Στα χνάρια του μεγάλου του δάσκαλου Κάρολου Κουν, τα τελευταία 35 χρόνια διδάσκει ανελλιπώς υποκριτική και αυτοσχεδιασμό σε νέους ηθοποιούς. Πάνω απ’ όλα, όμως με τη στάση ζωής που έχει επιλέξει, διδάσκει ήθος – εντός και εκτός σκηνής.
Συνέντευξη: Τάσος Μεργιάννης
Επί τρία ολόκληρα χρόνια ενσάρκωνε μοναδικά τον Ελευθέριο Βενιζέλο, στο ομώνυμο έργο που ολοκλήρωσε τις παραστάσεις του στο θέατρο «4 Εποχές» τον περασμένο Ιανουάριο.
Πιστός στη ρήση του μεγάλου θεατρανθρώπου και δασκάλου του επί 21 χρόνια, Κάρολου Κουν «η Τέχνη είναι μεγάλη. Θα την πλησιάσουμε με ευλάβεια και σεβασμό. Δεν έχουμε το δικαίωμα να την κατεβάζουμε στο ανάστημά μας», ετοιμάζεται να υποδυθεί τον μεγάλο φιλόσοφο Σωκράτη στην παράσταση «Η Δίκη του Σωκράτη» (25, 26 και 27 Μαΐου και 1, 2, 3 Ιουνίου στο θέατρο «Τζένη Καρέζη»), την οποία υπογράφει η σύζυγός του, ηθοποιός και σκηνοθέτης, Γιούλη Ζήκου.
Λίγο πριν την πρεμιέρα, ο Γιάννης Μόρτζος μάς μιλά για τον Κάρολο Κουν, την ελληνική τηλεόραση, τα παιδικά του χρόνια στη Σάμο, το σοβαρό πρόβλημα υγείας που πέρασε και αποκαλύπτει το επόμενο μεγάλο θεατρικό του στοίχημα.
Κατά πόσο είναι εύκολο να καταστούν εύληπτα από τον μέσο θεατή τα διαχρονικά μηνύματα που εμπεριέχονται στον αρχαιοελληνικό φιλοσοφικό στοχασμό;
Η παράσταση «Η Δίκη του Σωκράτη» είναι δομημένη, σκηνοθετημένη και μελετημένη με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορεί να απευθύνεται σε κάθε πολίτη αυτής της χώρας, ανεξαρτήτου ηλικίας και γνώσεων. Δεν έχει τίποτα το δύσκολο, ώστε ο θεατής να βαρεθεί και να αρχίζει να …λύνει σταυρόλεξο, όπως συνηθίζω να λέω.
Θα ήθελα να τονίσω ότι στο θέατρο «Τζένη Καρέζη» θα δοθούν μόνο έξι παραστάσεις και στη συνέχεια η παράσταση θα περιοδεύσει στο πλαίσιο των μεγάλων φεστιβαλικών εκδηλώσεων διαφόρων Δήμων του Λεκανοπεδίου και της υπόλοιπης Ελλάδας.
Ο Σωκράτης κατηγορήθηκε και καταδικάστηκε μετά από μια δίκη – παρωδία σε θάνατο για ασέβεια προς τους θεούς και για διαφθορά των νέων. Είναι η μοίρα αυτής της χώρας να καταδικάζει τα μεγαλύτερα μυαλά που διαθέτει;
Απεδείχθη ότι όλες οι κατηγορίες που προσήψαν στον Σωκράτη ήταν σαθρές , λανθασμένες και προσχεδιασμένες. Τον κατηγόρησαν ότι επηρέαζε τη νεολαία με τέτοιο τρόπο ώστε να μην «πείθεται εις τους νόμους».
Διαχρονικά, βλέπουμε ότι τα ίδια πράγματα συμβαίνουν ακόμα και σήμερα. Είναι κάτι το οποίο υπάρχει στο DNA του Έλληνα. Είμαστε πιστοί απόγονοι των Αρχαίων Ελλήνων .
Πώς το εννοείτε αυτό;
Μελετώντας τα κείμενα όλων των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων και δραματουργών, διαπιστώνω ότι τα γεγονότα που έχουν διαδραματιστεί στη χώρα μετά την απελευθέρωση του 1821 έχουν τρομερές ομοιότητες.
Ως λαός έχουμε τα ίδια αντανακλαστικά, τις ίδιες σκέψεις και αντιδράσεις και λειτουργούμε πάντα με το ένστικτο – ίδιον της φυλής μας. Δυστυχώς, κάνουμε και τα ίδια λάθη. Όπως κατά καιρούς καταδικάστηκαν σπουδαίες προσωπικότητες που προσέφεραν στην αθηναϊκή δημοκρατία, έτσι και στη σύγχρονη Ελλάδα πολλοί σημαντικοί συμπατριώτες μας εξαναγκάζονται να εγκαταλείψουν την πατρίδα μας και να πάνε στο εξωτερικό, καθώς εδώ αν δεν διώκονται, τουλάχιστον υποτιμώνται.
Είστε άκρως πολιτικό ον, καθώς υπήρξατε ιδρυτικό μέλος του ΠΑΣΟΚ, ενώ επί οχτώ χρόνια (1986-1994) διατελέσατε δημοτικός σύμβουλος Αθηναίων . Τι σας άφησε η ενασχόληση με την πολιτική και την Αυτοδιοίκηση;
Οσάκις ασχολήθηκα ενεργά με τα κοινά, το μόνο που εισέπραξα ήταν πόνος, πίκρα και απογοήτευση από ανθρώπινες συμπεριφορές. Στον Έλληνα κυριαρχεί η άμετρη φιλοδοξία, η οποία θέλει όλους τους «συντρόφους» του να είναι «κάτω» και αυτός να είναι «πάνω». Ο Έλληνας είναι μόνο για τις πρωτιές. Συλλογικότητα δεν υπάρχει, ή τουλάχιστον έχει περάσει σε δεύτερη μοίρα.
Θα αποτολμούσατε σήμερα να ασχοληθείτε ξανά με τα κοινά;
Όχι, γιατί κανείς δεν μπορεί να με πείσει ότι τα πράγματα θα αλλάξουν.
Πώς βλέπετε το μέλλον της Ελλάδας;
Ζοφερό. Τα επόμενα χρόνια θα είναι πολύ δύσκολα, γιατί οι πολιτικές των τελευταίων χρόνων δεν έχουν καμία προοπτική και κανένα όραμα.
Πώς βλέπετε την «πρώτη φορά Αριστερά» κυβέρνηση;
Δεν είναι «πρώτη φορά Αριστερά». Η Αριστερά ακόμα δεν έχει έρθει στην εξουσία.
Γεννηθήκατε και μεγαλώσατε στη Σάμο. Τι θυμάστε πιο έντονα από τα παιδικά σας χρόνια;
Η Σάμος είναι από τα ωραιότερα μέρη στον κόσμο. Είναι ένας αγαπημένος μου τόπος, τον οποίο θυμάμαι και νοσταλγώ. Η περίοδος, όμως, που μεγάλωνα μου άφησε και πολλές πίκρες, γιατί είμαι παιδί του Εμφυλίου. Ο Εμφύλιος έκανε τη Σάμο ρημαδιό! Από εκεί που ήταν ένα εύφορο νησί με έντονο το στοιχείο της δημοκρατίας, σήμερα μόλις που στέκεται στα πόδια της.
Πώς ξεκίνησε η αγάπη σας για το θέατρο;
Ξεκίνησε από τη συχνή επαφή μου με τη Δημόσια Βιβλιοθήκη της Σάμου, στην οποία διάβαζα κλασικούς συγγραφείς – κυρίως Σαίξπηρ. Όταν ήρθα στην Αθήνα, τη δεκαετία του ’60, παρακολούθησα παραστάσεις στα σημαντικότερα θέατρα της εποχής και κατέληξα ότι το Θέατρο Τέχνης με αρχηγό τον Κάρολο Κουν είναι αυτό που μου ταιριάζει περισσότερο. Με δέχτηκε στη σχολή του, γαλουχήθηκα δίπλα του και έμεινα κοντά του 21 χρόνια, με την αίσθηση ότι όλα αυτά τα χρόνια ήταν χρόνια μαθητείας.
Τι άνθρωπος ήταν ο Κουν;
Ήταν γεννημένος για δάσκαλος με όλα τα γράμματα κεφαλαία. Είχε απόλυτη μεταδοτικότητα, απίστευτη πειθώ και όταν μιλούσε δεν υπήρχε περίπτωση να μην τον προσέξεις.
Κι εσείς βαδίσατε στα βήματά του, καθώς διδάσκετε υποκριτική και αυτοσχεδιασμό για πάνω από 35 χρόνια. Ποιό είναι το πρώτο πράγμα που λέτε στους μαθητές σας;
Αν έγινα δάσκαλος είναι γιατί πήρα τόσα πολλά από τη διδασκαλία του μεγάλου δασκάλου μου Κάρολου Κουν, ώστε να μπορώ να τη μεταφέρω στους νεότερους υποψήφιους ηθοποιούς. Το πρώτο πράγμα που λέω σε όλους τους μαθητές μου είναι «πριν ασχοληθείς με το θέατρο, σκέψου το καλά».
Το θέατρο είναι δύσκολη υπόθεση, γιατί πρέπει να βρίσκεσαι συνέχεια σε μελέτη. Δεν παραδίδεις ποτέ την έφεση για γνώση. Αν επαναπαυτείς και σκεφτείς «τώρα τα έμαθα όλα» , καλύτερα να πας στο σπίτι σου και να κάνεις μια άλλη δουλειά.
Μετράτε 54 ολόκληρα χρόνια στο θέατρο. Πώς βλέπετε την κατάσταση σήμερα;
Πέρασα πολύ ωραίες στιγμές στο θέατρο. Και δεν εννοώ μόνο σε οικονομικές απολαβές, αλλά και σε ανθρώπινες συμπεριφορές και σε ρεπερτόριο. Είναι μια Τέχνη που υπηρέτησα και υπηρετώ με πάθος. Λίγες στιγμές πήγα να παρεκκλίνω της πορείας που είχα χαράξει από το Θέατρο Τέχνης… Δυστυχώς, εδώ και λίγα χρόνια, το θέατρο έχει πέσει σε μια μιζέρια.
Για ποιο πράγμα απ’ όσα έχετε καταφέρει μέχρι σήμερα είστε περισσότερο υπερήφανος;
Ποτέ μα ποτέ δεν είδα το θέατρο ως ένα μέσο για να πλουτίσω. Κάποια στιγμή πριν από 7 χρόνια αποφάσισα να νοικιάσω έναν χώρο ώστε να μπορέσω να υπηρετήσω ένα ρεπερτόριο το οποίο δεν μπορούσα εύκολα να βρω σε άλλα θέατρα και σχήματα.
Μιλάω για το θέατρο «4 Εποχές» στην Κυψέλη (οδός Μοσχονησίων 36). Φυσικά, αυτό εμπεριέχει μεγάλο οικονομικό ρίσκο . Καθημερινά, βρίσκομαι σε μεγάλη αγωνία γι’ αυτόν τον λόγο.
Με τη σύζυγό σας Γιούλη Ζήκου έχετε συνεργαστεί αρκετές φορές, ενώ αυτήν την περίοδο, σας σκηνοθετεί στην παράσταση. Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι αυτό;
Δεν είναι καθόλου δύσκολο, γιατί έχουμε την ίδια άποψη και αντίληψη περί θεάτρου. Η Γιούλη Ζήκου είναι σαν μαθήτριά μου. Είναι πολύ νεότερή μου, έχει παρακολουθήσει όλες τις δουλειές μου και έχει γίνει… πιστή οπαδός μου.
«Η τηλεόραση σήμερα είναι σκουπιδοτενεκές»
Θα λέγατε σήμερα «ναι» σε μια τηλεοπτική πρόταση;
Βεβαίως, αρκεί η πρόταση να μην εμπεριέχει φτήνια. Ακριβώς το ίδιο ισχύει και για το θέατρο.
Ποιά είναι η γνώμη σας για την τηλεόραση σήμερα;
Δεν παρακολουθώ επισταμένως τηλεόραση. Μετά από 1-2 λεπτά την κλείνω. Δεν με γοητεύει. Η τηλεόραση σήμερα είναι σκουπιδοτενεκές. Ειδικά η ΕΡΤ είναι ο σκουπιδοτενεκές του ΣΥΡΙΖΑ.
Γιατί το λέτε αυτό;
Γιατί η κρατική τηλεόραση πληρώνεται από το βαλάντιό μας και σήμερα έχει ως μοναδικό σκοπό να διαφημίζει τα κατορθώματα του ΣΥΡΙΖΑ.
Πάντα κρατικοδίαιτα δεν λειτουργούσε η ΕΡΤ;
Όχι πάντα. Κάποτε ήταν πλουραλιστική, ανεξάρτητα από την κυβέρνηση που υπήρχε. Απόδειξη ότι όλες οι παλιές παραγωγές της ήταν αριστουργήματα, γιατί η επιλογή γινόταν με πολύ αυστηρά κριτήρια.
Γιατί δεν μπορούν σήμερα να γίνουν δουλειές όπως «Το σόι μας», μια εξαιρετική σειρά στην οποία πρωταγωνιστούσατε στις αρχές της ιδιωτικής τηλεόρασης; Λείπουν οι ιδέες; Τα χρήματα; Οι ηθοποιοί;
Τίποτα απ’ αυτά. Λείπουν οι παραγωγοί.
Πριν από τρία χρόνια περάσατε μια πολύ σοβαρή περιπέτεια υγείας. Τι ακριβώς έγινε;
Η περιπέτειά μου ξεκίνησε όταν τα πράγματα πήγαν στραβά μετά από μια εγχείρηση ρουτίνας. Έφτασα ένα σκαλί πριν τον θάνατο και γύρισα πίσω. Μπόρεσα και το ξεπέρασα και είμαι σήμερα σε θέση ώστε να μπορώ να εργάζομαι ξανά. Από τότε συνειδητοποίησα πόσο εύκολα η ζωή μπορεί να γίνει θάνατος.
Υπάρχει κάτι που σας λείπει σήμερα;
Η οικονομική άνεση ώστε να μπορώ να κάνω πολύ μεγαλύτερες παραγωγές.
Τι ετοιμάζετε για την επόμενη θεατρική περίοδο;
Από 1η Οκτωβρίου στο θέατρο «4 Εποχές» θα ανεβάσουμε ένα καταπληκτικό έργο του συγγραφέα Γιώργου Χριστοδούλου με τίτλο «Η γκιλοτίνα».`
INFO
«Η Δίκη του Σωκράτη»
Θέατρο Τζένη Καρέζη
Ακαδημίας 3, τηλέφωνο επικοινωνίας: 210 8812289
Πρεμιέρα: Παρασκευή 25 Μαΐου 2018
Ημέρες και ώρες παραστάσεων:
Παρασκευή και Σάββατο στις 21:00 και Κυριακή στις 20:00
Εισιτήρια: 10- 15 €
Προπώληση: Viva.gr
