Ανεξάντλητη πηγή ιστορικών πληροφοριών για έναν τόπο αποτελούν και τα επώνυμα ή τα παρώνυμα των κατοίκων του. Αυτά είναι μια σπουδαία παρακαταθήκη της ζωής τους, της κοινωνικής συμπεριφοράς τους, των εθίμων τους, του ήθους τους, της ιστορίας τους, της λαογραφίας τους και γενικό τερα των πολιτιστικών μεταβολών και επιδράσεων, που υπέστησαν κατά καιρούς.
Γράφει ο Δημήτρης Μασούρης
Συνήθειες, καταγωγή, επαγγέλματα, αξιώματα αποτυπώνονται πάνω στα επώνυμα ή ακόμα και στα παρώνυμά τους –δηλαδή τα παρανόματα, παρατσούκλια τους– τα οποία ποικίλλουν μέσα στο κυκλοχρόνισμα, αφού ο τόπος πέρασε πολλές ιστορικές μετατάξεις, δοκιμασίες, κατοχές, εχθρικές επιδρομές, που στιγμάτισαν ανεπανόρθωτα τη ζωή του. Διαπιστώνεται ακόμη σ’ αυτά μια ειρωνεία, ένας σαρκασμός, μια γελοιοποίηση ίσως, και σεξιστική διάθεση.
Στους ελληνικούς υπάρχοντες ή διασωζόμενους κώδικες ονοματοθε σί ας από τους αρχαίους χρόνους στην Αθμόνια γη βλέπουμε προσαγορεύσεις πολιτών, που συμπληρώνονται από χαρακτηριστικά επίθετα ή ουσιαστικά της ενασχόλησής τους, π.χ. Εύβιος Οινόβιος (=Κρασόβιος, μπέκρος), Ναυάρχη Μυός (=ποντικού), Χρυσέρης Ερίνιος (=μάλλινος, αγριόσυκος) κ.ά.
Μεγάλη επίδραση στην Ελλάδα είχε η τουρκική κατάκτηση. Δεν θα επιμείνω φυσικά στη ρωμαϊκή ή την ενετική, γιατί ήταν σχετικά με την τουρκική πλέον βραχύβιες, ούτε και στις πρόσκαιρες οικονομικές μετακινήσεις φύλων βορειοηπειρωτικών, βλάχικων, σλάβικων, νορμανδικών κ.ά. στον τόπο μας. Η ιστορική συνύπαρξη Ελλήνων και Τούρκων αρχίζει μετά τη θλιβερή ήττα του αυτοκράτορα Ρωμανού Δ΄ του Διογένη στο Μαντζικέρτ (1071 μ.Χ.) βόρεια της λίμνης Βαν της Θωσπίτιδος των Αρχαίων στην Αρμενία. Η φοβερή αυτή αναμέτρηση του αυτοκράτορα με τον Τούρκο σουλτάνο Αλπ Αρσλάν ήταν μια από τις μεγαλύτερες καταστροφές του μικρασιατικού Ελληνισμού, όπως τόνιζε ο καθηγητής μου της Βυζαντινής Ιστορίας στο Πανεπ. Αθηνών αείμνηστος Διον. Ζακυνθινός.
Παρ’ όλα αυτά ο Ελληνισμός -μικρασιατικός και βαλκανικός- άντεξε, αν και ο αγροτικός, αστικός, ποιμενικός και ναυτικός πληθυσμός δέχτηκε άπειρες γλωσσικές επιρροές, ανάλογες με τις σχέσεις του, όχι μόνο στο δημόσιο βίο αλλά και τον ιδιωτικό.
