O άλλος δρόμος διαχείρισης των απορριμμάτων από τον Δήμο

Το «ταμείο» της διαχείρισης των απορριμμάτων από τον Δήμο Χαλανδρίου στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράμματος βιοαποβλήτων Waste4Think, έκανε η δημοτική Αρχή, πριν από λίγες εβδομάδες, που βρίσκεται στη φάση σταδιακής επέκτασης του καφέ κάδου σε όλη την πόλη. Από τον επόμενο μήνα, αναμένεται να τοποθετηθεί στην περιοχή της Αγίας Βαρβάρας του Δήμου Χαλανδρίου, ενώ σε συνεργασία με τον «Τιτάνα» και τον Ειδικό Διαβαθμιδικό Σύνδεσμο Νομού Αττικής (ΕΔΣΝΑ), η διοίκηση του Δήμου έχει κάνει αίτημα χρηματοδότησης σε ευρωπαϊκό πρόγραμμα για τη δημιουργία εγκατάστασης βιομηχανικού τύπου με σκοπό την επεξεργασία του υλικού που προκύπτει.

Ο εντεταλμένος δημοτικός σύμβουλος για τη διαχείριση ανακυκλώσιμων υλικών Γεράσιμος Λυμπεράτος, ο οποίος είχε και τη γενική εποπτεία του συστήματος, παρουσίασε αναλυτικά στο Δημοτικό Συμβούλιο της 3ης Ιουνίου, όλα όσα έγιναν από τον Ιούνιο του 2016 έως το Φεβρουάριο του 2020 στο πλαίσιο του project κυκλικής οικονομίας, αποσπώντας μάλιστα, θετικά σχόλια από το σύνολο του Σώματος. Όπως ανέφερε o πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου και καθηγητής του ΕΜΠ, μεταξύ άλλων, ο ίδιος, όσον αφορά στο σύστημα χωριστής συλλογής στην πηγή, ο Δήμος έχει ήδη πετύχει σχεδόν τον εθνικό στόχο, δηλαδή 50% εκτροπή από τον ΧΥΤΑ στο δημοτικό διαμέρισμα της Αγίας Βαρβάρας.

Η δημοτική Αρχή κάνει λόγο για κρίσιμα και χρήσιμα συμπεράσματα στη διαχείριση των απορριμμάτων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, τα οποία προέκυψαν από την υλοποίηση του Waste4Think, στο οποίο σημειώνεται ότι συμμετείχε ο Δήμος Χαλανδρίου, μαζί με τους Δήμους Κασκάι (Ισπανία), Σεβέζο (Ιταλία) και Ζαμούθιο (Πορτογαλία). Τα συμπεράσματα του προγράμματος, το οποίο ολοκληρώθηκε στα τέλη Φεβρουαρίου με επιτυχία έχουν ήδη παρουσιαστεί ενώπιον της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στα τέλη Απριλίου του 2020». Στη σχετική ενημέρωση του Δήμου τονίζεται ότι «η αξιοποίηση των βιοαποβλήτων στο Χαλάνδρι έγινε με συλλογή στην πηγή υπολειμμάτων τροφών, με πρόσβαση περιορισμένη στον καφέ κάδο μόνο από ενημερωμένους κατοίκους. Ακολουθεί ξήρανση και τεμαχισμός τους για την παραγωγή ενός προϊόντος βιομάζας που εν συνεχεία αξιοποιείται για την παραγωγή καυσίμων και προϊόντων.

Διαβάστε: Χαλάνδρι – Ναμπλούς: Διατηρώντας δεσμούς φιλίας και αλληλεγγύης

Ο Δήμος σε συνεργασία με το ΕΜΠ κατέληξε σε τρεις εναλλακτικούς οικονομικούς και απόλυτα φιλικούς προς το περιβάλλον τρόπους αξιοποίησης:
• Βιοαεριοκίνηση
• Παραγωγή κομπόστ
• Παραγωγή καυσίμου για τη βιομηχανία

Από έρευνα που πραγματοποιήθηκε για λογαριασμό του Δήμου Χαλανδρίου την περίοδο 15 – 22 Δεκεμβρίου 2019, στο πλαίσιο του Waste4Think, προέκυψε ότι τα υπολείμματα τροφών αντιστοιχούν στο 40% των οικιακών αστικών στερεών απορριμμάτων του Δήμου και όταν η συλλογή τους γίνεται στην πηγή είναι αξιοποιήσιμα με πολλούς τρόπους. Κρίσιμη στη διαδικασία διαχείρισης, σύμφωνα με τη δημοτική Αρχή, αποδείχτηκε η προηγούμενη ενημέρωση των πολιτών και χρήση κλειδιού για την πρόσβαση στον καφέ κάδο, για να διασφαλίζεται η μεγαλύτερη δυνατή καθαρότητα του υπολείμματος. Στο Δήμο, σημειώνεται έφτασε στο εντυπωσιακό ποσοστό του 90%, με βάση τα στοιχεία της έρευνας.

Τι έγινε στην πράξη

Μετά την επί 3 χρόνια ανάπτυξη του προγράμματος με τη βοήθεια 1.000 περίπου εθελοντών, εφαρμόστηκε στο γενικό πληθυσμό για ένα ολόκληρο δημοτικό διαμέρισμα. Σε 6 μόνο μήνες οι συμμετέχοντες στο πρόγραμμα διαπίστωσαν επίσης ότι με τη διαλογή στην πηγή των βιοαποβλήτων και των ανακυκλώσιμων μειώνεται το ποσοστό των απορριμμάτων που καταλήγουν στον πράσινο κάδο και από εκεί σε ΧΥΤΑ στο 15% του συνόλου.

Η επιλογή που εφάρμοσε στην πράξη ο Δήμος Χαλανδρίου για τα βιοαπόβλητα ήταν ο τεμαχισμός και η ξήρανση τους. Η διαδικασία, σημειώνεται, οδήγησε στη δημιουργία ενός καινοτόμου προϊόντος βιομάζας, Food Residue Biomass (FORBI) με τα παρακάτω πλεονεκτήματα:

• Μείωση του συνολικού όγκους και βάρους των βιοαπόβλητων κατά 4-5 φορές, με σημαντική εξοικονόμηση πόρων κατά τη μεταφορά και τη διάθεσή τους
• Αφαίρεση των οσμών
• Σημαντική διεύρυνση του χρόνου αποθήκευσης του FORBI πριν από τη χρήση του, χωρίς επιπτώσεις στην ποιότητά του, όπως καταδείχτηκε κατά την πειραματική χρήση του προϊόντος ως καύσιμο στην τσιμεντοβιομηχανία ΤΙΤΑΝ.
• Εξασφάλιση ομοιομορφίας του προϊόντος
• Πιθανότητα χρήσης του FORBI για την παραγωγή ενέργειας, βιοκαυσίμου και άλλων προϊόντων προστιθέμενης αξίας.

Με τη συνεργασία του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου το προϊόν αυτό βιομάζας δοκιμάστηκε πειραματικά για:

● Παραγωγή αέριων βιοκαυσίμων (μεθανίου, υδρογόνου και υθανίου)
● Παραγωγή υγρού βιοκαυσίμου (βιοαιθανόλης)
● Παραγωγή πέλετ για θέρμανση
● Εναλλακτικό καύσιμο στην τσιμεντοβιομηχανία
● Παραγωγή ηλεκτρισμού σε μικροβιακές κυψέλες καυσίμου
● Παραγωγή κομπόστ
● Παραγωγή προσροφητικού υλικού (ενεργού άνθρακα)
● Παραγωγή ζωοτροφής

Στην πράξη ο Δήμος Χαλανδρίου εφάρμοσε τους τρεις παρακάτω τρόπους αξιοποίησης:

• Παραγωγή αέριου βιοκαυσίμου, το οποίο χρησιμοποιήθηκε ως καύσιμο για να κινείται ένα απορριμματοφόρο του Δήμου
• Παραγωγή κομπόστ, το οποίο διανεμήθηκε ως ανταποδοτικό όφελος στους πολίτες που συμμετείχαν εθελοντικά στο Waste4Think.
• Παραγωγή εναλλακτικού καυσίμου για την τσιμεντοβιομηχανία, το οποίο και χρησιμοποιήθηκε πειραματικά, με εξαιρετικά ενθαρρυντικά αποτελέσματα, στην τσιμεντοβιομηχανία ΤΙΤΑΝ.

Βήμα ευαισθητοποίησης της κοινωνίας

Πέρα από τα παραπάνω, στο πλαίσιο του προγράμματος, ο Δήμος Χαλανδρίου ανέπτυξε παράλληλες δράσεις που, όπως σημειώνει η Διοίκηση, συνέβαλαν στην περαιτέρω ευαισθητοποίηση της κοινωνίας σε σχέση με την ορθή διαχείριση των απορριμμάτων.

Τοποθετήθηκαν ψηφιακά σήματα σε όλους τους κάδους απορριμμάτων της πόλης, έτσι ώστε να μπορούν οι πολίτες να ενημερώνονται αυτόματα και πλήρως για το ποια αντικείμενα μπορεί να δεχτεί ο καθένας ανάλογα με το χρώμα του. Η σηματοδότηση των κάδων έγινε με την τοποθέτηση ψηφιακών σημάτων τύπου QR (Quick Response). Η σήμανση έγινε με μία μεθοδολογία που ονομάζεται επιστήμη του πολίτη, citizen science. Πρώτη φορά έγινε κάτι ανάλογο στο Χαλάνδρι και ήταν εντυπωσιακή η ανταπόκριση των κατοίκων, σύμφωνα με τη δημοτική Αρχή.

Μέσω του Waste4Think αναπτύχθηκε επίσης η εφαρμογή Sustainable Citizen App, διαθέσιμη δωρεάν στα smartphones μέσω των αντίστοιχων stores, με την οποία οι πολίτες μπορούν να διαπιστώσουν σε ποιο κάδο από αυτούς που χρησιμοποιούνται στο Χαλάνδρι (μπλε, κίτρινο, καφέ ή πράσινο) πρέπει να πετάξουν ένα συγκεκριμένο αντικείμενο. Μέσα από συνεργασία με τους εταίρους του προγράμματος δημιουργήθηκαν επιπλέον μια σειρά από «σοβαρά» παιχνίδια για κινητά, τάμπλετ και υπολογιστές (Ways2sort, Mayor’s Table, Virtual Cities, Sunflower κ.α.) για τη διαδραστική εξοικείωση μικρών και μεγάλων με την ανακύκλωση και την κυκλική οικονομία.

Σε πέντε σχολικές μονάδες πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο του προγράμματος, με τη στήριξη του Δήμου Χαλανδρίου, μια σειρά από δράσεις, προσαρμοσμένες στις διαφορετικές ηλικιακές ομάδες των παιδιών. Μεταξύ αυτών: Χαρακτηρισμός απορριμμάτων, κομποστοποίηση, εκπαιδευτικές επισκέψεις στις εγκαταστάσεις του Waste4Think, μαθήματα STEAM (επιστήμη, τεχνολογία και μαθηματικά), παραγωγή σαπουνιών και βιοντίζελ από τηγανόλαδα.

Σημειώνεται ότι το ευρωπαϊκό πρόγραμμα διάρκειας 45 μηνών στόχευε στην ανάπτυξη καινοτομιών σε επίπεδο τεχνικό, περιβαλλοντικό, οικονομικό και κοινωνικό που μπορούν να συμβάλουν στην επίτευξη της κυκλικής οικονομίας. Συμμετείχαν 19 εταίροι από την Ισπανία, την Ιταλία, την Πορτογαλία, τη Δανία, την Γερμανία και την Ελλάδα. Η συνολική χρηματοδότηση του προγράμματος έφτασε στα 10,561,223 ευρώ, εκ των οποίων 456.500 ευρώ απορρόφησε ο Δήμος Χαλανδρίου.

«Εκπαίδευση» των πολιτών στην ανακύκλωση

Με αφορμή την παρουσίαση των στοιχείων, ο δήμαρχος Σίμος Ρούσσος δήλωσε ότι «με την επιτυχή εφαρμογή του προγράμματος στο Δήμο μας διαλύσαμε το μύθο ότι οι πολίτες δεν ανακυκλώνουν. Αποδείξαμε στην πράξη ότι μπορεί να παραχθεί πλούτος από τα σκουπίδια. Αυτό που επιτεύχθηκε στην πόλη είναι πολύ περισσότερο από ένα επιστημονικό πείραμα. Δημιουργήσαμε ένα επιτυχημένο υπόδειγμα κυκλικής οικονομίας και μια πολύτιμη παρακαταθήκη για το μέλλον, όχι μόνο για το Χαλάνδρι».

Ο εντεταλμένος δημοτικός σύμβουλος Λυμπεράτος σημειώνει από την εμπειρία του Waste4Think προέκυψε ότι «με τη διαλογή στην πηγή και την αξιοποίηση των βιοαποβλήτων στην παραγωγή FORBI, πετυχαίνουμε σημαντική μείωση αποβλήτων που καταλήγει στην υγειονομική ταφή (πάνω από 40%), ενώ η γενική εικόνα στη χώρα είναι ότι το 93% των αποβλήτων καταλήγει σε υγειονομική ταφή και μόλις το 7% στην ανακύκλωση.

Σε σύγκριση με εναλλακτικά σενάρια αξιοποίησης που δοκιμάσαμε προκύπτει ότι η παραγωγή FORBI και αξιοποίησή του για παραγωγή βιοαερίου (κίνηση απορριμματοφόρων) και κομπόστ από αναερόβια εκροή είναι η πιο οικονομική και φιλική προς το περιβάλλον λύση. «Αυτό που πρέπει ιδιαίτερα να επισημάνουμε είναι ότι η ευαισθητοποίηση των πολιτών μέσα από οργανωμένες καμπάνιες, εκπαιδευτικές και κοινωνικές δράσεις συνέβαλε καθοριστικά στην αύξηση του ποσοστού ανακύκλωσης στην πόλη και στην αποτελεσματική εφαρμογή διαλογής των βιοαποβλήτων στην πηγή. Η ανταπόκριση των πολιτών, όταν έχουν ενημερωθεί καλά, είναι πραγματικά εντυπωσιακή», κατέληξε.

Συνέχεια με νέο πρόγραμμα για τροφικά απόβλητα

Μετά το Waste4Think, ο δήμος Χαλανδρίου εξασφάλισε τη συμμετοχή του σε άλλο ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα διαχείρισης αποβλήτων, το Horizon 2020 FoodRUs. Στόχος του είναι η δημιουργία και ανάπτυξη ενός καινοτόμου, συνεργατικού, κυκλικού συστήματος για τη μείωση των τροφικών απορριμμάτων και των απωλειών στην αγρο-διατροφική αλυσίδα. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τη δημοτική Αρχή, θα αναπτυχθούν 23 καινοτόμες λύσεις, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι προκλήσεις που παρουσιάζουν οι τρεις πιο σημαντικές αλυσίδες τροφών (λαχανικά, κρέας και ψάρι, προϊόντα αρτοποιίας).
Η διοίκηση του Δήμου τονίζει ότι θα συμβάλει στο πρόγραμμα με συγκεκριμένες προτάσεις και πρακτικές, που θα αφορούν μεταξύ άλλων καμπάνιες για την αποτροπή δημιουργίας αποβλήτων, διαμόρφωση κινήτρων για τα καταστήματα εφοδιασμού και εστίασης, τις κοινωνικές κουζίνες και τέλος τις πρακτικές συλλογής και αξιοποίησης βιοαποβλήτων, τις οποίες αρχικά ανέπτυξε στο πλαίσιο του Waste4Think.

Το σύστημα θα λειτουργήσει κατά το ένα μέρος με τρεις πλήρεις πιλοτικές εγκαταστάσεις. Η πρώτη θα είναι στη Δανία και θα αφορά στην παρακολούθηση της τροφικής αλυσίδας του κρέατος και του ψαριού, η δεύτερη στην Ισπανία θα αφορά στην αλυσίδα των λαχανικών και η τρίτη στη Σλοβακία που θα αφορά σε προϊόντα αρτοποιίας. Και κατά το άλλο μέρος, θα λειτουργήσει με την ανταλλαγή τεχνογνωσίας και πρακτικών με τους υπόλοιπους ευρωπαίους εταίρους.

«Είναι εξαιρετικά ενθαρρυντικό το γεγονός ότι ο Δήμος μας προκρίθηκε έναντι άλλων ευρωπαϊκών πόλεων για τη συμμετοχή στο κονσόρτσιουμ, λόγω της σημαντικής τεχνογνωσίας που ανέπτυξε στην αξιοποίηση των βιοαποβλήτων μέσω του προηγούμενου προγράμματος Waste4Think», δηλώνει ο Γεράσιμος Λυμπεράτος, προσθέτοντας: «Με το νέο πρόγραμμα το Χαλάνδρι θα αποκτήσει πολύτιμη τεχνογνωσία και για το εξίσου κρίσιμο θέμα της μείωσης των τροφικών αποβλήτων. Στο τέλος του προγράμματος θα έχουμε δημιουργήσει μια μεγάλη παρακαταθήκη για την ορθή διαχείριση σε όλα τα στάδια της τροφικής αλυσίδας, από την παραγωγή έως την κατανάλωση και βέβαια την καλύτερη αξιοποίηση των βιοαπλοβλήτων μετά την απόρριψη».

Δείτε επίσης: Εξοπλισμό ανακύκλωσης παρέδωσε η Περιφέρεια στον Δήμο