχαίους).
Με αυτή τη διαπίστωση, ας κλείσουµε και µε µια ερώτηση: µήπως στις ηµέρες µας βιαζόµαστε να διαγράψουµε κοµµάτια του παρελθόντος πριν καν σκεφτούµε τι πραγµατικά αυτά αντιπροσωπεύουν;
