Τελικά, δεν ευθύνεται μόνο ο «στρατηγός άνεμος» και η «εκδικητική μανία της φύσης» που το Λεκανοπέδιο πνίγεται με την πρώτη δυνατή νεροποντή. Προφανώς και χρειάζεται να χαρτογραφηθεί επακριβώς ο αντιπλημμυρικός σχεδιασμός στην Αττική, όπως παραδέχθηκε με παρρησία η περιφερειάρχης Ρένα Δούρου, που έστειλε ξεκάθαρο μήνυμα συνευθύνης προς τους δημάρχους για εντατικοποίηση των μελετών και των έργων αντιπλημμυρικής θωράκισης.
Η παραδοχή του προβλήματος μπορεί και να αποδειχθεί το ήμισυ της λύσης του. Φτάνει να υπάρξει, επιτέλους, ένας σοβαρός προγραμματισμός, πρώτα σε πολιτικό επίπεδο και έπειτα σε τεχνοκρατικό, εφόσον φυσικά εξευρεθούν και εξασφαλιστούν τα αναγκαία κονδύλια, καθότι τα αντιπλημμυρικά είναι από τα πλέον κοστοβόρα έργα υποδομής. Γιατί τα αντιπλημμυρικά αποτελούν, στην ουσία και όχι στο φαίνεσθαι, έργα δεύτερης προτεραιότητας, καθώς δεν είναι από τα έργα «βιτρίνας», αν και όλοι μοιραζόμαστε τις συνέπειες της ανυπαρξίας τους. Μέχρι φυσικά να συμβεί το απευκταίο, που στις προηγούμενες πλημμύρες του Οκτωβρίου μεταφράστηκε με τον πλέον τραγικό τρόπο, με την απώλεια τεσσάρων ανθρωπίνων ζωών. Το γεγονός αυτό, αλλά και η πρόθεση, όπως πληροφορούμαστε, συγγενών των θυμάτων να κινηθούν νομικά κατά του Ελληνικού Δημοσίου και κατά παντός υπευθύνου, για την τραγική κατάληξη των δικών τους ανθρώπων, εν έτει 2015, φαίνεται ότι έχει θορυβήσει τους έχοντες την ευθύνη της αντιπλημμυρικής προστασίας και θωράκισης του Λεκανοπεδίου.
Πρόκειται για ένα θέμα που ανέδειξε από την πρώτη στιγμή η ΑΜΑΡΥΣΙΑ, σχετικά με τις ευθύνες για τις πλημμύρες που στοιχίζουν και σε ανθρώπινες ζωές μέσα στις ίδιες μας τις πόλεις, και που φυσικά είναι διαχρονικές. Σήμερα φαίνεται ότι κάποιο φως αναδύεται στο «βάθος του τούνελ», καθότι η περιφερειάρχης Ρένα Δούρου παραδέχθηκε ανοιχτά, αυτό ακριβώς που ανέδειξε με το πρωτοσέλιδό της η εφημερίδα μας: «Τα ψέματα τελείωσαν για την αντιπλημμυρική προστασία. Ήλθε η ώρα να πάψουν οι κάθε είδους δικαιολογίες αδράνειας και να ξεκινήσουν τα έργα. Έργα απαραίτητα για τη ζωή και την περιουσία των πολιτών. Οι δύο βαθμοί της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, σε συνεργασία με την κεντρική εξουσία, έχουν την αρμοδιότητα και την ευθύνη απέναντι στους πολίτες να προχωρήσουν, με σοβαρότητα και σύστημα, στα αναγκαία, χρονίζοντα έργα υποδομής, έτσι ώστε η Αττική να μην πνίγεται σε κάθε νεροποντή».
Η διοικητική ανεπάρκεια και η σύγχυση αρμοδιοτήτων επικρατεί διαχρονικά στον τομέα της αντιπλημμυρικής προστασίας, αφού υπεύθυνοι είναι παράλληλα το υπουργείο Περιβάλλοντος, η ΕΥ∆ΑΠ, οι ΟΤΑ και οι Περιφέρειες, με ταυτόχρονες επικαλύψεις και μη σαφή διαχωρισμό αρμοδιοτήτων. Ποιος θα ξεμπλέξει αυτό το κουβάρι των ευθυνών; Μάλλον όλοι μαζί θα πρέπει να το κάνουν, αντί ο κάθε φορέας ξεχωριστά, σε μια απόπειρα να δικαιολογήσει τα αδικαιολόγητα, να επιχειρεί να μεταθέσει τις ευθύνες στον επόμενο.
Στον τομέα της ετοιμότητας και της αντιπλημμυρικής προστασίας του Λεκανοπεδίου της Αττικής, βρισκόμαστε μονίμως στο χθες, καθώς το παρόν μάς έχει ξεπεράσει κατά πολύ. Ο δραστικός περιορισμός των ρεμάτων, λόγω ανεξέλεγκτης δόμησης, και η παράλληλη αύξηση της επιφανειακής απορροής των υδάτων, λόγω της κάλυψης του εδάφους, η απόρριψη υλικών πάσης φύσεως που φράζουν κοίτες και αγωγούς, η αποσπασματική κατασκευή έργων αντιπλημμυρικής προστασίας, μαζί φυσικά με τη συρρίκνωση των δασικών εκτάσεων από τις πυρκαγιές και την αποψίλωση που βρίσκονται περιμετρικά των λεκανών απορροής, δημιουργούν ένα εκρηκτικό μίγμα.
Ο άναρχος σχεδιασμός και εκτέλεση έργων που αποτελούν διαχρονικό φαινόμενο, οδήγησαν πολλές φορές σε βασικά έργα ομβρίων που παραμένουν τυφλά ή δεν έχουν ολοκληρωθεί μέχρι σήμερα και που η ύπαρξή τους μάλλον μεγιστοποιεί προς το χειρότερο πλημμυρικές καταστάσεις και περιβαλλοντικά προβλήματα.
Ακόμη, τα κατά καιρούς αντιπλημμυρικά έργα που σχεδιάζονται για να δώσουν τοπικές λύσεις, πολλές φορές μετατοπίζουν τα προβλήματα χωρικά, δηλαδή, δίνοντας μια λύση σε ένα σημείο της Αττικής, δημιουργούν προϋποθέσεις πλημμύρας σε ένα άλλο. Ζητούμενο παραμένει η επίτευξη ενός στρατηγικού σχεδιασμού, ολοκληρωμένου, συνολικού και επικαιροποιημένου.
Στα τέλη του περασμένου Οκτωβρίου, και μετά από τα πλημμυρικά προβλήματα που δημιούργησαν οι νεροποντές σε αρκετές περιοχές της Αθήνας και των Βορείων Προαστίων, είχε συγκληθεί έκτακτη σύσκεψη επισκόπησης των συνεπειών της κακοκαιρίας, όπου ο υπουργός Εσωτερικών Παναγιώτης Κουρουμπλής, μεταξύ άλλων, εστίασε στο πρόβλημα των συναρμοδιοτήτων που ανέδειξε η περιφερειάρχης και δεσμεύτηκε να προωθήσει στο πρώτο νομοσχέδιο που θα φέρει η ηγεσία του υπουργείου συγκεκριμένες προτάσεις, οι οποίες θα θέσουν τέλος σε αυτό το καθεστώς.
Ιδού η Ρόδος, λοιπόν, για να μην «πνιγούμε» για μια ακόμη φορά στη συνευθύνη.
Γιώργος Κανελλόπουλος
