Με τον τίτλο «νέα αρχιτεκτονική της αυτοδιοίκησης και της αποκεντρωμένης διοίκησης – πρόγραμμα ΚΑΛΛΙΚΡΑΤΗΣ» ψηφίστηκε ο νέος νόμος 3852/2010 που δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (ΦΕΚ 87/Α) 7/6/2010.
Εκ του νόμου καταργήθηκαν οι 914 Δήμοι και 120 Κοινότητες καθώς και οι 57 Νομαρχίες και στη θέση τους συγκροτούνται 324 νέοι Δήμοι, α’ βαθμού και 13 αιρετές περιφερειακές αυτοδιοικήσεις, β’ βαθμού. Επίσης, στη θέση των επτά Περιφερειών, συγκροτούνται τώρα επτά αποκεντρωμένες διοικήσεις.
Στην αιτιολογική έκθεση που συνόδευσε το νομοσχέδιο πριν ψηφιστεί, διαβάζουμε πως: «Από την 1/12/2009 έχει τεθεί σε ισχύ η Συνθήκη της Λισσαβόνας. Έτσι, η παρούσα νομοθετική πρωτοβουλία (Πρόγραμμα Καλλικράτης) εναρμονίζεται και συμβαδίζει με αρχές και αξίες που αποτελούν τη βάση για το ευρύτερο πλαίσιο μέσα στο οποίο θα εφαρμοστεί, αυτό της Ευρωπαϊκής Ένωσης».
Άρα, ο νέος νόμος κάθε άλλο παρά διευρύνει την Τοπική Αυτοδιοίκηση, αντίθετα τη συρρικνώνει προς όφελος του συγκεντρωτικού κράτους με βάση τη Συμφωνία της Λισσαβώνας.
Εκείνο που τους ενδιαφέρει είναι το «Πρόγραμμα Σταθερότητας» που στην εφαρμογή του απέτυχε στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ποιος δεν βλέπει σήμερα την οικονομική κρίση να αιωρείται σαν βρυκόλακας πάνω από τα κεφάλια των φτωχών του κόσμου, αλλά και των μεσαίων στρωμάτων. Είναι ηλίου φαεινότερο πως οι διεθνείς τοκογλύφοι χαλκεύουν ισχυρότερα δεσμά για τους λαούς και τα έθνη, με το πρόσχημα της αποκέντρωσης, της μείωσης του κόστους των υπηρεσιών και της απελευθέρωσης των αγορών. Στη πράξη, όμως, με την απειλή της διογκούμενης κρίσης, ιδιαίτερα στην πατρίδα μας, αφαίρεσαν ακόμη και τις πλέον στοιχειώδεις κατακτήσεις των εργαζομένων, όπως: δικαίωμα εργασίας, ωράριο, ασφάλιση, περίθαλψη κ.ά.
Το χειρότερο, φέρνοντας τους διαχειριστές της «Τρόικα», υποθήκευσαν και αυτή ακόμη την ελευθερία λειτουργίας του ελληνικού κράτους. Έτσι, όσες αρμοδιότητες και αν δίνει ο νόμος του «Καλλικράτης» στην Τοπική Αυτοδιοίκηση θα μείνουν για τον λαό ένα άπιαστο όνειρο! Πράγματι μεταφέροντας 18 επιπλέον αρμοδιότητες στους Δήμους, από αυτές που είχαν για θέματα περιβάλλοντος, 33 για την κοινωνική πολιτική, 17 για τον πολιτισμό και την παιδεία και 112 (!) για θέματα πρωτογενούς παραγωγής. Επίσης, στις Περιφέρειες προστίθενται αρμοδιότητες διοίκησης υγειονομικών υπηρεσιών, διαχείρισης πόρων για δημόσιες επενδύσεις, έγκριση περιβαλλοντικών όρων για βιομηχανίες, πετρελαιοειδή κ.ά., κατασκευή και συντήρηση κεντρικών οδών, πολιτική προστασία, ΚΤΕΛ, ΚΤΕΟ κ.ά.
Στο ερώτημα πώς θα ασκηθούν αυτές οι αρμοδιότητες, με τι πόρους, ο νόμος απαντά πως στους Δήμους θα πηγαίνει το 20% των φόρων από τα εισοδήματα των νομικών και φυσικών προσώπων, το 50% του φόρου ακίνητης περιουσίας και το 12% των εσόδων του ΦΠΑ.
Στις αυτοδιοικητικές περιφέρειες θα δίδεται το 4% των εσόδων ΦΠΑ και το 2,4% των εσόδων από τους φόρους εισοδημάτων. Χωρίς να θέλουμε να κάνουμε τους κακούς προφήτες, μάλλον τα πράγματα θα μπλέξουν, μεταξύ κεντρικής εξουσίας, Ευρωπαϊκής Ένωσης, Περιφερειών και Δήμων, τόσο σε θέματα αρμοδιοτήτων, όσο και στην είσπραξη και την κατανομή των πόρων. Για παράδειγμα, όσοι Δήμοι θα είναι καλοί φοροκυνηγοί θα παίρνουν «μπόνους», ενώ αυτοί που θα παρουσιάζουν κοινωνική ευαισθησία θα μπαίνουν στη μαύρη λίστα.
Το χειρότερο είναι πως οι Δήμοι παίρνουν στην πλάτη τους χρόνια προβλήματα της Παιδείας, της Υγείας και της Κοινωνικής Προστασίας, προς ανακούφιση της κεντρικής εξουσίας, χωρίς επαρκείς πόρους επίλυσής τους. Βάσιμος φόβος είναι -εφόσον δεν υπάρχει ουσιαστική πρόβλεψη από τον «Καλλικράτη»- πως στα υπάρχοντα ελλείμματα θα συσσωρευθούν και άλλα, με συνέπειες επώδυνες π.χ. αδυναμία δανεισμού, αδυναμία υλοποίησης προγραμμάτων και «εν τέλει» Δήμους δυο και τριών ταχυτήτων.
Ήδη ο νόμος για τους υπερχρεωμένους Δήμους «απλά» προβλέπει την ένταξή τους σε πρόγραμμα «εξυγίανσης» που κάθε τους δαπάνη περνάει από τους «ελεγκτές νομιμότητας» και εφόσον βεβαίως το ζητήσουν οι ίδιοι να μπουν στο σχετικό πρόγραμμα.
Όσο για τον λογαριασμό Παρακαταθηκών και Δανείων, της «αλληλεγγύης» των Δήμων και Περιφερειών θα συντίθενται από τα χρήματα των πόρων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Δηλαδή, η κεντρική εξουσία που ευθύνεται για την υπερχρέωση της χώρας πάλι στο απυρόβλητο ως αθώα περιστερά!…
Στο εξής, λοιπόν, για την ανεργία και τη φτώχεια, για την κακή παιδεία και περίθαλψη, για την εγκληματικότητα και την ανασφάλεια, για τα περιβαλλοντικά προβλήματα και τη συσσωρευμένη πολεοδομική αναρχία, για όλα αυτά και άλλα πολλά θα φταίνε οι δήμαρχοι και οι περιφερειάρχες και κατ’ επέκταση ο λαός που τους ψήφισε. Να, λοιπόν, πού βρίσκεται η καρδιά του προβλήματος. Η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει νόημα και ουσιαστική ύπαρξη στον βαθμό που ο λαός αυτοδιοικείται. Ο νόμος όμως, που ορίζει τον τρόπο ανάδειξης των αυτοδιοικητικών αρχών, παραμένει ο ίδιος, δηλαδή ολιγαρχικός, όπως και πριν. μεγαλώνοντας μάλιστα, γεωγραφικά τους Δήμους και τις αιρετές περιφέρειες αυξάνεται η επιρροή των κομμάτων, ιδιαίτερα των μεγαλυτέρων χρήζοντας υποψηφίους πρωτοκλασάτα στελέχη τους.
