Γράφει ο Τάσος Μεργιάννης – Από την έντυπη έκδοση της Καθημερινής Αμαρυσίας – φύλλο Πεντέλης – Μελισσίων – Βριλησσίων – 01/04
«Το ψέμα ποτέ δεν ζει για να γεράσει». Την Σοφόκλεια ρήση θυμήθηκα ξεφυλλίζοντας το ημερολόγιο μιας χρονιάς που δοκιμάζει τις αντοχές όλων μας σε υγειονομικό, οικονομικό και ψυχολογικό επίπεδο. Πρωταπριλιά σήμερα, μια ημέρα που (κατά τα παλιά, πιο αθώα χρόνια) συνηθίζονταν να λέγονταν αθώα και καλοπροαίρετα ψέματα λόγω του εθίμου, που ουδείς ακόμα και σήμερα γνωρίζει πώς ξεκίνησε.
Σύμφωνα με την πιθανότερη εκδοχή, γενέτειρα του εθίμου θεωρείται η Γαλλία του 16ου αιώνα. Μέχρι το 1564 η πρωτοχρονιά των Γάλλων ήταν η 1η Απριλίου. Τη χρονιά αυτή όμως, και επί βασιλείας Καρόλου του 9ου, αυτό άλλαξε και Πρωτοχρονιά θεωρούνταν πλέον η 1η Ιανουαρίου. Κάποιοι αυτό δεν το αποδέχτηκαν. Συνέχιζαν, λοιπόν, να γιορτάζουν, την Πρωτοχρονιά την πρώτη ημέρα του Απρίλη, ενώ οι υπόλοιποι τούς έστελναν πρωτοχρονιάτικα δώρα για να τους κοροϊδέψουν. Το πείραγμα αυτό μετατράπηκε με τον καιρό στο έθιμο του πρωταπριλιάτικου ψέματος.
Σήμερα, την εποχή των fake news και των troll, το ψέμα από την αλήθεια στον θαυμαστό κόσμο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης μπορούν να διακρίνουν οι πιο μυημένοι – δηλαδή, αυτοί που έχουν πέσει θύμα τους
τις περισσότερες φορές. Και αν τα τρολ υπάρχουν στο διαδίκτυο από τη γέννησή του, σήμερα με την ευρεία εξάπλωσή του έχουν αποκτήσει μεγαλύτερη δυναμική. Τι ακριβώς κάνουν όσοι «τρολάρουν»; Συμμετέχουν σε διαδικτυακές συζητήσεις με στόχο να διασπείρουν αναταραχή μέσω μιας ψευδούς είδησης ή ενός εμπρηστικού σχολίου. Ο στόχος τους (δεν είναι πάντα εμφανής, κρύβεται τεχνηέντως πίσω από λέξεις και φράσεις γεμάτες «δηλητήριο») είναι να χαλάσουν το αφήγημα του αντιπάλου και να διαμορφώσουν την κοινή γνώμη ακόμα και με μια αλήθεια που δεν ευσταθεί.
Για παράδειγμα, βγαίνει ένας δήμαρχος μέσω του λογαριασμού του στο facebook και γράφει «σήμερα στην κεντρική πλατεία μαζέψαμε ρούχα για άπορες οικογένειες». Αυτός που θέλει να τον τρολάρει μπορεί να απαντήσει ως σχόλιο κάτι του στυλ «είναι σίγουρα για άπορες οικογένειες τα ρούχα ή θα διανεμηθούν στους γνωστούς άγνωστους»; Ο ιός της αμφιβολίας έχει μόλις διασπαρεί – σαν ενδοκυτταρικό παράσιτο στη ρίζα ενός φυτού. Σε λίγη ώρα το κινητό του δημάρχου θα αρχίσει να κουδουνίζει. Ακόμα και όσοι τον ψήφισαν με κλειστά μάτια, θα τον ρωτήσουν «δήμαρχε, τι είναι αυτά που έγραψε ο τάδε; Έχει δόση αλήθειας»;. Ο πρώτος πολίτης θα βρεθεί σε ρόλο απολογούμενου. Τα τρολ του διαδικτύου θα έχουν θριαμβεύσει.
Τα τρολ ονομάστηκαν έτσι για να παραπέμπουν στα ομώνυμα τρομακτικά καλικαντζαράκια της νορβηγικής μυθολογίας, τα οποία είναι νυχτόβια, άσχημα και ανθρωποφάγα. Ακριβώς σαν τα «τρολ» του διαδικτύου- με τη διαφορά ότι αυτά κυκλοφορούν ανενόχλητα όλο το 24ωρο και απαιτούν πολύ μεγαλύτερη προσπάθεια για να τα διακρίνεις. «Το να αποσιωπάς την αλήθεια όταν την ξέρεις, είναι σαν να θάβεις χρυσάφι» έλεγε ο Πυθαγόρας. Αν την ίδια ώρα, την αλλοιώνεις κιόλας, είναι σαν να διαπράττεις έγκλημα καθοσιώσεως, θα προσθέταμε εμείς.
ΥΓ. Όπως λένε και στις ταινίες, το παράδειγμα με τον δήμαρχο «αποτελεί προϊόν μυθοπλασίας και οποιαδήποτε ομοιότητα είναι συμπτωματική». Ξεκαθαρίζεται προς άρση πάσης αμφιβολίας και τρολαρίσματος!
