Τον απολογισμό δράσης της Περιφέρειας Αττικής στο θέμα της Αντιπλημμυρικής Προστασίας ανέλυσε ο περιφερειάρχης Αττικής, Γιάννης Σγουρός, σε συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου. Αφού αναφέρθηκε λεπτομερώς στη σπουδαιότητα, τα αίτια και τις ιδιαιτερότητες του προβλήματος της Αντιπλημμυρικής Προστασίας, ανέλυσε το ρόλο, τους στόχους και τις προτάσεις της Περιφέρειας Αττικής στην προσπάθειά της να συμβάλλει αποτελεσματικά στην αντιπλημμυρική θωράκιση και προστασία των 5 εκατ. πολιτών της.
«Τα αντιπλημμυρικά έργα είναι δύσκολα και μεγάλου κόστους. Η αντιπλημμυρική προστασία είναι μία σύνθετη δραστηριότητα που προϋποθέτει την ύπαρξη μιας σταθερής πολιτικής βούλησης. Ένα αντιπλημμυρικό έργο καθίσταται ουσιαστικό ανενεργό, εάν δεν αποτελεί μέρος ενός ολόκληρου δικτύου με το οποίο να συνδέεται και στο πλαίσιο του οποίου να λειτουργεί. Στους στόχους της Περιφέρειας Αττικής κεφαλαιώδους σημασίας θέμα είναι η ύπαρξη ενός γενικότερου σχεδιασμού που θα περιλαμβάνει το σύνολο των αντιπλημμυρικών έργων, όχι μόνο αυτών που εκτελούνται ή προγραμματίζεται να εκτελεσθούν, αλλά και των υπαρχόντων σύγχρονων και μη, προκειμένου να σταματήσει η κατασπατάληση και να γίνει ορθολογική χρήση των ήδη πολύ περιορισμένων πόρων».
Οι βασικοί άξονες της πολιτικής της Περιφέρειας Αττικής στην αντιπλημμυρική προστασία επικεντρώνονται στην πρόληψη και την αντιμετώπιση:
Όσον αφορά την πρόληψη, εκπονούνται μελέτες οριοθέτησης των σημαντικών υδατορεμάτων της Αττικής, με πολύ περιορισμένο κόστος, καθώς αφορούν μόνο μελέτη και όχι κατασκευή και είναι πολύ σημαντικές, με πολλαπλά και άμεσα οφέλη
Όσον αφορά την αντιμετώπιση με χρηματοδότηση από ιδίους πόρους, από το ΕΣΠΑ και το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων:
Περαιώθηκαν εντός του 2012 έργα συνολικού προϋπολογισμού άνω των 70 εκατ. ευρώ,
Εκτελούνται έργα συνολικού προϋπολογισμού άνω των 135 εκατ. ευρώ,
Δημοπρατήθηκαν ή δημοπρατούνται άμεσα έργα συνολικού προϋπολογισμού περίπου 100 εκ. ευρώ.
Ο περιφερειάρχης Αττικής, Γιάννης Σγουρός, δήλωσε: «Σήμερα για εμάς είναι μια μέρα δικαίωσης για το σχεδιασμό που έγκαιρα είχαμε κάνει ήδη από το 2003 ως Νομαρχία Αθηνών, οπότε και είχαμε θέσει την αντιπλημμυρική θωράκιση ως πρώτη προτεραιότητα. Για άλλη μια φορά η Περιφέρεια Αττικής επωμίζεται τις ευθύνες του Κεντρικού Κράτους και συνεχίζει να έχει ως πρώτη προτεραιότητά της την ολοκλήρωση σημαντικών έργων υποδομών που στόχο έχουν τη βελτίωση της καθημερινότητας της ζωής των 5 εκ. πολιτών της».
Σπουδαιότητα του προβλήματος
Είναι κοινώς παραδεκτό, ότι όχι μόνο στην Αττική και γενικότερα στη χώρα μας αλλά και σε παγκόσμια κλίμακα, οι πλημμύρες ξεπερνούν κατά πολύ σε ανθρώπινα θύματα και υλικές ζημιές τους σεισμούς. Στη χώρα μας πάντοτε υπήρχε η πεποίθηση σε όλους ότι οι σεισμοί αποτελούν τη μεγαλύτερη απειλή. Γι’ αυτό ακριβώς το λόγο η αποτελεσματική αντισεισμική πολιτική αποτελούσε και αποτελεί πάγιο στόχο των εκάστοτε κυβερνώντων. Τουναντίον, οι πλημμύρες και η αντιπλημμυρική προστασία, απασχολούν μόνο περιστασιακά και για μικρό χρονικό διάστημα τους αρμόδιους και την Κοινή Γνώμη, και μόνο όταν κάποιο δυσμενές συμβάν έρθει – μέσω κυρίως των μέσων μαζικής ενημέρωσης- να τους το υπενθυμίσει.
Κοινή διαπίστωση επίσης είναι ότι τα αντιπλημμυρικά έργα που εκτελέστηκαν τα προηγούμενα χρόνια από διάφορους φορείς (ΕΥΔΑΠ, ΥΠΟΜΕΔΙ, κατά τόπους Νομαρχίες) δεν κατόρθωσαν να αντιμετωπίσουν κατά τρόπο αποτελεσματικό το πλημμυρικό πρόβλημα της πρωτεύουσας. Απλώς, το μετέθεσαν χωρικά από τη μια στην άλλη περιοχή – στις περισσότερες περιπτώσεις – ή δίνοντας μια κάποια λύση σε ένα σημείο της Αττικής, δημιουργήθηκαν προϋποθέσεις πλημμύρας σε άλλη.
Αίτια του προβλήματος
Επιγραμματικά, όλες οι αιτίες των πλημμυρικών προβλημάτων οφείλονται στις ανθρώπινες παρεμβάσεις και τέτοιες, μεγάλης ή μικρής κλίμακας, είχαμε πολλές:
Η άποψη ότι τα τελευταία χρόνια έχουμε συχνότερες και εντονότερες βροχοπτώσεις στην Αττική είναι μια άποψη λανθασμένη. Τα στατιστικά δεδομένα αποδεικνύουν ότι οι βροχές, σε συχνότητα και ποσότητα, δεν διαφέρουν ουσιαστικά από αυτές που έπεφταν πάντα στην περιοχή της πρωτεύουσας. Απλώς σήμερα δεν διαθέτουμε τα ρέματα για να παροχετευτεί η ποσότητα των νερών και να οδηγηθεί με φυσική ταχύτητα προς τους τελικούς αποδέκτες. Οι λόγοι είναι αρκετοί:
– Η φρενήρης οικοδομική ανάπτυξη και ειδικότερα η επέκταση του αστικού περιβάλλοντος χωρίς την πρότερη υλοποίηση έργων υποδομής. Η ανεξέλεγκτη επέκταση της πόλης ακυρώνει τα αντιπλημμυρικά έργα που γίνονται. Η μη έγκαιρη οριοθέτηση της φυσικής κοίτης των μεγάλων ή μικρών υδατορρεμάτων καθώς και το ελλιπές κτηματολόγιο συντείνουν προς την χειροτέρευση της κατάστασης
– Αυθαιρεσίες,όπως καταλήψεις παραρεμάτιων περιοχών ή ακόμα καικατασκευές κτισμάτων επί της κοίτης των υδατορεμάτων με αποτέλεσμα να περιορίζεται σημαντικά η παροχετευτικότητά τους.
– Μετατροπή πολλών υδατορεμάτων σε οχετούς ανεπαρκούς διατομής, εγκιβωτισμός τους με στόχο την κατάληψή τους από έργα οδοποιίας (λόγω του περιορισμού των αδόμητων εκτάσεων)
– Μετατροπή των ελεύθερων εκτάσεων σε οικοδομικά τετράγωνα με αποτέλεσμα τη μείωση του φυσικού εδάφους η οποία αφενός μειώνει την απορροφητικότητα αφετέρου αυξάνει την ταχύτητα απορροής προς τους αποδέκτες με αποτέλεσμα να καθίστανται ανεπαρκείς. Με απλά λόγια όταν έχουμε τσιμεντοστρωμένες ή ασφαλτοστρωμένες επιφάνειες, επιταχύνεται η απορροή από τις ανάντη προς τις κατάντη με αποτέλεσμα ο χρόνος συρροής σε μια αστική λεκάνη να είναι μικρότερος όταν αυτή είναι πυκνά δομημένη, οδηγώντας τακτικότερα σε υψηλότερες αιχμές άρα σε έντονα πλημμυρικά φαινόμενα
– Οι πυρκαγιές που έπληξαν την Αττική με συνέπεια να καταστραφούν μεγάλες δασικές εκτάσεις, συνέτειναν στην μεγιστοποίηση του προβλήματος
– Η μεταφορά των αρμοδιοτήτων από την ΕΥΔΑΠ στο ΥΠΕΧ:ΔΕ καθώς και η εμπλοκή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης επέφεραν δυσκολίες συναρμοδιότητας και συντονισμού μεταξύ των διαφόρων φορέων ενώ παράλληλα δημιούργησαν προβλήματα στην τήρηση αρχείων και στοιχείων χρήσιμων για τον προγραμματισμό και την υλοποίηση των αντιπλημμυρικών έργων.
Ιδιαιτερότητες
Τα αντιπλημμυρικά έργα είναι και δύσκολα και μεγάλου κόστους. Η αντιπλημμυρική προστασία είναι μια σύνθετη δραστηριότητα, που προϋποθέτει την ύπαρξη μιας πολιτικής που θα εκφράσει τη βούληση για την αντιμετώπιση των προβλημάτων, θα καθορίσει τις προτεραιότητες και τα κριτήρια και θα συντονίσει τις διαδικασίες χρηματοδότησης, μελέτης, κατασκευής και διαχείρισης των έργων. Επίσης εστιάζεται σε μια τεχνική διαδικασία με επί μέρους πτυχές και πολλά στάδια υλοποίησης. Ένα αντιπλημμυρικό έργο καθίσταται ουσιαστικά ανενεργό εάν δεν αποτελεί μέρος ενός
ολόκληρου δικτύου με το οποίο να συνδέεται και στα πλαίσια του οποίου να λειτουργεί. Επιπρόσθετα ένα τέτοιο έργο είναι «αφανές» με αποτέλεσμα να καθίσταται ελάχιστα ελκυστικό στην εκάστοτε πολιτική ηγεσία. Απαιτείται λοιπόν ένας συνολικός στρατηγικός σχεδιασμός και ένα σαφές χρονοδιάγραμμα χρηματοδότησης και εκτέλεσης αντιπλημμυρικών έργων, έτσι ώστε να απαλλάξουμε την ελληνική πρωτεύουσα από το χρόνιο αυτό μείζον πρόβλημα.
