Ποιος είναι ο Κοσμάς ο Αιτωλός
Ο Κοσμάς ο Αιτωλός (1714 – 1779), γνωστός και ως Πατροκοσμάς, ήταν Ελληνορθόδοξος μοναχός. Το κατά κόσμον όνομά του ήταν Κώνστας, ενώ το επώνυμό του παραμένει άγνωστο. Το 1961 ανακηρύχθηκε Άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας και εορτάζεται στις 24 Αυγούστου. Γεννήθηκε στην Αιτωλία και όπως αναφέρει ο ίδιος αόριστα, «Η πατρίδα μου είναι Ελλάδα από το Απόκουρον». Κατά τον βιογράφο και σύγχρονό του Νικόδημο Αγιορείτη, γεννήθηκε στο χωριό Μέγα Δένδρο Απόκουρου κοντά στο Θέρμο, ενώ κάποιοι μελετητές θεωρούν πιθανό τον γειτονικό Ταξιάρχη.
Μαθήτευσε στα διδασκαλεία της Παρνασσίδας και της Ναυπακτίας πλάι σε ονομαστούς ιεροδιδασκάλους: τα στοιχειώδη γράμματα τα έμαθε από τον ιεροδιάκονο Γεράσιμο Λύτσικα, ενώ γύρω στα είκοσι, τα γραμματικά, δηλαδή την εγκύκλιο παιδεία την έλαβε από τον ιεροδιάκονο Ανανία, ενώ δίδασκε συγχρόνως και ως υποδιδάσκαλος.
Το 1749 πήγε στην Αθωνιάδα Σχολή του Αγίου Όρους (χερσόνησος του Άθω), όπου έκανε σπουδές ανωτέρου επιπέδου στη Θεολογία και τη Φιλοσοφία. Εκεί υπήρξε μοναχός για δύο περίπου χρόνια στη μονή Φιλοθέου του Αγίου Όρους. Στα 1759 εγκατέλειψε το μοναστήρι και με εντολή του Πατριάρχη Σεραφείμ ξεκίνησε τις περιοδείες του στη Δυτική και Βόρεια Ελλάδα και την Ήπειρο προκειμένου να αντιμετωπίσει τον αυξανόμενο τότε εξισλαμισμό των Χριστιανών. Παρακινούσε με θέρμη τους Ορθοδόξους Χριστιανούς να ιδρύσουν σχολεία που θα διδάσκουν την ορθοδοξία. Το σχολείο αντιμετωπίζεται από τον Κοσμά ως απαραίτητη προϋπόθεση για την προώθηση της Ορθοδοξίας και η εκπαίδευση σαν ένα εργαλείο κατήχησης στην Ορθοδοξία. Εκτός από τη σημασία της ελληνικής γλώσσας αναφέρεται συχνά και στο «ποθούμενο» που ήταν η απελευθέρωση του γένους.
Η αποδοχή του κηρύγματός του συνδέεται με την αναβίωση των χιλιαστικών δοξασιών στα μέσα του 18ου αιώνα. Ένα από τα χαρακτηριστικά του είναι η απόλυτη αφιλοχρηματία. Έλεγε επί λέξει: «Δεν έχω άλλο ράσο από αυτό που φορώ».
Μέσα σε 16 χρόνια ίδρυσε περίπου 200 σχολεία. Στις Διδαχές του παρότρυνε τους γονείς να σπουδάζουν τα παιδιά τους Ελληνικά, τα οποία είναι η «γλώσσα της Εκκλησίας».
«Να σπουδάζετε και εσείς, αδελφοί μου, να μανθάνετε γράμματα όσον ημπορείτε. Και αν δεν εμάθετε οι πατέρες, να σπουδάζετε τα παιδιά σας, να μανθάνουν τα ελληνικά, διότι και η Εκκλησία μας είνε εις την ελληνικήν. Και αν δεν σπουδάσεις τα ελληνικά, αδελφέ μου, δεν ημπορείς να καταλάβης εκείνα οπού ομολογεί η Εκκλησία μας».
Αργότερα, υπό την επίδραση εθνικιστικού μύθου, ο Κοσμάς θεωρήθηκε πρόωρος εκφραστής των εθνικών ιδεωδών.
Ανακηρύχθηκε επίσημα άγιος από το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως στις 20 Απριλίου 1961 και η μνήμη του τιμάται στις 24 Αυγούστου. Επίσης, εκτός από την Ελλάδα τιμάται αρκετές φορές και από τη Ρωσία, τη Σερβία, τη Βουλγαρία, την Αρμενία, τις ΗΠΑ, την Κύπρο, την Ουκρανία, τη Ρουμανία, το Μαυροβούνιο και την ΠΓΔΜ.
Πλούσια βιβλιοθήκη
Ο Ναός διαθέτει και πλούσια βιβλιοθήκη η οποία δωρίθηκε από τον συγγραφέα και δημοσιογράφο Κώστα Σαρδελή. Ο Κώστας Σαρδελής αγαπούσε πολύ τον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό για τον οποίο από πολύ παλιά είχε γράψει και πολλά σχετικά βιβλία. Νέοι της ενορίας έχουν αναλάβει την καταγραφή των τίτλων των βιβλίων, ορισμένα από τα οποία είναι σπάνια και κάποια άλλα έχουν ιδιαίτερο γνωστικό ενδιαφέρον. Έχει καταγραφεί μέχρι στιγμής το 80% στο σύνολο των περίπου 7.000 τίτλων. Οι ιερείς προσπαθούν να την εμπλουτίζουν με καινούριους τίτλους κατά το δυνατόν και ευελπιστούμε σύντομα να γίνει προσβάσιμη στο κοινό και δανειστική όσον αφορά τα περισσότερα βιβλία. Τα εγκαίνια της βιβλιοθήκης έγιναν με λαμπρή τελετή από τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη Κύριλλο και πλήθος κόσμου την Κυριακή 12 Οκτωβρίου 2014.
