Την Κυριακή 17 Νοεμβρίου συμπληρώνονται 45 χρόνια από την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Άραγε ήταν μια ηρωική πράξη ή μια κινητοποίηση «ψυχικά νοσούντων»; Έχουν δίκιο όσοι επιμένουν πεισματικά να τη θυμούνται και επιδιώκουν να διδάσκεται η αλήθεια της στις νεότερες γενιές ή και αυτό το κομμάτι της ιστορίας μας πρέπει στερημένο από τα μηνύματα του, παραποιημένο και συκοφαντημένο να παραδοθεί στην κοινωνία στο όνομα μιας επινοημένης και ψεύτικης εθνικής ομοψυχίας;
Το Cine – Δράση με αφορμή αυτή την επέτειο προβάλει την Πέμπτη 14 Νοεμβρίου στις 20.15 στο ΤΥΠΕΤ την ταινία του Álvaro Brechner «Η Δωδεκάχρονη Νύχτα». Μια λυρική ιστορία, ύμνος στο ανθρώπινο μεγαλείο, την θέληση για επιβίωση και τη δύναμη του πνεύματος ανθρώπων που σε συνθήκες δικτατορίας ξεπέρασαν τους εαυτούς τους αγωνιζόμενοι για δημοκρατία, ελευθερία, ισότητα. Ένα ιστορικό πολιτικό δράμα, δυστυχώς ακόμα επίκαιρο, βασισμένο σε αληθινά γεγονότα που συγκλόνισαν την Ουρουγουάη στη δεκαετία του ΄70.
Η ιστορία
To φιλμ αφορά την ιστορία τριών κρατουμένων όλοι τους σημαντικές προσωπικότητες της χώρας. Ένας από αυτούς είναι ο μετέπειτα πρόεδρος της Ουρουγουάης Jose(Pepe)Mujica, και οι άλλοι δύο οι Mauricio Rosenkof(γνωστός σύγχρονος ποιητής και συγγραφέας)και Eleuterio Fernandez-Huidobro «Niato» που αφηγήθηκαν την ιστορία τους στο συγκλονιστικό βιβλίο-μαρτυρία «Τουπαμάρος-Ημερολόγια Φυλακής»(στα ελληνικά από τις εκδόσεις Κουκίδα και πρόλογο του Eduardo Galeano). O Mujica μια ξεχωριστή και εξαιρετικά αγαπητή προσωπικότητα στην πατρίδα του και όλο τον πλανήτη είναι γνωστός και ως «ο φτωχότερος πρόεδρος στον κόσμο». Στη διάρκεια της προεδρικής του θητείας επέμενε να κατοικεί στη φάρμα του και όχι στο προεδρικό μέγαρο, έδινε σε φιλανθρωπίες το 90% του μισθού του, περίμενε στην ουρά όπως όλοι οι πολίτες στις τράπεζες και στα δημόσια νοσοκομεία, αντί για την προεδρική θωρακισμένη μερσεντές κυκλοφορούσε με δικό του σκαραβαίο-σαραβαλάκι και όταν έληξε η θητεία του αρνήθηκε οποιαδήποτε κρατική σύνταξη για την προσφορά του.
Το 1973, στην Ουρουγουάη, οι αντάρτες Τουπαμάρος, ένα πολιτικό κόμμα, με την ονομασία Κίνημα για την Λαϊκή Συμμετοχή, έχουν χάσει τον πόλεμο με τον στρατό και η δικτατορία κυβερνάει τη χώρα. Τρεις φυλακισμένοι αντάρτες μένουν στην απομόνωση για 12 χρόνια. Είναι οι Mujica, Rosenkof και Huidobro που συνελήφθησαν από τις δυνάμεις καταστολής το 1972, υπεβλήθησαν σε άγρια βασανιστήρια και παρέμειναν έγκλειστοι υπό απάνθρωπες συνθήκες για δεκατρία περίπου χρόνια, σε διάφορα στρατόπεδα και φυλακές της χώρας. Αυτοί και επτά ακόμη ηγετικά στελέχη των Τουπαμάρος έγιναν αντικείμενο του πιο ακραίου σαδισμού και της εκδικητικότητας της δικτατορίας.
Τους ονόμασαν «ομήρους» με την έννοια ότι εφεξής θα κρατούνταν από το στρατό, ο οποίος διατηρούσε το δικαίωμα να τους εκτελέσει ανά πάσα στιγμή, ως αντίποινα σε οποιαδήποτε απειλητική ενέργεια των συντρόφων τους που παρέμεναν ελεύθεροι. Αυτά τα χρόνια δεν είχαν καμία οπτική επαφή με τον έξω κόσμο. Δεν γνώριζαν ποτέ σε ποιο ακριβώς μέρος της χώρας κρατούνταν αφού άλλαζαν συχνά φυλακές και τόπους κράτησης. Δεν άκουγαν ειδήσεις παρά μόνον λίγο πριν την πτώση της δικτατορίας, ξαναείδαν το φως της ημέρας και τον έναστρο ουρανό περίπου μία δεκαετία μετά τη σύλληψή τους. Δεν βρέθηκαν ποτέ στο ίδιο κελί, ούτε είχαν το δικαίωμα επικοινωνίας μεταξύ τους και με τις οικογένειες τους. Έχασαν κάθε αίσθηση του χρόνου, των εποχών, των αλλαγών.
Επανειλημμένα έφτασαν πολύ κοντά στο θάνατο από την πείνα και τη δίψα στην οποία τους υπέβαλλαν οι δεσμοφύλακές τους, αναγκάστηκαν για μεγάλα διαστήματα να τρέφονται σχεδόν αποκλειστικά με τα έντομα των υγρών και σκοτεινών κελιών τους, τα περισσότερα από τα οποία είχαν τρύπιο ταβάνι, αλλά καθόλου παράθυρα, έρμαια της χειμωνιάτικης παγωνιάς, της βροχής και του καύσωνα. Χωρίς καμία ανθρώπινη επαφή, το μόνο από το οποίο μπορούσαν να κρατηθούν, ήταν ο ίδιος τους ο εαυτός και η εμπιστοσύνη ότι ήταν στην σωστή πλευρά της ιστορίας. Έτσι δεν επέτρεψαν στις δυνάμεις του δικτατορικού καθεστώτος να εισβάλουν στο μυαλό τους και την ψυχή τους. Συνέχισαν να πιστεύουν ότι ο αγώνας τους ήταν και ο μόνος δίκαιος αγώνας. Έβρισκαν τρόπους να τρέφουν το μυαλό τους και κατάφερναν να επικοινωνούν χτυπώντας κωδικοποιημένα την αλφάβητο στους τοίχους που τους χώριζαν ώστε το μυαλό να συνθέτει τις λέξεις, τις έννοιες κι η ψυχή τα συναισθήματα.
Η σκηνοθεσία και το σενάριο
Η σκηνοθεσία και το σενάριο του Álvaro Brechner δημιουργούν ένα εξαιρετικό, αξέχαστο αισθητικά και υπαρξιακά φιλμ που βιώνεται σαν μια ισχυρή και βαθιά εμπειρία από τον θεατή. Δεν είναι μόνον η πολύ δυνατή ιστορία. Είναι και το γεγονός ότι αποδίδεται μοναδικά, συγκινεί σαρωτικά και μένει στη συνείδηση του θεατή ως μάθημα για την ανάγκη των ανθρώπων να αντιστέκονται και τις δυνατότητες τους να προσαρμόζονται ακόμα και στις χειρότερες καταστάσεις. O Brechner αποδίδει την ιστορία του με λεπτή αίσθηση χιούμορ και ειρωνείας, στοχεύοντας στη φύση της στρατιωτικής αρτηριοσκλήρωσης και ανοησίας, αλλά και την ανθρώπινη βλακεία γενικότερα.
Επεκτείνεται στην αιώνια μάχη μεταξύ των δύο βασικών συνιστωσών τού ανθρώπινου ψυχισμού: του καλού και του κακού. Προβληματίζεται για τους εντυπωσιακούς ανθρώπινους ψυχολογικούς μηχανισμούς επιβίωσης που ενεργοποιούνται ως εκ θαύματος, ακόμη και στις πιο ακραίες συνθήκες. Επικεντρώνεται σε εκείνα τα σημεία του βιβλίου των Rosenkof και Huidobro που είναι λιγότερο βίαια, περισσότερο φορτισμένα συναισθηματικά και περιέχουν ταυτόχρονα μία δόση χιούμορ ή ειρωνείας μέσα στην τραγικότητά τους. Οι ερμηνείες των ηθοποιών Antonio de la Torre, Chino Darín και Alfonso Tort είναι συγκλονιστικές. Η μουσική του Federico Jusid επίσης δυνατή, άκρως συγκινητική και φυσικά ξεχωρίζει η διασκευή του πασίγνωστου τραγουδιού «The sound of silence» με τη φωνή της Silvia Pérez Cruz.
Το φιλμ απέσπασε 44 βραβεία και είχε συνολικά 77 υποψηφιότητες. Ισπανία, Αργεντινή, Γαλλία, 2018. Σκηνοθεσία – Σενάριο: Álvaro Brechner. Πρωταγωνιστούν: Antonio de la Torre, Chico Darín, Alfonso Tort, César Troncoso, Soledad Villamil, Sílvia Pérez Cruz, Mirella Pascual, NidiaTelles. Διάρκεια: 122′.
