«Μπούμερανγκ» οι κυκλοφοριακές ρυθμίσεις

Το σκεπτικό της 3809/2014 απόφασης του ΣτΕ

* Επειδή, από τις ανωτέρω διατάξεις συνάγεται ότι, μετά τη θέση σε ισχύ του ν. 3852/2010, η διαδικασία θεσπίσεως κυκλοφοριακών ρυθμίσεων από τους Δήμους δεν τελειούται πριν εγκριθούν ρητώς οι σχετικές αποφάσεις των οργάνων τους, κατόπιν ασκήσεως πλήρους ουσιαστικού ελέγχου, από τον Γενικό Γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοικήσεως. Δεν αναφέρεται, δηλαδή, η εν λόγω έγκριση στον κατά τις γενικές διατάξεις του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων ασκούμενο κατασταλτικό έλεγχο νομιμότητας επί των πράξεων των οργάνων τους, αλλά στην ειδική διαδικασία λήψεως της αποφάσεως περί των κυκλοφοριακών ρυθμίσεων, κατά την οποία η τελική αποφασιστική αρμοδιότητα ανήκει σε κρατικό όργανο, τον Γενικό Γραμματέα της  Αποκεντρωμένης Διοικήσεως (δοθέντος, άλλωστε, ότι οι θεσπιζόμενες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις δεν αποτελούν αμιγώς τοπική υπόθεση), η εν λόγω δε εγκριτική αρμοδιότητα δεν περιλαμβάνεται σε εκείνες, οι οποίες, κατά το άρθρο 186 του ν. 3852/2010, αναγνωρίζονται στις Περιφέρειες (ως Ο.Τ.Α. β’ βαθμού) (βλ. ΣτΕ 819/2013 – πρβλ. ΣτΕ 49, 1115/2012, 307/192). Εξ’ άλλου, δεν απονέμεται στους Δήμους, βάσει του αρ. 94 του αυτού ν. 3852/2010, η αποφασιστική αρμοδιότητα επί κυκλοφοριακών ρυθμίσεων, αφού το άρθρο αυτό, αναφερόμενο απλώς σε «εκπόνηση κυκλοφοριακών μελετών», δεν ανατρέπει την ειδικότερη και αναλυτική ρύθμιση του Κ.Ο.Κ.

* Επειδή, από τα στοιχεία του φακέλου και τα γνωστά στο Δικαστήριο από δικές του πράξεις και ενέργειες προκύπτει ότι το Δημοτικό Συμβούλιο του τέως Δήμου Νέας Ερυθραίας, στηριζόμενο σε μελέτη καθηγητών του Εθνικού Μετσοβείου Πολυτεχνείου, με την 278/2008 απόφασή του θέσπισε σειρά από κυκλοφοριακές ρυθμίσεις -μεταξύ άλλων- και στην περιοχή της πολεοδομικής ενότητας 3 του Γενικού Πολεοδομικού Σχεδίου του Δήμου (‘‘Καστρί’’), όπου βρίσκεται και η κατοικία της αιτούσης. Οι ρυθμίσεις αυτές περιελάμβαναν μονοδρομήσεις και αντιδρομήσεις πολλών οδών, μειώσεις πλάτους του πλάτους τους (με διαπλάτυνση πεζοδρομίων), κατασκευή προσβάσεων στις ιδιοκτησίες, καθώς και κατασκευή νησίδας πρασίνου και ποδηλατοδρόμου πλάτους δυο μέτρων. Η 278/2008 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου συμπληρώθηκε σε ό,τι αφορά την πολεοδομική ενότητα 3, με την 210/2009 απόφασή του αυτού οργάνου, με την οποίαν χαρακτηρίσθηκαν ως δρόμοι ήπιας κυκλοφορίας τμήματα των οδών Λ. Ακρίτα, Κοραή και Στροφυλίου. Συνέπεια των ρυθμίσεων αυτών ήταν να επηρεάζεται η κυκλοφορία και στην οδό Τροίας, όπου κατοικεί η αιτούσα. Οι 278/2008 και 210/2009 αποφάσεις του Δημοτικού Συμβουλίου ακυρώθηκαν με την 1115/2012 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας, κατ’ αποδοχήν αιτήσεως της ήδη αιτούσης με την αιτιολογία ότι, αν και οι εισαχθείσες με αυτές πράξεις ρυθμίσεις δεν τελειώθηκαν (ελλείψει της κατά νόμον απαιτούμενης εγκρίσεώς τους από τον Γ.Γ.Π. Αττικής), εφαρμόσθηκαν ωστόσο εν τοις πράγμασι.

* Επειδή, εν τω μεταξύ το Δημοτικό Συμβούλιο του ήδη αρμοδίου Δήμου Κηφισιάς, στηριζόμενο σε μελέτη του συγκοινωνιολόγου Θ. Μαυρογιώργη (από Ιουλίου 2011), προέβη σε νέα, εξ υπαρχής, ρύθμιση του θέματος με την συμπροσβαλλομένη 474/2011 απόφασή του, η οποία ελήφθη την 27.11.2011. Οι ρυθμίσεις της πράξεως αυτής καταλαμβάνουν το σύνολο της πολεοδομικής ενότητας 3 της Δημοτικής Ενότητας Ν. Ερυθραίας καθώς και το μέρος ήδη της Δημοτικής Ενότητας Κηφισιάς, υιοθετώντας τροποποιημένη την υπό στοιχείο ‘‘5β’’ πρόταση του μελετητή. Και οι πράξη αυτή περιέχει μονοδρομήσεις και πεζοδρομήσεις οδών και τμημάτων τους, καθώς και για πρόβλεψη για ποδηλατόδρομο. Μολονότι δε η πράξη αναφέρει ονομαστικά ορισμένους μόνον οδούς της περιοχής, από το καθόλου περιεχόμενό της αλλά και από τις προπαρασκευαστικές της εργασίες συνάγεται ότι το Δημοτικό Συμβούλιο απεφάσισε μετά από ουσιαστική εκτίμηση του συνόλου των κυκλοφοριακών ρυθμίσεων στην περιοχή της μελέτης και θέσπισε για το σύνολο των οδών της περιοχής αυτής ρυθμίσεις, όπως αυτές αποτυπώνονται στο -ειλημμένο από την ως άνω μελέτη- διάγραμμα, το οποίο κατόπιν συνόδευσε και τη δημοσίευση της πράξεως. Ειδικώς, σε ό,τι αφορά την οδό Τροίας, όπου κατοικεί η αιτούσα, ρητώς ήδη η πράξη προβλέπει ότι διαιρείται σε τέσσερα μονοδρομούμενα τμήματα με αντίθετες μεταξύ τους κατευθύνσεις.

* Επειδή με τα προμνησθέντα 42927/27.9.2012 και 16610/9.4.2013 έγγραφα του Δήμου Κηφισιάς εζητείτο σαφώς από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αττικής η άσκηση ουσιαστικού ελέγχου της 474/2011 αποφάσεως του οικείου Δημοτικού Συμβουλίου. Εν τούτοις, όπως συνάγεται από τα εκτιθέμενα στην προηγούμενη σκέψη, τέτοιος (ουσιαστικός) έλεγχος της 474/2011 αποφάσεως του ως άνω Δημοτικού Συμβουλίου δεν ασκήθηκε, τελικώς δε, η 9749/16680 + 11596/9876/18.4.2013 πράξη του Γενικού Γραμματέα της εν λόγω Αποκεντρωμένης Διοίκησης, όπως σαφώς προκύπτει από τον τίτλο της και το, περιγραφόμενο στην προηγούμενη σκέψη, περιεχόμενό της, περιορίσθηκε σε απλό έλεγχο νομιμότητος της ανωτέρω αποφάσεως του Δημοτικού Συμβουλίου και, επομένως, δεν συνιστά άσκηση της, κατά τα εκτιθέμενα στην όγδοη σκέψη, εγκριτικής αρμοδιότητος.

* Επειδή, κατόπιν των ανωτέρω, η συμπροσβαλλομένη με την υπό κρίσιν αίτηση, 474/2011 απόφαση Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Κηφισιάς δεν υπεβλήθη στον, απαιτούμενο κατά τα προεκτεθέντα, πλήρη ουσιαστικό έλεγχο ούτε με τις ρητώς προσβαλλόμενες πράξεις της Αποκεντρωμένης Διοικήσεως (140164/13174/2.5.2012 του Γενικού Γραμματέα και 19259/17550/9.5.12 πράξη της Προϊσταμένης του Τμήματος Τοπικής Αυτοδιοίκησης & Νομικών Προσώπων) ούτε με την επακολουθήσασα 9749/16680 + 11596/9876/18.4.2013 πράξη του αυτού ως άνω Γενικού Γραμματέα. Επομένως, οι κυκλοφοριακές ρυθμίσεις που εισήχθησαν με την προσβαλλόμενη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου δεν ετελειεώθησαν, εν τούτοις, οι ρυθμίσεις αυτές, που κρίθηκαν νόμιμες με τις δυο ρητώς προσβαλλόμενες πράξεις, έχουν τύχει εφαρμογής, όπως προκύπτει από τα δημοσιεύματα και τις φωτογραφίες που έχουν προσκομισθεί (βλ. ΣτΕ 2675/2013, 1115/2012). Συντρέχει, επομένως, για λόγους ασφαλείας δικαίου (βλ. ΣτΕ  1115/2012, 2675/2013), περίπτωση ακυρώσεως τόσο της πράξεως του Δημοτικού Συμβουλίου, όσο και των ρητώς προσβαλλομένων πράξεων της Αποκεντρωμένης Διοικήσεως, που την θεώρησαν νόμιμη (βλ. ΣτΕ  3756/2012, 2675/2013).

Παρέλκει δε, κατόπιν αυτού, ως αλυσιτελής η εξέταση των λοιπών λόγων ακυρώσεως. Κατά τη γνώμη, όμως, του Συμβούλου Η. Μάζου, προς την οποίαν συντάχθηκε η Πάρεδρος Μ. Αθανασοπούλου, ακυρωτέα είναι μόνον η συμπροσβαλλομένη κατά τ’ ανωτέρω και μόνη παραδεκτώς προσβαλλομένη

-εφόσον εφαρμόσθηκε κατά τα προεκτεθέντα, αν και δεν είχε εγκριθεί αρμοδίως-  υπ’ αρ. 474/2011 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Κηφισιάς, με την οποίαν επιχειρείται η θέσπιση κανονιστικών κυκλοφοριακών ρυθμίσεων, όχι δε και οι ρητώς προσβαλλόμενες πράξεις της Αποκεντρωμένης Διοικήσεως Αττικής, που είχαν ως αντικείμενο όχι τη θέσπιση αυτοτελών ρυθμίσεων, αλλά τον έλεγχο της νομιμότητας (κατόπιν ασκήσεως προσφυγής ή αυτεπαγγέλτως) πράξεως του οικείου Οργανισμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης.