Γράφει η Ελένη Κονιαρέλλη – Σιακή.
Ο Πόντιος Πιλάτος, ήταν Ρωμαίος Επίτροπος της Ιουδαίας που έμεινε γνωστός ως ο άνθρωπος που καταδίκασε σε θάνατο τον Ιησού Χριστό. Στα Ευαγγέλια εμφανίζεται «ως ένας αναποφάσιστος διοικητής που υπέκυψε στις πιέσεις των Αρχιερέων και καταδίκασε τον Ιησού, χωρίς να έχει πειστεί για την ενοχή Του. Γνωρίζουμε όμως ότι ο Πιλάτος, πριν ανακοινώσει την απόφασή του, «ένιψε τας χείρας του», ορίζοντας ως μοναδικούς υπεύθυνους τους Αρχιερείς. Αυτή ήταν μια εβραϊκή συνήθεια που δήλωνε -όπως θα δούμε παρακάτω- «την αποποίηση των ευθυνών του».
Για τον Πόντιο Πιλάτο, είναι ελάχιστα τα στοιχεία που υπάρχουν, και από αυτά τα περισσότερα, του αποδίδουν πολύ αρνητικά χαρακτηριστικά. Από τους Εβραίους ιστορικούς, τον Ιώσηπο Φλάβιο και τον Φίλωνα της Αλεξανδρείας, μαθαίνουμε ότι ήταν ένας χαιρέκακος και ασεβής Επίτροπος, που προσπαθούσε με κάθε τρόπο να υπονομεύσει τους Αρχαίους Εβραϊκούς Νόμους.
Το 26 μ.Χ. ο Αυτοκράτορας Τιβέριος τον όρισε Επίτροπο της Ιουδαίας. Μέσα στα καθήκοντά του ήταν να εισπράττει τους φόρους, να απονέμει δικαιοσύνη, και να ασκεί τα διοικητικά και στρατιωτικά του καθήκοντα, έχοντας βασική του αποστολή να υπηρετεί τα συμφέροντα της Ρώμης, και να κρατά τον λαό σε συνθήκες ομαλότητας και ηρεμίας. Διοικούσε, έχοντας στην υπηρεσία του μια βοηθητική στρατιά 6.000 ανδρών και με τη δύναμη αυτή, αιματοκύλησε τις διαδηλώσεις και τις διαμαρτυρίες του λαού. Στην περίπτωση του Ιησού, ο Πιλάτος όσο σκληρός και να ήταν, έβλεπε ότι δεν είχε παραβιάσει τον εβραϊκό νόμο, και γι’ αυτό δεν είχε καμιά πρόθεση να τον καταδικάσει σε θάνατο. Όμως τελικά υπέκυψε στο χατίρι των Αρχιερέων, που ήταν οι βασικοί συνεργάτες του στην άσκηση της εξουσίας.
Ο Πόντιος Πιλάτος ήταν ο πέμπτος Επίτροπος της Ρωμαϊκής Επαρχίας της Ιουδαίας το διάστημα 26 – 36 μ.Χ. και διοίκησε υπηρετώντας τον Τιβέριο. Σήμερα είναι γνωστός επειδή συμμετείχε στη δίκη και τη σταύρωση του Ιησού Χριστού.
Οι ιστορικές πηγές για τη ζωή του Πιλάτου, αφορούν μια επιγραφή που είναι γνωστή ως «Πέτρα του Πιλάτου», η οποία επιβεβαιώνει την ιστορικότητά του και καθιερώνει τον τίτλο του ως Επιτρόπου, από τον Τάκιτο, τον Φίλωνα από την Αλεξάνδρεια, τον Ιώσηπο Φλάβιο, τα 4 Ευαγγέλια, τις Πράξεις των Αποστόλων, την Πρώτη Επιστολή στον Τιμόθεο, το Ευαγγέλιο του Νικόδημου, το Ευαγγέλιο του Μάρκου και άλλα απόκρυφα.
Με βάση αυτές τις πηγές εμφανίζεται ότι ο Πιλάτος ήταν απόγονος της οικογένειας Pontii, και ότι διαδέχτηκε τον Βαλέριο Γράτο, ως Επίτροπος της Ιουδαίας το 26 μ.Χ. Ως προς την «Πέτρα του Πιλάτου», διαβάζουμε ότι ήταν ένα δημιούργημα τέχνης, που ανακαλύφθηκε το 1961 από μια αρχαιολογική ομάδα με επικεφαλής τον Αντόνιο Φρόβα, και συζητείται μέχρι σήμερα. Καταγόταν από οικογένεια ευγενών, χωρίς όμως κανένας να την προσδιορίσει με σιγουριά. Ανήκε στην Τάξη των Ιππέων, που ήταν μια κοινωνική τάξη, ανάμεσα στους πατρικίους και τους πληβείους, είχε καλή μόρφωση και εκπαίδευση, και μιλούσε την ελληνική και τη λατινική γλώσσα. Η διακυβέρνησή του Πιλάτου στην Ιουδαία ήταν σκληρή και προκλητική, τόσο απέναντι στις ιουδαϊκές αρχές, όσο απέναντι και στον ιουδαϊκό λαό.
Ο Ιησούς μπροστά στον Πιλάτο
Μπροστά στον Πιλάτο παρουσιάστηκε ο Ιησούς Χριστός, κατηγορούμενος από Αρχιερέα. Στα Ιερά Ευαγγέλια της Εκκλησίας μας (Μάρκου, Ματθαίου, Λουκά, και Ιωάννου), στις σχετικές παραγράφους, διαβάζουμε πώς εξελίσσονται τα γεγονότα. Όταν το Μεγάλο Συνέδριο έκρινε ένοχο τον Ιησού και τον καταδίκασε σε θάνατο, κλήθηκε ο Πόντιος Πιλάτος, ως Ρωμαίος Επίτροπος, να επικυρώσει την απόφαση αυτή γιατί δεν μπορούσε διαφορετικά να εφαρμοστεί. Η κατηγορία με την οποία προσάγεται ο Ιησούς ενώπιον του Πιλάτου είναι πολύ σοβαρή, γιατί εξακρίβωσαν ότι αυτός: «…λέγοντα εαυτόν Χριστόν, Βασιλέαν είναι». Ακολουθεί μια σύντομη ανάκριση από τον Πιλάτο, που ξεκινά με την ερώτηση: «Συ ει Βασιλεύς των Ιουδαίων;»
Ο Επίτροπος δεν δέχεται την κατηγορία. Ο Αρχιερέας και το πλήθος που τον συνοδεύει διαμαρτύρεται.
Τότε ο Πιλάτος, είτε γιατί κατάλαβε ότι η καταδίκη ήταν άδικη και ότι επρόκειτο να θανατωθεί ένας αθώος, είτε από πνεύμα αντίδρασης προς τους Ιουδαίους, θέλησε να τον σώσει. Μάλιστα, ένα από τα τεχνάσματα που χρησιμοποίησε για τον σκοπό αυτόν, ήταν το εξής: Επειδή κάθε Πάσχα δινόταν χάρη σε έναν από τους καταδικασμένους σε θάνατο, πρότεινε στο οργισμένο πλήθος που ζητούσε επίμονα την καταδίκη του Χριστού, να διαλέξει σε ποιον από τους δύο, στον Βαραβά ή στον Χριστό, να δοθεί η χάρη. Ο Βαραβάς ήταν κακοποιός και είχε διαπράξει κάποιο φόνο πρόσφατα και αυτό ήταν γνωστό σε όλους. Όμως το αποτέλεσμα δεν ήρθε όπως το περίμενε ο Πιλάτος. Ο όχλος επέμενε να δοθεί χάρη στον Βαραβά, δείχνοντας έτσι όλο το μίσος του για τον Ιησού. Τον όχλο αποτελούσαν άτομα από τους ακολούθους και τους οπαδούς του Αρχιερέα και της ομάδας του και δεν αντιπροσώπευαν τον απλό λαό, και «…επεφώνουν λέγοντες: Σταύρωσον, Σταύρωσον αυτόν…»
Τότε ο Πόντιος Πιλάτος, που ήταν ιδιοτελής και ενεργούσε πάντα με σκοπιμότητα, αντιλήφθηκε πως η απόφαση του όχλου, όχι μόνο ήταν αμετάκλητη, αλλά υπήρχε ο φόβος να τον κατηγορήσουν στον Αυτοκράτορα πως υποστήριξε έναν εχθρό του, και να χάσει το αξίωμά του, υποχώρησε και επικύρωσε την καταδίκη του Ιησού, αφού προηγουμένως «…λαβών ύδωρ απενίψατο τας χείρας απέναντι του όχλου, λέγων: «Αθώος ειμί από του αίματος τούτου. Υμείς όψεσθε…»
Κατόπιν… «παρέδωκεν αυτόν αυτοίς ίνα Σταυρωθεί».
Τo τέλος του Πιλάτου
Υπάρχουν αρκετές εκδοχές για το τέλος του Πιλάτου. Σύμφωνα με μια εκδοχή, η Σταύρωση του Χριστού ήταν απλά μια ακόμα σταύρωση από τις χιλιάδες που είχε διατάξει κατά τη διάρκεια της θητείας του ως κυβερνήτης της Ιουδαίας. Η αγριότητά του αυτή οδήγησε τη Ρώμη να τον ανακαλέσει από τα καθήκοντά του. Η ανάκληση αυτή συνιστούσε μεγάλη ατίμωση καθώς τον οδηγούσε σε δίκη και σε εξορία. Ο μόνος τρόπος για να «ξεπλύνει» κάποιος αυτή την ντροπή ήταν η αυτοκτονία. Μ’ αυτόν τον τρόπο η οικογένεια του αυτόχειρα κληρονομούσε την περιουσία του για να τη χρησιμοποιήσει στη φιλανθρωπία.
Άλλη μια εκδοχή μάς λέει ότι ο Πιλάτος αποκεφαλίστηκε στα χρόνια του Τιβέριου. Αυτή η εκδοχή αναφέρεται στο Ευαγγέλιο του Νικόδημου.
Αν και υπάρχουν πολλές ακόμα θεωρίες όσον αφορά τον θάνατο του Πιλάτου, η Εκκλησιαστική Ιστορία της Καισάρειας αναφέρει ότι αυτοκτόνησε μετά από εντολή του Αυτοκράτορα Καλιγούλα γύρω στο 39 μ.Χ.
Ο Ιστορικός Ιώσηπος, παρουσιάζει τον Πιλάτο ως ηγέτη με ισχυρή θέληση, αυστηρό και αυταρχικό χαρακτήρα, αλλά συγχρόνως ως λογικό και πρακτικό, με επίγνωση των ορίων του στην άσκηση των καθηκόντων του. Αντίθετα η Καινή Διαθήκη τον αναφέρει ως αδύναμο και αμφιταλαντευόμενο χαρακτήρα. Είναι γνωστές και οι φράσεις που λέμε και εμείς σήμερα γι αυτόν: «Αυτός συμπεριφέρεται σαν Πόντιος Πιλάτος…»
Ο Πόντιος Πιλάτος αυτοκτόνησε χωρίς να μάθει ποτέ, ότι μια ακόμα σταύρωση για εκείνον, θα γινόταν η αφετηρία μιας Παγκόσμιας Ιστορίας!
