Από την έντυπη έκδοση της IASIS που κυκλοφόρησε στις 18/07
Γράφει ο Χάρης Δημοσθενόπουλος: Κλινικός Διαιτολόγος, Βιολόγος
Δεν υπάρχει τέλος στις συμβουλές που ακούει μια γυναίκα όταν μένει για πρώτη φορά έγκυος. Πώς να περπατάει, πώς να κάθεται, τι να φοράει και βέβαια τι και πόσο να τρώει. Όλοι έχουν άποψη! Αλλά πιο επίμονες είναι οι μεγαλύτερες κυρίες που επειδή έγιναν μητέρες πριν από 50 – 60 χρόνια, θεωρούν ότι απέκτησαν και δίπλωμα μαίας και διατροφολόγου. Δεν είναι λίγες, λοιπόν, οι φορές που οι γυναικολόγοι βρίσκονται στη θέση να ζητούν από την έγκυο να μην ακολουθεί τις συμβουλές της γιαγιάς της και να σταματήσει να τρώει πολύ. Το πολύ και κακό φαγητό δημιουργεί στην έγκυο σοβαρά προβλήματα, όπως είναι τα πολλά κιλά που δυσκολεύουν τον τοκετό και δημιουργούν τις συνθήκες για διαβήτη κύησης.
Πώς να μην βάλετε πολύ βάρος χωρίς να στερηθείτε θρεπτικά συστατικά
H εγκυμοσύνη είναι μια σημαντική περίοδος για τη ζωή μιας γυναίκας και μεταξύ των άλλων το βάρος της και η διατροφή της μπορούν να συμβάλουν στην ομαλή έκβαση της εγκυμοσύνης αλλά και την υγεία του βρέφους. Το βάρος κατά τη διάρκεια των 40 εβδομάδων πρέπει να αυξάνεται φυσιολογικά. Όταν η εγκυμοσύνη ξεκινήσει με φυσιολογικό βάρος δεν υπάρχει ιδιαίτερος κίνδυνος και η γυναίκα μπορεί να πάρει από 9 – 13 κιλά ενώ όταν ξεκινάει με υπέρβαρο, τότε υπάρχουν ενδεχόμενοι κίνδυνοι και η γυναίκα θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτική με το επιπλέον βάρος που θα πάρει κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Τα τελευταία χρόνια, όλο και περισσότερη προσοχή δίνεται στη δίαιτα κατά την κύηση, δεδομένου ότι έχει γίνει σαφές ότι η διατροφή αυτούς τους μήνες πρέπει να καλύπτει τις ανάγκες της γυναίκας και τις ανάγκες του εμβρύου, τόσο για την ανάπτυξη όσο και για τις μεταβολικές του απαιτήσεις. Μέσα από μια ισορροπημένη και κατάλληλα σχεδιασμένη διατροφή, με φρέσκα φρούτα και λαχανικά, ψάρι και άπαχες πρωτεΐνες, δημητριακά ολικής, σπόρους και όσπρια, η γυναίκα μπορεί να περιορίσει και να προλάβει επιπλοκές και δυσάρεστα συμπτώματα, που έχουν άμεση σχέση με ειδικές καταστάσεις που μπορεί να συνοδεύσουν την κύηση.
Στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, οι συνιστώμενες ποσότητες για τις θρεπτικές ουσίες παρουσιάζουν αύξηση 15 – 30% (εκτός από ειδικά συστατικά όπως σίδηρος, φολικό οξύ, ασβέστιο, μαγνήσιο, που απαιτούνται σε μεγαλύτερες ποσότητες). Οι αυξήσεις αυτές βασίστηκαν σε τελευταίες μετρήσεις του συνολικού θερμιδικού και θρεπτικού «κόστους» της συνολικής διαδικασίας της κύησης. Όσο αφορά στο θερμιδικό κόστος και τις απαιτήσεις της εγκυμοσύνης, έχει υπολογιστεί ότι είναι περίπου 80.000 θερμίδες. Σύμφωνα με αυτό καθορίστηκαν οι παρακάτω συστάσεις: >150 θερμίδες / ημέρα επιπλέον για το πρώτο τρίμηνο >350 θερμίδες / ημέρα επιπλέον για το δεύτερο τρίμηνο >350 θερμίδες / ημέρα επιπλέον για το τρίτο τρίμηνο.
Υγιεινή διατροφή και όχι υπερφαγία
Η ανεξέλεγκτη αύξηση του σωματικού βάρους μπορεί να οδηγήσει, με μεγαλύτερες πιθανότητες, στην εμφάνιση δύο καταστάσεων που συνδέονται άμεσα με το βάρος· είναι ο διαβήτης κύησης και η υπέρταση (προεκλαμψία). Μια υγιεινή διατροφή και όχι η «υπερφαγία για δύο» μπορεί να προλάβει την αύξηση του σωματικού βάρους και να μειώσει τον κίνδυνο των επιπλοκών. Έτσι, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες οδηγίες, οι γυναίκες θα πρέπει να στοχεύουν στην επίτευξη ενός φυσιολογικού βάρους κατά την εγκυμοσύνη, μέσα από όχι αυστηρά υποθερμιδική, αλλά ποιοτικά και θρεπτικά πλήρη διατροφή και κατάλληλη γυμναστική κατά τη διάρκεια της κύησης, με τη βοήθεια μιας προσεκτικής συμβουλευτικής βάρους, ειδικά για εγκύους.
Μεγάλη προσοχή κατά τον σχεδιασμό του διαιτολογίου της εγκύου, σε κάθε τρίμηνο πρέπει να δίνεται στις πρωτεΐνες (λευκώματα) οι οποίες έχουν ιδιαίτερη σημασία γιατί χρησιμοποιούνται για δημιουργία νέων ιστών στο μητρικό οργανισμό (πλακούντας), χρησιμοποιούνται για δημιουργία νέων ιστών εμβρύου, το πλεόνασμα των πρωτεϊνών (γλυκογονικά αμινοξέα) μετατρέπεται σε γλυκόζη (πηγή ενέργειας). Όπως είναι φυσικό, οι μεγαλύτερες πρωτεϊνικές απαιτήσεις δημιουργούνται κατά το τρίτο τρίμηνο της εγκυμοσύνης, όπου η πρωτεϊνική μάζα αυξάνει κατά 6.5 – 7 γραμμάρια την ημέρα. Οι συνιστώμενες αυξήσεις είναι 30 γραμμάρια ανά ημέρα. Για αυτό, τροφές όπως γάλα, τυρί, άπαχο κρέας, ψάρι και αβγό είναι σημαντικές για τη δίαιτα της εγκύου.
Η πληρότητα στα μακροθρεπτικά (υδατάνθρακες, λιπαρά, πρωτεΐνες) και στα μικροθρεπτικά συστατικά (βιταμίνες, μέταλλα και ιχνοστοιχεία) πρέπει να αξιολογείται από διαιτολόγο, τακτικά. Επίσης, απαιτείται προσοχή σε δύο συστατικά: στο αλάτι και στη ζάχαρη, που είναι δύο διατροφικά στοιχεία της καθημερινής διατροφής, που βρίσκονται σε πολλές τροφές, καλύπτουν την ανάγκη της εγκύου για έντονη γεύση στην τροφή της, και η λήψη των οποίων, σε φυσιολογικές αλλά κυρίως σε αυξημένες ποσότητες, μπορεί να οδηγήσει σε δυσάρεστες συνέπειες.