Κώστας Θωμαΐδης: «Το ραδιόφωνο “τζουκ-μποξ” προσωπικά δεν με ενδιαφέρει»

Η ΑΜΑΡΥΣΙΑ τιμά την Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου (13 Φεβρουαρίου), συνομιλώντας με έναν εμβληματικό ραδιοφωνικό παραγωγό και εξαίρετο τραγουδιστή. Ο Κώστας Θωμαΐδης είναι «στον αέρα» και έχει ενδιαφέροντα πράγματα να μας διηγηθεί

Τις τελευταίες σχεδόν 4 δεκαετίες που ασχολείται επαγγελματικά με τον χώρο του ραδιοφώνου, έχει καταφέρει κάτι σπάνιο. Να αποκτήσει φανατικούς ακροατές που τον ακολουθούν σε όποιο μέσο και αν χρησιμοποιεί ως όχημα για να μας ταξιδεύσει σε όμορφα μουσικά ταξίδια.

Λίγο πριν ξεκινήσει την προετοιμασία για την βραδινή του εκπομπή («Πλανόδιες Μουσικές», κάθε βράδυ 10-11 στο Δεύτερο Πρόγραμμα 103,7) ο Κώστας Θωμαΐδης θυμάται μιλώντας στην ΑΜΑΡΥΣΙΑ το πώς ξεκίνησε η αγάπη του όχι μόνο για το ραδιόφωνο, αλλά και για το θέατρο, τη φωτογραφία και την 7η Τέχνη, ενώ εντοπίζει τη «μάστιγα» του ραδιοφώνου στις μέρες μας.

Παράλληλα, μοιράζεται μαζί μας στιγμές από τη ραδιοφωνική του πορεία, αλλά και από τη μουσική συνύπαρξή του με τον μέγιστο Θάνο Μικρούτσικο.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΑΣΟΣ ΜΕΡΓΙΑΝΝΗΣ

Στις 13 Φεβρουαρίου εορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα Ραδιοφώνου. Συνομιλώντας με την Έλενα Διάκου, τέτοια εποχή πριν από δυο χρόνια, μου έλεγε «όταν οι παγκόσμιες ημέρες γίνονται “Παγκόσμιες Ημέρες’’, σημαίνει ότι κάτι δεν πάει καλά μ’ αυτό το οποίο “γιορτάζουμε”». Τι πιστεύετε εσείς; Ποια είναι η θέση του ραδιοφώνου σήμερα σε μια θορυβώδη και γεμάτη εικόνες εποχή;

Δεν έχει άδικο η Έλενα. Από την άλλη, αυτή η ημέρα έχει κάτι να πει στους ανθρώπους που αγαπούν το ραδιόφωνο και την ιστορία του. Είναι ένα σημείο αναφοράς για ένα μέσο το οποίο υπήρξε πρωταγωνιστής για δεκαετίες και ακόμα και σήμερα παίζει ένα πολύ σημαντικό ρόλο όχι μόνο στην ενημέρωση, αλλά και την ψυχαγωγία του κόσμου. Το ραδιόφωνο ήταν, είναι και θα είναι πάντα μέσα στη ζωή μας.

Το έργο που οφείλει να επιτελεί σήμερα είναι αρκετά διαφορετικό απ’ ό,τι στην πραγματικότητα επιτελεί. Ως προς την ενημέρωση, δεν κάνει κάτι διαφορετικό απ’ ό,τι κάνουν οι εφημερίδες και η τηλεόραση.

Στο ψυχαγωγικό μέρος, όμως, υπάρχει μεγάλο πρόβλημα. Εκτός της δημόσιας ραδιοφωνίας και άλλους 2-3 ραδιοφωνικούς σταθμούς που σέβονται την αισθητική που πρέπει να υπάρχει στη μουσική, τα πιο πολλά ραδιόφωνα λειτουργούν με τη λογική αυτής της μάστιγας που ακούει στο όνομα playlist.

Γιατί την αποκαλείτε «μάστιγα»;

Μιλάμε για ένα computerized πρόγραμμα που δεν μπορεί να έχει την ευαισθησία ενός παραγωγού. Για παράδειγμα, με την λογική «τώρα παίζουμε ζεϊμπέκικο» μπορεί να ακουστεί ένα «σκυλάδικο» τραγούδι και αμέσως μετά το «Είμαι αϊτός χωρίς φτερά» του Μάνου Χατζιδάκι. Μια τέλεια ισοπέδωση…

Πρόκειται για ένα απρόσωπο ραδιόφωνο που δεν συνοδεύεται από τη φυσική παρουσία μιας ανθρώπινης φωνής. Μην ξεχνάμε πόσα μπορούμε να μάθουμε όσοι ενδιαφερόμαστε για τη μουσική, μέσα από τα στοιχεία που παραθέτει ένας ραδιοφωνικός παραγωγός.

Βέβαια, η ιστορία με τα playlist είναι πολύ φτηνή για τους επιχειρηματίες, οι οποίοι με 3-4 άτομα προσωπικό στήνουν έναν ραδιοφωνικό σταθμό με διαφημίσεις και έσοδα. Αυτό, όμως, είναι ένα ραδιόφωνο «juke-box» που προσωπικά δεν με ενδιαφέρει. Ήμουν επί 19 χρόνια στον Μελωδία (σ.σ. είναι εκ των ανθρώπων που «έστησαν» τον σταθμό) και μπορώ να πω ότι δεν είναι πλέον αναγνωρίσιμος. Παίζει τα ίδια 350-400 τραγούδια, τα οποία ακούς 10 φορές την ημέρα. Οι παραγωγοί το μόνο που κάνουν είναι να μοιράζουν προσκλήσεις και μετά από κάθε τραγούδι να επαναλαμβάνουν στους ακροατές ποιόν σταθμό ακούν.

Πείτε μας, πώς ξεκίνησε η αγάπη σας για το ραδιόφωνο;

Η συμμετοχή μου στο ραδιόφωνο κρατάει 38 χρόνια. Η αγάπη, όμως, για το μέσο ξεκίνησε από την παιδική μου ηλικία. Από μικρό παιδί ακούγοντας εκπομπές μαγευόμουν και μάθαινα να ακούω καλή μουσική. Το σπίτι μου γέμιζε με δίσκους – στην αρχή μου τους αγόραζαν οι γονείς μου, στη συνέχεια εγώ με το χαρτζιλίκι μου. Άκουγα τα πάντα γιατί από τότε θεωρούσα ότι η μουσική είναι μία και δεν επιδέχεται κάθετες γραμμές. Την ίδια συγκίνηση μπορεί να προκαλέσει είτε ένα παραδοσιακό ηπειρώτικο μοιρολόι είτε η άρια «E lucevan le stelle» από την «Τόσκα» του Πουτσίνι.

Πότε μπήκε στη ζωή σας σε επαγγελματικό επίπεδο;

Το ραδιόφωνο μπήκε στη ζωή μου το 1984, όταν ξεκίνησα στο Τέταρτο Πρόγραμμα (η σημερινή ΕΡΑ ΣΠΟΡ). Μετά από 2-3 μήνες, μου έδωσαν μια ωριαία εβδομαδιαία εκπομπή. Ακολούθησαν ο Top FM, ο 902 Αριστερά στα FM, ο ΣΚΑΪ, το Δεύτερο Πρόγραμμα, ο Μελωδία, ο COSMOS, η Φωνή της Ελλάδας… Όταν έπεσε το «μαύρο» στην ΕΡΤ επί 4,5 χρόνια ήμουν στο «Κόκκινο», ενώ από το φθινόπωρο του ‘18 και μετά επέστρεψα στο Δεύτερο Πρόγραμμα.

Ποιο είναι το πρώτο κριτήριο για την επιλογή των τραγουδιών που επιλέγετε;

Ασφαλώς η ποιότητα. Δεν θα μπορούσε να γίνει αλλιώς, γιατί αυτόν τον δρόμο έχω ακολουθήσει και στο κύριο επάγγελμά μου, που έχει να κάνει με το τραγούδι.

Θα μοιραστείτε μαζί μας μια δυνατή στιγμή από τη ραδιοφωνική σας πορεία;

Μια δυνατή στιγμή ήταν το 1993 όταν είχα συνομιλήσει με τον Μίκη Θεοδωράκη. Ήμουν μαζί του στο Σαντιάγο της Χιλής, όπου εκεί παρουσίασε για πρώτη φορά σε μια πανηγυρική συναυλία το «Canto General» και είχα την τύχη με την δεύτερη ιδιότητά μου -αυτή του μουσικού παραγωγού- να του πάρω συνέντευξη.

Έχω να θυμάμαι πολλές στιγμές, όχι μόνο χαράς αλλά και λύπης. Όταν συμβαίνει ένα θλιβερό γεγονός, θέλοντας και μη ακολουθείς αυτό που νιώθεις. Η κάθε εκπομπή είναι ένας καθρέφτης της ψυχολογίας στην οποία βρίσκεται ο παραγωγός.

Ποια είναι η καθημερινή ιεροτελεστία προετοιμασίας της εκπομπής σας;

Για μια ώρα ραδιοφωνικής εκπομπής προετοιμάζομαι τουλάχιστον δυο. Μόλις βρω το μουσικό θέμα που θέλω να «παίξει» πρώτο, αρχίζει να δουλεύει το εσωτερικό μου κομπιούτερ και βρίσκω τραγούδια μέσα από το αρχείο μου. Τα τραγούδια μπαίνουν στη σειρά, όχι όμως χωρίς να δικαιολογείται η παρουσία τους.

Πώς επελέγη ο τίτλος «Πλανόδιες μουσικές»;

Η εκπομπή ονομάστηκε έτσι γιατί περιπλανιέται σε όλο το φάσμα της μουσικής, όπως κάνουν οι μουσικοί του δρόμου, οι οποίοι πάντα με γοήτευαν. Μάλιστα υπάρχει μια μεγάλη συλλογή από φωτογραφίες πλανόδιων μουσικών που έχω τραβήξει ως λάτρης της φωτογραφίας.

Τι μουσική ακούτε στο σπίτι σας;

Από μικρό παιδί άκουγα κλασική μουσική και όπερα. Πέρα απ’ αυτό ακούω τα πάντα. Από jazz και αμερικάνικη folk μέχρι γαλλικά και ιταλικά τραγούδια, τα οποία λατρεύω.

Σας λείπει η μουσική με την ιδιότητα του τραγουδιστή;

Φυσικά και μου λείπει. Τελευταία μου εμφάνιση ήταν προπαραμονή Χριστουγέννων στο Christmas Theater, όπου κάναμε ένα αφιέρωμα στον Θάνο Μικρούτσικο. Με την πανδημία σήμερα δεν λειτουργεί τίποτα. Αλλά ακόμα και να λειτουργεί, οι περισσότεροι φοβούνται να μπουν σε κλειστούς χώρους και να συγχρωτιστούν με άλλους ανθρώπους.

Ο κόσμος πρέπει να καταλάβει ότι για να επανέλθει στην πρότερη ζωή του, πρέπει να ακολουθεί τις απαραίτητες προφυλάξεις και φυσικά να είναι εμβολιασμένος, για να μην έχει περιπέτειες.

Γιατί δεν βγαίνουν σήμερα σπουδαία τραγούδια;

Σπουδαία τραγούδια πάντα θα βγαίνουν. Το έλλειμμα της εποχής μας είναι ότι δεν υπάρχει εύκολος τρόπος για να δημοσιοποιηθούν. Όταν κάποιος βγάλει ένα υπέροχο τραγούδι στο You Tube ή σε μουσικές πλατφόρμες, αυτό θα πέσει σε μια τεράστια «χύτρα» στην οποία υπάρχουν εκατομμύρια πράγματα και θα χαθεί στις περισσότερες των περιπτώσεων. Επίσης, δεν υπάρχει δισκογραφία για να μπορέσει κάποιος να έχει την υποστήριξη μιας εταιρείας, η οποία θα δημοσιοποιήσει το έργο του.

Για τους νέους δημιουργούς, δυστυχώς, δεν υπάρχει ένα παράθυρο από το οποίο μπορεί να μπει λίγο φως. Το παρήγορο είναι ότι η νέα γενιά των μουσικών αποτελείται από παιδιά που, στην πλειοψηφία τους, γνωρίζουν μουσική.

Είναι και αυτός ένας από τους ρόλους που οφείλει να επιτελεί το κρατικό ραδιόφωνο σήμερα; Το να συστήνει δηλαδή στους ακροατές του σπουδαίους δημιουργούς και τραγουδιστές;

Φέτος τον Μάιο συμπληρώνονται 70 χρόνια από τη δημιουργία του Δεύτερου Προγράμματος. Με αυτήν την αφορμή θέλω να πω ότι το κρατικό ραδιόφωνο πρέπει να είναι ο φορέας που ο κάθε δημιουργός μπορεί να ακούσει το έργο του και από εκεί και πέρα είναι στην κρίση του κόσμου εάν αυτό «περπατάει» ή όχι.

Μια από τις μεγάλες σας αγάπες είναι η φωτογραφία. Υπάρχει το ενδεχόμενο να δούμε δημιουργίες σας να εκτίθενται σε δημόσια θέα;

Από 14 ετών υπήρξα εραστής της τέχνης της φωτογραφίας. Η αγάπη μου γι’ αυτήν όλο και πιο πολύ «φουντώνει» μέσα μου. Δεν έχω σχέδιο να παρουσιάσω κάποια δική μου έκθεση, το κάνω για δική μου ευχαρίστηση. Πού και πού δημοσιοποιώ κάποια πράγματα μέσα από τη σελίδα του Δευτέρου Προγράμματος στο facebook, στην οποία κάθε μέρα υπάρχει και μια φωτογραφία από το προσωπικό μου αρχείο.

Έχετε σπουδάσει κινηματογράφο στη σχολή Σταυράκου, ενώ στο παρελθόν είχατε εργαστεί ως βοηθός οπερατέρ. Θα θέλατε να κάνετε κάτι που να έχει σχέση με τη μεγάλη οθόνη;

Όχι. Τη μεγάλη οθόνη δεν την αγάπησα τόσο όσο το θέατρο. Από 8 χρονών ήμουν πάνω στο σανίδι, παίζοντας στο παιδικό θέατρο της Μαίρης Σοΐδου το οποίο μεγαλούργησε στη Θεσσαλονίκη της δεκαετίας του ‘60 και του ‘70. Σε ηλικία 14 ετών έπαιξα στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης στο έργο «Έξι πρόσωπα αναζητούν συγγραφέα» του Λουίτζι Πιραντέλλο. Από εκεί και πέρα με την ιδιότητα του μουσικού συνεργάστηκα με τον Σπύρο Ευαγγελάτο και το Θέατρο Τέχνης, ενώ είχα μεγάλη συμμετοχή και σε πολλές παραστάσεις.

Η ΣΧΕΣΗ ΖΩΗΣ  ΜΕ ΤΟΝ  ΘΑΝΟ ΜΙΚΡΟΥΤΣΙΚΟ

«Μέντορας και οικογένειά μου»

Πάνε πλέον δυο χρόνια από τότε που «έφυγε» ο Θάνος Μικρούτσικος.

Πώς είναι η καθημερινότητα χωρίς τον «βασικό πυλώνα της ζωής σας»;

Μου λείπει ο Θάνος. Όταν συμβαίνει ένα τέτοιο δυσάρεστο γεγονός, αρχίζουν και λειτουργούν οι αναμνήσεις από τις στιγμές που έζησες με αυτόν τον άνθρωπο. Για μένα ο Θάνος ήταν ο μέντοράς μου, με όλη τη σημασία της λέξης. Παράλληλα, ήταν και οικογένειά μου. Ήταν ο αδερφός μου,  ο πατέρας μου, ο φίλος μου…

Το παιδί μου το αγαπούσε σαν παιδί του.

Όταν κάνετε κάτι σκέφτεστε  «τι θα μου έλεγε ο Θάνος εάν ήταν εδώ»;

Ναι. Ευτυχώς οι κατευθυντήριες γραμμές του μου δόθηκαν πολύ νωρίς.

Πότε έγινε αυτό;

Το 1983 όταν ηχογραφούσαμε τον «Γέρο της Αλεξάνδρειας» (σ.σ. σε ποίηση του Κωνσταντίνου Καβάφη) και ενώ ψαχνόμουν τι δρόμο θα ακολουθήσω μετά από ένα «στραβοπάτημά» μου (μια λάθος κίνηση με έναν δίσκο), μου επεσήμανε μια σειρά από πράγματα σε αυστηρό τόνο. Μαζί του διδάχτηκα όσα δεν είχα διδαχτεί σε όλα τα ωδεία και τα σχολεία που είχα πάει.

Ποιο είναι το πιο χρήσιμο πράγμα που διδαχτήκατε από τον Θάνο Μικρούτσικο;

Έχεις μπροστά σου ένα χαρτί, την παρτιτούρα. Η ιστορία είναι πώς ξεκολλάς τις νότες για να δώσεις σχήμα και «φτερά». Ο Θάνος κατά τη διάρκεια της κοινής μας πορείας μού ανέθεσε πολλά έργα.

Το κάθε ένα πιο δύσκολο από το προηγούμενο. Για κάθε ένα έδινα εξετάσεις με τον ίδιο μου τον εαυτό.

Γι’ αυτό σας λέω ότι ο Θάνος ήταν  το μεγαλύτερο ωδείο της ζωής μου.