Γράφει ο Δημήτριος Γ. Σουλιώτης.
Το προηγούμενο άρθρο μου του μηνός Δεκεμβρίου 2023 είχε ως αντικείμενο τη φοροδιαφυγή των ελεύθερων επαγγελματιών, η οποία έχει ως συνέπεια κάποιοι συμπολίτες μας να επωφελούνται εις βάρος των άλλων, συμβάλλοντας έτσι στην αναπαραγωγή των ανισοτήτων. Για λόγους όμως δικαιοσύνης πρέπει να εξεταστεί και η φορολογική συμπεριφορά των πλουσίων συμπολιτών μας σε συνδυασμό με την εφαρμοζόμενη φορολογική πολιτική σε κρατικό και διεθνές επίπεδο για τη συγκεκριμένη κατηγορία πολιτών. Και τούτο γιατί πεποίθησή μου είναι ότι το κύριο πρόβλημα δεν είναι η φοροδιαφυγή των «μικρών», αλλά η φοροαποφυγή των «μεγάλων»… Χωρίς αυτό βέβαια να σημαίνει, όπως έλεγε ο αείμνηστος Θανάσης Κανελλόπουλος ως υπουργός οικονομικών, ότι «επειδή δε μπορούμε να πιάσουμε τους ληστές, πρέπει να αφήσουμε ελεύθερους και τους κλέφτες»…
Ο κ. Γιάννης Τσουκαλάς είναι επικεφαλής του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή και σε άρθρο του στην «Καθημερινή» (24/12/2023) αναφέρει ότι η φοροδιαφυγή έχει τις ακόλουθες δυσμενείς συνέπειες: «Πρώτον, αφαιρεί έσοδα από τα ταμεία του κράτους και επομένως από τη χρηματοδότηση δαπανών για παιδεία, υγεία και κοινωνική πρόνοια. Δεύτερον, δημιουργεί και διευρύνει κοινωνικές ανισότητες. Κάθε ευρώ που χάνεται στον κουβά της φοροδιαφυγής δημιουργεί πρόσθετη φορολογική επιβάρυνση μισθωτών και συνταξιούχων και αφαιρεί από τη δυνατότητα μείωσης των έμμεσων φόρων που επιβαρύνουν δυσανάλογα τα φτωχότερα στρώματα. Τρίτον, δίνει αθέμιτο πλεονέκτημα ανταγωνισμού σε επιχειρήσεις που φοροδιαφεύγουν, διότι οι τελευταίες εξοικονομούν ρευστότητα και παραμένουν στην αγορά…». Οι δύο πρώτες δυσμενείς συνέπειες όμως δεν αφορούν μόνο τη φοροδιαφυγή των «μικρών» αυτοαπασχολούμενων, αλλά και τη φοροαποφυγή των «μεγάλων» επιχειρηματιών. Σκεφθείτε πόσο διαφορετική θα ήταν η κατάσταση για τη μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών, αν το κράτος μας μπορούσε να συλλάβει τη φοροδιαφυγή των ελεύθερων επαγγελματιών και να φορολογήσει ισότιμα τα ανώτερα στρώματα. Ο Τσουκαλάς αναφέρει επίσης στο άρθρο του ότι σύμφωνα με ανεξάρτητη οικονομική μελέτη δημοσιευμένη σε υψηλού κύρους οικονομικό περιοδικό, το μέγεθος της φοροδιαφυγής στη χώρα μας ανέρχεται σε 28 δις ευρώ!! Είμαι σίγουρος ότι στο ως άνω ποσό δεν περιλαμβάνεται η φοροαποφυγή των πλουσίων συμπολιτών μας. Άλλωστε δεν υπάρχει κάποια αντίστοιχη οικονομική μελέτη που να προσδιορίζει το ύψος της, με βάση υπολογισμού τους ανώτερους φορολογικούς συντελεστές μισθωτών και συνταξιούχων.
Στην Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ της 22 Νοεμβρίου 2023 κατατέθηκε από πενήντα τέσσερις αφρικανικές χώρες ένα ψήφισμα που προβλέπει την έναρξη της διαδικασίας θέσπισης μιας διεθνούς σύμβασης – πλαίσιο για τη φορολογία, που αναμένεται να αλλάξει πλήρως τον τρόπο με τον οποίο αποφασίζονται οι παγκόσμιοι φορολογικοί κανόνες. Η σύμβαση – πλαίσιο φιλοδοξεί να θέσει σταδιακά στο περιθώριο τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) και τη μικρή ομάδα πλούσιων χωρών που είναι μέλη του, μεταβιβάζοντας την ευθύνη διαμόρφωσης της διεθνούς φορολογικής νομοθεσίας σε αντιπροσωπευτικότερο οργανισμό, αυτόν των Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ). Για εξήντα χρόνια ο ΟΟΣΑ – μέλος του οποίου είναι και η χώρα μας – έχει λειτουργήσει με αδιαφάνεια και μεροληψία και έχει αποτύχει απελπιστικά να προωθήσει κανόνες για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής του παγκόσμιου πλούτου και την εξάλειψη των φορολογικών παραδείσων. Στην πραγματικότητα ο ΟΟΣΑ λειτούργησε ως ιμάντας μεταφοράς των θέσεων των ισχυρών λόμπι των μεγάλων πολυεθνικών επιχειρήσεων, των πλουσίων του κόσμου και των ισχυρών κυβερνήσεων, μπλοκάροντας κάθε προσπάθεια για μείωση των φορολογικών ανισοτήτων. Στη διάρκεια του τελευταίου έτους και ειδικά των τελευταίων εβδομάδων τόσο ο ΟΟΣΑ όσο και οι κυβερνήσεις των ισχυρών χωρών – μελών του – ΗΠΑ, Βρετανία, ΕΕ – προσπάθησαν λυσσαλέα να μην περάσει το ψήφισμα. Ιδιαίτερα σφοδρή ήταν η προσπάθεια της Βρετανίας, του σημαντικότερου διακομιστή «μαύρου» αφορολόγητου χρήματος στον κόσμο, μέσω του χρηματοπιστωτικού κέντρου του Λονδίνου και των ελεγχόμενων φορολογικών παραδείσων. Συγκεκριμένα η Βρετανία επιχείρησε ακόμη και την ύστατη στιγμή να μπλοκάρει την προσπάθεια, καταθέτοντας πρόταση που αφαιρούσε από το ψήφισμα οποιαδήποτε αναφορά σε σύμβαση. Ηττήθηκε (107 ψήφοι κατά, 55 ψήφοι – μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα – υπέρ)… Στην τελική ψηφοφορία για τη μεταφορά της αρμοδιότητας θεσμοθέτησης των παγκόσμιων φορολογικών κανόνων από τον ΟΟΣΑ στον ΟΗΕ εκατό είκοσι πέντε χώρες ψήφισαν υπέρ, σαράντα οκτώ χώρες – μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα – ψήφισαν κατά, ενώ εννέα χώρες απείχαν. Οι χώρες που καταψήφισαν το ψήφισμα – 15% του πληθυσμού της γης, έναντι 80% που το υπερψήφισαν – είναι υπεύθυνες σήμερα για το 75% των φορολογικών εσόδων που χάνονται κάθε χρόνο σε φορολογικούς παραδείσους. Σε απόλυτο ποσό – εκτίμηση του Tax Justice Network – χάνονται κάθε χρόνο από τις κυβερνήσεις του πλανήτη φορολογικά έσοδα ύψους τριακοσίων πενήντα εννιά τρις δολαρίων. Τα παραπάνω νούμερα δείχνουν και το τι ακριβώς συνέβη στην ψηφοφορία του περασμένου Νοέμβρη στον ΟΗΕ. Ειδικότερα η μεγάλη πλειοψηφία των χωρών του κόσμου, σ’ έναν αγώνα για τη δημοκρατία, την ελευθερία και τη δικαιοσύνη, ενώθηκαν για να καταπολεμήσουν την πρόξενο μύριων κακών παγκόσμια φορολογική κατάχρηση και ένας μικρός κύκλος χωρών, οι οποίες μάλιστα την τροφοδοτούν, στάθηκε πεισματικά απέναντι… Μεταξύ των αντιδραστικών δυστυχώς και η χώρα μας… Ευτυχώς ηττήθηκαν…
Δεν είχα βέβαια την ελπίδα ότι θα συμπεριφερθούν διαφορετικά στην ψηφοφορία στον ΟΗΕ για την παγκόσμια φορολογική δικαιοσύνη χώρες – πειρατές και ισχυρές χώρες – δημιουργοί φορολογικών παραδείσων. Όπως και δεν περίμενα να συμπεριφερθεί διαφορετικά η χώρα μας με νεοφιλελεύθερη κυβέρνηση, με υπουργό της ειδήμονα στις off shore εταιρίες και μέλη της κυρίαρχης πολιτικής δυναστείας με υπερπόντιους επιχειρηματικούς δεσμούς… Όμως διάβολε εκεί στην ΕΕ, στην Ευρώπη των αξιών, της ελευθερίας και της δικαιοσύνης δεν βρέθηκε ένας ηγέτης να σηκώσει το ανάστημά του, έστω και απέχοντας της ψηφοφορίας, όπως οι γείτονές μας οι Τούρκοι; Δυστυχώς ο αδίστακτος νεοφιλελευθερισμός του κανιβαλικού ανταγωνισμού έχει επικρατήσει και στην ανθρωπιστική μας ήπειρο…
Δεν περιμένω στο άμεσο μέλλον να διαμορφωθούν οι ιδανικές κοινωνίες που ήταν το όραμα των νεανικών μας χρόνων… Όμως το κοινωνικό κράτος και ο προοδευτικός φόρος σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο, μέσω της φορολόγησης των πλουσίων όπου γης, είναι ίσως τα μόνα εργαλεία για έναν καπιταλισμό με ανθρώπινο πρόσωπο. Και αυτό το «πρόσωπο» μοιάζει κάπως με το πρόσωπο του καπιταλισμού της περιόδου 1945 – 1980, σε αντίθεση με το στυγνό πρόσωπο του καπιταλισμού – καζίνο της μεταγενέστερης εποχής. Αυτή όμως η ανθρωπιστική μορφή του καπιταλισμού δεν μπορεί σε καμιά περίπτωση να προκύψει από τη νεοφιλεύθερη αφήγηση, η οποία επικαλείται διαρκώς τον ιδρυτικό μύθο της που όχι μόνο εξηγεί, αλλά και δικαιώνει την κοινωνική ανισότητα. Χρειαζόμαστε επειγόντως σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο το αφήγημα της Αριστερής Σοσιαλδημοκρατίας, όπως το πρόβαλαν οι εκατό είκοσι πέντε χώρες στη ΓΣ του ΟΗΕ… Περί αυτού όμως του αφηγήματος στο επόμενο άρθρο…
