Ποτέ δεν είναι αργά για μάθηση…

Δεκάδες ενήλικες μαθητές θα καθίσουν στα θρανία  με τη νέα σχολική χρονιά για να διεκδικήσουν το πολυπόθητο απολυτήριο και μια αξιοπρεπή θέση στην κοινωνία.

Ρεπορτάζ: Μαρία Πανάγου

Η Ελένη ήρθε από την Ήπειρο. Για να επιβιώσει καθάριζε γραφεία μαζί με τη μητέρα της. Κάποια στιγμή αποφάσισε ότι πρέπει να πάρει το απολυτήριο του γυμνασίου για να σταθεί καλύτερα στα πόδια της και να καταφέρει περισσότερα πράγματα στη ζωή της. Όταν έφτασε στο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας, όλοι νόμιζαν ότι είχε διανοητική υστέρηση αλλά τελικά αποδείχθηκε ότι αυτό ήταν λόγω του περιβάλλοντος που ζούσε και μεγάλωσε. Η Ελένη σήμερα σπουδάζει στα ΤΕΙ.

Ο Δημήτρης ήταν 20 χρόνια σεφ σε ένα από τα καλύτερα εστιατόρια της  Μυκόνου. Κάποια στιγμή αποφάσισε να τελειώσει το σχολείο και να γράψει μάλιστα βιβλίο για τις εμπειρίες του από τον κόσμο που γνώρισε στην  Μύκονο. Ναι, τα κατάφερε κι εκείνος!

Ο Τρύφωνας έκανε πράξη το όνειρό του να τελειώσει το γυμνάσιο στα 75 του χρόνια, μετά από 40 ολόκληρα χρόνια δουλειάς ως ένας από τους καλύτερους μηχανουργούς της Αθήνας.

Και δεν είναι οι μοναδικές περιπτώσεις. Το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας έχει χαρίσει κυριολεκτικά νέες, καλύτερες ζωές σε χιλιάδες ανθρώπους που για τον έναν ή τον άλλον λόγο, δεν μπόρεσαν να τελειώσουν το σχολείο μέχρι την ενηλικίωσή τους.

Από την Παλλήνη στην Αγία Παρασκευή

Από τα θρανία του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας, που στεγαζόταν μέχρι τώρα στην Παλλήνη και τώρα μεταφέρεται στο 3^ο γυμνάσιο της Αγίας Παρασκευής, έχουν περάσει στα 8 χρόνια λειτουργίας του,  περισσότερα από 500 άτομα. Η μετεγκατάσταση θα γίνει με την προϋπόθεση της οικονομικής του υποστήριξης από το Ίδρυμα Νεολαίας και Δια Βίου Μάθησης (ΙΝΕΔΙΒΙΜ) για τα ΣΔΕ στην κατά αναλογία αντιστοιχία του αριθμού των μαθητών, μετά από απόφαση του  Δημοτικού Συμβουλίου της Αγίας Παρασκευής την Τρίτη 5 Ιουλίου.

Τι είναι το ΣΔΕ

Τα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας, που θεσμοθετήθηκαν στη χώρα μας το 1997 και υπάγονται στην αρμοδιότητα της Γενικής Γραμματείας Δια Βίου Μάθησης του Υπουργείου Πολιτισμού, Παιδείας και Θρησκευμάτων, παρέχουν τη δυνατότητα σε ενήλικες, 18 ετών και άνω, που δεν έχουν ολοκληρώσει την εννιάχρονη υποχρεωτική εκπαίδευση, να συνεχίσουν τις σπουδές τους και να αποκτήσουν τίτλο ισότιμο με το απολυτήριο του Γυμνασίου.

Το ΣΔΕ δεν έχει καμία σχέση με την λεγόμενη τυπική εκπαίδευση. Δεν έχει εξετάσεις , δεν έχει βαθμολογία , δεν έχει υποχρεωτική διδακτέα ύλη. Και όλα αυτά έχουν κάποιο σοβαρό λόγο για να μην υπάρχουν. «Ο λόγος είναι ότι οι άνθρωποι που έρχονται στο ΣΔΕ είναι μεγάλοι, με ηλικίες από 18 έως και 70 που για κάποιο λόγο «πετάχτηκαν έξω» από την τυπική εκπαίδευση», μας εξηγεί ο διευθυντής του ΣΔΕ της πόλης, Δημήτριος Κατσίνης. «Αυτοί οι άνθρωποι πρέπει να επανενταχθούν στο εκπαιδευτικό σύστημα και αυτό δεν μπορεί να γίνει με τους θεσμούς της τυπικής εκπ/σης. Οι βαθμοί και οι εξετάσεις στο τυπικό σχολείο έχουν πολλές φορές χρησιμοποιηθεί τιμωρητικά  για τον μαθητή. Έτσι στο ΣΔΕ υπάρχει αξιολόγηση, αλλά αυτή είναι γραπτή περιγραφική και έχει ως στόχο να επισημάνει ατέλειες, μα κυρίως να ενθαρρύνει τον μαθητή να προχωρήσει. Στην πράξη αυτό έχει αποδειχθεί πολύ αποτελεσματικό αφού οι εκπαιδευόμενοι όταν παίρνουν την πρώτη περιγραφική αξιολόγηση αρχίζουν να  αισθάνονται την αρχή μιας άλλης νέας πορείας. Και αυτός είναι ένας από τους κύριους στόχους του ΣΔΕ.  Το κτίσιμο της αυτοπεποίθησης μέσα από την δημιουργικότητα, την συνεργασία  και τον αλληλοσεβασμό». 

Η διδακτέα ύλη

Στα ΣΔΕ η διδακτέα ύλη καθορίζεται κάθε φορά ανάλογα με τις ανάγκες της ομάδας αλλά πολλές φορές και εξατομικευμένα. Το γενικό πλαίσιο της διδακτέας ύλης καθορίζεται και από το ότι το ΣΔΕ δίνει τίτλο σπουδών ισότιμο με το απολυτήριο Γυμνασίου. Έτσι το γενικό περίγραμμα της ύλης πρέπει να συμπίπτει με αυτό του τυπικού Γυμνασίου.

«Τα μαθήματα (εμείς τα λέμε γραμματισμούς για να ξεχωρίζουμε από την τυπική εκπ/ση) είναι ελληνική γλώσσα, αγγλικά , μαθηματικά, πληροφορική , φυσικές επιστήμες, κοινωνιολογία, περιβάλλον, αισθητική αγωγή. Σε όλα αυτά, ο στόχος είναι η ομαδοσυνεργατική διδασκαλία , η ανίχνευση των αναγκών των εκπ/μενων και η παρότρυνση για δημιουργία. Μεγάλο εργαλείο για την επίτευξη όλων  των προηγούμενων στόχων είναι τα λεγόμενα σχέδια δράσης (projects) όπου ο εκπ/μενος έχει την ευκαιρία μέσα σε μια ομάδα να αναδείξει τις δεξιότητες του όποιες και εάν είναι αυτές. Τέτοιες μπορεί να είναι ο χορός, η μουσική, η κηπουρική, τα  ξυλουργικά και ότι άλλο μπορεί να φανταστεί κάποιος», εξηγεί ο κ. Κατσίνης.

Το ΣΔΕ δίνει τίτλο ισότιμο με το απολυτήριο Γυμνασίου. Οι περισσότεροι μαθητές το χρειάζονται, είτε για να συνεχίσουν τις σπουδές τους σε να νυχτερινό λύκειο, είτε για την κατοχύρωση ή διεκδίκηση μιας θέσης εργασίας στον ιδιωτικό η δημόσιο τομέα. Σε όλα τα ΣΔΕ της Αττικής μπορεί να εγγραφεί οποιοσδήποτε μαθητής χωρίς περιορισμούς. Φυσικά, οι περισσότεροι μαθητές επιλέγουν το ΣΔΕ με βάση τον τόπο κατοικίας τους και τη πρόσβαση σε αυτό με τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς. Το ΣΔΕ Παλλήνης (και νυν Αγίας Παρασκευής) λειτούργησε πριν από 8 χρόνια και τον πρώτο καιρό λειτούργησε με 4 τμήματα των 17, περίπου, εκπαιδευόμενων το καθένα.

Οι ενήλικες μαθητές

Από τα 500 άτομα που έχουν περάσει από το πρώην ΣΔΕ Παλλήνης, ένα ποσοστό της τάξης του 15% εγκατέλειψε το σχολείο, για λόγους, όπως η αλλαγή ή η επέκταση του ωραρίου εργασίας του, σοβαρά οικογενειακά προβλήματα και θέματα υγείας. «Δυστυχώς, όσο βαθαίνει η κρίση στην πατρίδα μας τόσο το εργασιακό γίνεται ένα μεγάλο πρόβλημα για τους ανθρώπους που θέλουν να κάνουν μια νέα αρχή στην μάθηση. Όμως με χαρά βλέπω ότι οι περισσότεροι καταφέρνουν να αντιμετωπίσουν αυτό το πρόβλημα με επιτυχία», επισημαίνει ο κ. Κατσίνης.

Αποφοίτηση για όλους

Τι γίνεται όμως όταν κάποιος έχει μαθησιακές δυσκολίες; Πώς θα αποφοιτήσει από το ΣΔΕ;

«Στο ΣΔΕ δεν υπάρχει «παίρνω» ή δεν «παίρνω τα γράμματα». Όλοι παίρνουν τα γράμματα του ΣΔΕ γιατί τα γράμματα του ΣΔΕ είναι πολλών μορφών. Έτσι, κάποιος που δεν μπορεί να είναι ορθογράφος μπορεί  να είναι άριστος κατασκευαστής , άριστος τραγουδιστής και ούτω καθεξής και εμάς αυτό μας αρκεί για να του δώσουμε αυτό που του λείπει περισσότερο: Την αυτοπεποίθηση και τη επανένταξη. Η ορθογραφία μπορεί να περιμένει», διευκρινίζει ο δ/ντής του σχολείου.

Οι καθηγητές

Οι διδάσκοντες είναι είτε μόνιμοι εκπαιδευτικοί αποσπασμένοι στο ΣΔΕ, είτε ωρομίσθιοι. Ο αριθμός της κάθε κατηγορίας μπορεί να διαφέρει από χρόνο σε χρόνο. Κοντά στους μαθητές βρίσκονται πάντα ένας σύμβουλος ψυχολόγος κι ένας σύμβουλος σταδιοδρομίας.

Τα μαθήματα ολοκληρώνονται σε δύο κύκλους σπουδών Α και Β, σε δύο, δηλαδή, σχολικά έτη.

Προσωπικές ιστορίες

Ο κάθε μαθητής έχει την ιστορία του. Και η ιστορία αυτή είναι οι λόγοι που τον έκαναν να αφήσει το σχολείο όταν ήταν μικρός. Έτσι, η Γιάννα άφησε το σχολείο λόγω της ενδοοικογενειακής βίας που βίωνε και η οποία την έκανε να εγκαταλείψει το σπίτι της.

Ο Κώστας εγκατέλειψε το σχολείο στην Κομοτηνή  για ο δάσκαλος τον έδερνε αλύπητα και χωρίς κανένα λόγο.

Ο Αλέξης έφυγε γιατί δεν μπορούσε να προσαρμοστεί στο περιβάλλον και το bullying που βίωνε στην σύγχρονη εποχή σχεδόν.

«Όμως αν δούμε ποιες είναι στην πλειοψηφία τους οι ιστορίες των μαθητών, θα είναι ιστορίες φτώχιας , προτεραιότητας της συνεισφοράς στο οικογενειακό κορβανά παρά στην μόρφωση και σε πολλές περιπτώσεις, όσον αφορά γυναίκες από την επαρχία,  ιστορίες οικογενειών που θεωρούσαν την μόρφωση των κοριτσιών τους, τελείως αχρείαστη και αξεσουάρ πολυτελείας», μάς εξηγεί ο διευθυντής του σχολείου της Παλλήνης.

«Οι ιστορίες των ανθρώπων αυτών είναι όλες συγκινητικές. Βέβαια, αυτά τα 13 χρόνια δουλειάς στα ΣΔ,Ε κάποιες έχουν χαραχτεί έντονα στο μυαλό μου», λέει ο κ. Κατσίνης.

«Η Γεωργία είναι 50 ετών. Είναι το μόνο στήριγμα μιας πολυμελούς οικογένειας. Παρ’ όλες τις δυσκολίες, όχι μόνο αποφοίτησε από το Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας, αλλά κατόρθωσε να τελειώσει το και το Πανεπιστήμιο.

Ο Γιάννης που  αφού αποφυλακίστηκε υπήρξε ένας από τους καλλίτερους και τους πιο δημιουργικούς μαθητές

Κάποιοι  όμως δεν τα κατάφεραν , όπως ο Δημήτρης από την Καλλιθέα που δεν μπόρεσε ποτέ να αφήσει την ηρωίνη και ένα πρωί τον βρήκαν νεκρό στην Αγίου Κωνσταντίνου»…

Τα προβλήματα και η μετεγκατάσταση

Στο χώρο του πρώην 3^ο Γυμνασίου Παλλήνης, το ΣΔΕ στεγαζόταν από το 2008 έως σήμερα. Τον Απρίλιο όμως του 2016, ο Δήμος Παλλήνης πήρε απόφαση να μεταφέρει το Κοινωνικό Παντοπωλείο και το Κοινωνικό Φροντιστήριο στον χώρο αυτό. Ταυτόχρονα και χωρίς καμία διαβούλευση, όπως μας ενημερώνει ο διευθυντής του σχολείου, αποφάσισε την μεταφορά του ΣΔΕ σε κάποιες προκατασκευασμένες αίθουσες  στην περιοχή της Κάντζας, κοντά στο παλιό εργοστάσιο του Καμπά. Επειδή ο χώρος αυτός δεν προσφερόταν, τόσο από πλευράς συγκοινωνιακής σύνδεσης, όσο και από πλευράς χωρητικότητας για τους περίπου 90 μαθητές που φοιτούν σήμερα, αποφασίστηκε ότι έπρεπε να βρεθούν εναλλακτικές λύσεις.

«Η λύση βρέθηκε αφού είχε προηγηθεί στην αρχή του σχολικού έτους επαφή με τον πρόεδρο της σχολικής επιτροπής του Δήμου Αγίας Παρασκευής, προκειμένου να μας βοηθήσει, δανείζοντάς μας κάποια θρανία  -που και αυτά ήταν σε έλλειψη στον προηγούμενο χώρο», μας εξηγεί ο κος Δημήτρης Κατσίνης. «Έτσι, επειδή μάς εντυπωσίασε η αμεσότητα και η ευθύτητα της ανταπόκρισης που είχαμε στο αίτημα μας αυτό, σκεφτήκαμε να απευθυνθούμε πάλι στον ίδιο Δήμο, με ένα αίτημα μεταστέγασης  αυτή την φορά. Πράγματι, τόσο ο δήμαρχος Γιάννης Σταθόπουλος, όσο και ο αντιδήμαρχος Παιδείας Πάνος Γκόνης, μάς δέχτηκαν με ενθουσιασμό και εξίσου μεγάλη αμεσότητα και ευθύτητα. Είμαστε πολύ ικανοποιημένοι για τη εξέλιξη αυτή, αλλά περισσότερο ικανοποιημένοι είναι οι μαθητές που άκουσαν, κατά την διάρκεια της τελετής  αποφοίτησης, την μεταφορά μας στο καινούργιο σχολείο. Όλοι πιστεύουμε ότι η μεταφορά αυτή θα κάνει το σχολείο να αναπτυχθεί και να μπορέσει να αποδώσει καρπούς, όσο περισσότερο μπορεί, τόσο στην  ευρύτερη όσο και στην  στενότερη τοπική κοινωνία».              

Η άμεση ανταπόκριση της Αγίας Παρασκευής

Ο αντιδήμαρχος Παιδείας Δια Βίου Μάθησης και Πολιτισμού, Πάνος Γκόνης, μάς μιλάει από τη δική του πλευρά, για το πώς πάρθηκε η απόφαση να μεταφερθεί  στην Αγία Παρασκευή το ΣΔΕ.

«Αφορμή για τη γνωριμία μου με τον κ. Κατσίνη Δημήτριο, διευθυντή του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας στη  Παλλήνη, υπήρξε η πρόσφατη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Παλλήνης για την αλλαγή του σχολικού τους χώρου, ο οποίος όμως δεν ικανοποιούσε τις ανάγκες λειτουργίας του εν λόγω σχολείου. Ο κ. Κατσίνης έχοντας από πέρυσι τον Σεπτέμβριο ήδη μια πρώτη εποικοδομητική επαφή με τον πρόεδρο της δικής μας Β΄ βάθμιας Σχολικής Επιτροπής κ. Τραυλό Βασίλη για άλλο ζήτημα και στην προσπάθειά του να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της μη επαρκούς λειτουργίας του σχολείου του μου τηλεφώνησε και ζήτησε μια συνάντηση για να συζητήσουμε την πιθανότητα της μετεγκατάστασης του ΣΔΕ στον Δήμο Αγίας Παρασκευής. Πράγματι, μετά τα μέσα του Μάη, βρεθήκαμε στο γραφείο μου και μου εξήγησε τους λόγους που τον ανάγκασαν να ζητήσει βοήθεια από τους όμορους Δήμους ξεκινώντας από τον δικό μας. Με παρακάλεσε να υποστηρίξουμε την λειτουργία του σχολείου του σε έναν χώρο που θα βρίσκεται κοντά σε κάποιον μεγάλο οδικό άξονα και θα έχει τη δυνατότητα να εξυπηρετεί όσο το δυνατόν περισσότερους/ες υποψήφιους/ες μαθητές και μαθήτριες.

Η ειλικρινής και εμφανής αφοσίωση του κ. Κατσίνη στην έμπρακτη αντιμετώπιση του αναλφαβητισμού με συνεπήρε και με συγκίνησε ιδιαίτερα, έτσι δίχως κανέναν δισταγμό και αφού πρώτα ενημέρωσα τον Δήμαρχό μας κ. Γιάννη Σταθόπουλο του οποίου είχα τη σύμφωνη γνώμη, πρότεινα για έδρα του ΣΔΕ το 3ο Γυμνάσιο Αγίας Παρασκευής που βρίσκεται πολύ κοντά στον σταθμό «Δουκίσσης Πλακεντίας» με αρκετές λεωφορειακές γραμμές, οι οποίες επίσης εξυπηρετούν την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Αττικής, σημείο αναφοράς για το συγκεκριμένο σχολείο. Η πρότασή μας αυτή ικανοποίησε απόλυτα τον Διευθυντή κ. Κατσίνη και ακολούθησε μια πρώτη διπλή, έγγραφη επικοινωνία με το γραφείο του Γενικού Γραμματέα Δια Βίου Μάθησης και Νέας Γενιάς κ. Παυσανία Παπαγεωργίου από τον οποίο, αφενός ο Διευθυντής ζητούσε την μετεγκατάσταση του σχολείου του στον Δήμο μας και αφετέρου ο υποφαινόμενος Αντιδήμαρχος Παιδείας ρωτούσε για το κατά πόσο ο Γενικός Γραμματέας δείχνει το αντίστοιχο με τον Διευθυντή ενδιαφέρον ώστε το θέμα να αποκτήσει και το τυπικό διαδικαστικό για να εισέλθει ως θέμα στο Δημοτικό Συμβούλιο της πόλης μας.

Η ανταπόκριση από την ΓΓΔΒΜ υπήρξε άμεση και έπειτα από την απαραίτητη επιτόπια επίσκεψη κλιμακίου, με επικεφαλής την κ. Αγγελική Λύτσιου από το Τμήμα Σπουδών, Προγραμμάτων και Εκπαίδευσης Ενηλίκων, στο 3ο Γυμνάσιο της Αγίας Παρασκευής, παρουσία της Διευθύντριας κ. Λεβέντη και του Υποδιευθυντή κ. Λυγερού , όπου συμφωνήθηκαν και οι τελευταίες διαδικαστικές λεπτομέρειες (πού θα φτιαχτεί η αίθουσα διδασκόντων και το γραφείο διευθυντή, πού θα γίνονται τα μαθήματα και ποιες ώρες κ.ά.) ακολούθησε στις 22 του Ιούνη το έγγραφο του ΓΓΔΒΜ με το οποίο και επίσημα πλέον μας τέθηκε το ζήτημα της μεταφοράς της έδρας του ΣΔΕ στον Δήμο μας. Είχε προηγηθεί ανταλλαγή ηλεκτρονικής αλληλογραφίας με την ΓΓΔΒΜ και το ΙΝΕΔΙΒΙΜ όπου μας επεξηγείτο η δυνατότητα των επιλέξιμων δαπανών όταν το ΣΔΕ είναι συστεγαζόμενο και οι οποίες συμπεριλαμβάνουν μέρος από σχεδόν όλα τα πάγια έξοδα στην αναλογία των μαθητών που είναι εγγεγραμμένοι και των αιθουσών που χρησιμοποιούν.

Η μεταφορά της έδρας του Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας στην Αγία Παρασκευή, εφόσον τελεσφορήσει, αποτελεί τιμή και χαρά για το σύνολο της Δημοτικής μας Αρχής και κινείται στην κατεύθυνση της υποχρέωσής μας για την εξάλειψη του αναλφαβητισμού. Θεωρώ δε ευτύχημα που όλοι όσοι ενεπλάκησαν και είχαν λόγο σε αυτή την πρόταση υποστήριξαν με θετικό τρόπο την μετεγκατάσταση του ΣΔΕ. Αξίζει να αναφέρω την ομόφωνη απόφαση της Δημοτικής Επιτροπής Παιδείας καθώς και την ομόφωνη απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου της Αγίας Παρασκευής».

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΑΤΣΙΝΗΣ

Ποιος είναι ο διευθυντής του ΣΔΕ Αγ. Παρασκευής

Τελείωσε την Φυσικομαθηματική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών , έκανε μεταπτυχιακό στο Πανεπιστήμιο Βουκουρεστίου και είναι διδάκτωρ του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Έχει διδάξει σε πολλά σχολεία δευτεροβάθμιας εκπ/σης , στο Τ.Ε.Ι. Αθήνας και στο ΕΜΠ όπου ήταν αποσπασμένος για ερευνητικό και διδακτικό έργο. Στα Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας  άρχισε να δουλεύει ως καθηγητής το 2003 ξεκινώντας από το ΣΔΕ Καλλιθέας. Μετά από αρκετά χρόνια εμπειρίας στην εκπαίδευση, αισθάνθηκε ότι τότε ήταν εκεί η αιχμή του δόρατος της εκπαίδευσης από πλευράς κινητικότητας , καινοτόμων μεθόδων , προοδευτικότητας. Και το κυριότερο; Ένοιωθε  ότι η δουλειά του είχε μία σοβαρή απήχηση: Βοηθούσε κόσμο. Ως διευθυντής βρέθηκε στην Παλλήνη το 2012, όχι τόσο γιατί ήθελε να γίνει διευθυντής αλλά για να μπορέσει να παραμείνει στον χώρο των ΣΔΕ.