Σε κάθε ιστορική περίοδο υπάρχουν κάποιες ιδιότητες ημών των Ελλήνων που είναι τρομακτικά αυτοκαταστροφικές. Για λόγους που έχουν την εξήγησή τους από τους ειδικούς των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών είμαστε ένας λαός των άκρων. Δεν είναι το εύκολο άλλοθι ότι τάχα η ιστορία επαναλαμβάνεται. Είμαστε εμείς οι άνθρωποι που επαναλαμβάνουμε τα ίδια τα δικά μας λάθη.
Γράφει ο κοινωνιολόγος Γιώργος Σταυράκης
– Σε διαστήματα κρίσεων όπου κυριαρχεί η παραπληροφόρηση, ο λαϊκισμός και οι ποικίλες αβεβαιότητες αντί ως λαός, πολίτες και πολιτικοί, να λειτουργούμε ως μια γροθιά, βγάζουμε τις χειρότερες πλευρές του εαυτού μας. Αυτό το βλέπουμε με τον κατακερματισμό των παραδοσιακών κομμάτων σε μικρότερα «ρετάλια» με κόμματα ακραίας ρατσιστικής και ανεγκέφαλης, θα έλεγα συμπεριφοράς.
Κάθε κακό που μας συμβαίνει το αποδίδουμε στους άλλους. Π.χ. στην «ξενοκίνητη» χούντα τη λέσχη Μπίλντερμπεργκ, τα μνημόνια, στους κακούς Αμερικάνους. Ένα φοβικό κοινωνικό ταμπεραμέντο μας κάνει να νιώθουμε περικυκλωμένοι από εχθρούς που εποφθαλμιούν και επιβουλεύονται την Ελλάδα. Βιώνουμε διάφορα συλλογικά (εθνικά) πλέγματα ανωτερότητας που εναλλάσσονται με αυτοϋποτίμηση. Παρουσιάζουμε τον εαυτό μας πότε ως τον εκλεκτό της ιστορίας, και πότε ως αδικημένο από εκείνους που μας «χρωστάνε πολλά». Στις καφετέριες και τις κοινωνικές συγκεντρώσεις οι περισσότεροι πιστεύουν πως είμαστε θύματα πλεκτάνης των ξένων. Αν ισχυριστείς ότι μας βοηθάνε, θα βρεθείς αντιμέτωπος καγχασμού, ίσως κατηγορηθείς κιόλας ως κακός Έλληνας. Βεβαίως υπάρχουν οι συνετοί και οι διαβασμένοι που ξέρουν πολύ καλά ποιοι είναι οι ασπάλακες (πολιτικοί και πολίτες) που έριξαν την Ελλάδα στο αστρικό χρέος και την διεθνή ανυποληψία. Τα μηνύματα των καιρών δεν είναι καλά (δυσοίωνα;). Η κρίση, που όπως γράψαμε και άλλες φορές, δεν είναι μόνο οικονομική. Δημιουργεί κλίμα καταδίωξης φαντασιακού χαρακτήρα σε μεγάλες κοινωνικές και πολιτικές ομάδες. Φοβάμαι πως αυτό, και όχι τόσο το χρέος, θα κάνει τελικά τη μεγαλύτερη ζημιά στη χώρα μας.
Μετά την μεταπολίτευση περάσαμε απότομα ως λαός σε μια πρωτοφανή ελευθεριότητα σε κάθε έκφραση της κοινωνικής και επαγγελματικής ζωής. Η πολιτική και η οικονομική ασυδοσία που επικράτησε δεν έχει προηγούμενο, ακόμα και για τα δικά μας δεδομένα. Το όποιο αξιακό σύστημα προϋπήρχε καταπατήθηκε στο βωμό της ισοπέδωσης της κοινωνικής πυραμίδας. Και όλα αυτά μαζί βαφτίστηκαν δημοκρατικές κατακτήσεις. Στην επιφυλλίδα της Κυριακής στην Καθημερινή ο Χρ. Γιανναράς γράφει χαρακτηριστικά: «Το κλείσιμο της στρόφιγγας με τα δανεικά ευρώ, βρίσκει την Ελλάδα με χιλιάδες ανακτορικές βίλες στα πολυτελή προάστια των μεγάλων πόλεων και με αναρίθμητα κότερα στις μαρίνες».
– Χρήσιμο είναι να θυμηθούμε το μεγάλο Ινδό φιλόσοφο και ειρηνιστή Μαχάτμα Γκάντι για τις εφτά βασικές αρχές της ζωής: «Δεν μπορείς να έχεις γνώση χωρίς χαρακτήρα, πλούτο χωρίς μόχθο, κέρδος χωρίς ήθος, επιστήμη χωρίς ανθρωπιά, πολιτική χωρίς αρχές, απόλαυση χωρίς συναίσθημα, αγάπη χωρίς θυσία».
– Ας αναρωτηθεί ο καθένας, φίλοι μου, ποια από τα παραπάνω εμείς οι πολίτες εφαρμόζουμε; Την κοινωνία μας σήμερα την υποβόσκει μια άκαπνη επανάσταση χωρίς συγκεκριμένους στόχους, και φοβούμαι πολύ, χωρίς ηγέτες. Μια απευκταία, αλλά, πιθανή, διάρρηξη του κοινωνικού ιστού θα φέρει φαινόμενα ακραίας και τυφλής βίας. Τότε οι συνέπειες θα απλωθούν στο σύνολο της κοινωνίας κανένας δεν θα είναι ευτυχής, έντιμος ή όχι, πλούσιος ή φτωχός. Σε ανύποπτο χρόνο, 32 χρόνια πριν, (1980) ο Κων/νος Καραμανλής είχε πει στη Βουλή: «Η ανθρωπότητα πορεύεται σήμερα ακαθοδήγητη και κανείς δεν μπορεί να κάνει προβλέψεις για το μέλλον της».