Για άλλη μια εκπαιδευτική χρονιά, καθώς αντικρίζουμε το θαυμάσιο νεανικό μελίσσι να κατευθύνεται προς την παιδευτική κυψέλη του, πέρα από το τυπικό «Καλή σχολική χρονιά», τι άλλο να ευχηθούμε; Τι άλλο από το να εκμηδενίζονται τα εμπόδια, που αντιστρατεύονται τη Μόρφωση. Το οξυγόνο του σχολείου είναι το ειρηνικό κλίμα και από καρδιάς είναι η ευχή, η σύγχρονη ανασφάλεια παιδιών και δασκάλων, το ταχύτερο να πάρει τέλος, για να υπάρχει η δημιουργική ηρεμία της σχολικής ζωής.
Σύμφωνα με την Παιδαγωγική Επιστήμη και τις κατακτήσεις του πολιτισμού, μόνο το σχολείο της ελευθερίας είναι το πραγματικό σχολείο. Αυτό που ουδεμία σχέση έχει με καταναγκαστικές επεμβάσεις κάθε κατηγορίας, στη θεωρία και στην πράξη. Σκοπός του είναι, ελεύθερο να μεταδίδει την αλήθεια, που στηρίζεται στην επιστημονική γνώση και στην ιδέα της δικαιοσύνης, σε περιβάλλον γνήσιου σεβασμού προς την προσωπικότητα των διδασκομένων και των διδασκόντων.
Ο σεβασμός προς τον άνθρωπο, ακρογωνιαίος λίθος του πολιτισμού, ενώπιον της εξαιρετικά ευαίσθητης νεανικής φύσης παίρνει τη μορφή της παιδευτικής αγάπης. «Εν αρχή ην η Αγάπη», ψάλλει ο ποιητής. Και η ανάδυση της έφεσης για την κατάκτηση της Αλήθειας είναι σύνθετο δημιούργημα της σχολικής ειρήνης, του εκπαιδευτικού ήθους και της παιδαγωγικής τέχνης. Όταν αγνοούνται, διοχετεύονται ομοιώματα γνώσης, κοινωνικώς επικίνδυνα. Πρέπει όμως να τονιστεί, ότι για το έλλειμα Παιδείας κύριος υπόλογος δεν είναι άλλος από την εκάστοτε πολιτεία, που εφαρμόζει ανορθολογική κοινωνική και εκπαιδευτική πολιτική, επειδή συντάσσεται με τα κελεύσματα του σκοταδισμού.
Γνωστοί και άγνωστοι στο αναγνωστικό κοινό, έχουν δημοσιεύσει εξαιρετικά κείμενα για τους αξέχαστους δασκάλους, που ανταποκρίθηκαν στις νεανικές προσδοκίες τους. Έχουμε ωστόσο τη δυνατότητα να μοιραστούμε τις σκέψεις και παιδιών σχολικής ηλικίας, όταν κλήθηκαν να απαντήσουν στο κοινό ερώτημα: «Τι περιμένω από τους καθηγητές μου…». Θα ακολουθήσουν αυτούσια αποσπάσματα εκθέσεων με το παραπάνω θέμα, τριών δεκαεξάχρονων μαθητριών και ενός δεκατετράχρονου μαθητή, Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, έστω κι αν η φωνή τους προέρχεται από τα μακρινά χρόνια 1964 και 1981… Δεν παρελθοντολογούμε, διότι οι κοινωνικές ανατροπές δεν αμβλύνουν τη νεανική ευαισθησία. Αντίθετα, συγκριτικά με το παρελθόν, σήμερα τα παιδιά πρέπει να αναζητούν περισσότερα από το δάσκαλο, την ψυχή του σχολείου. Δυστυχώς όμως, ο χρόνος που γράφτηκαν οι απόψεις των τότε παιδιών, κάνει αδύνατη την επικοινωνία μας και επιβάλλει την παράθεση μόνο των μικρών ονομάτων και των σχολείων τους.
«…Αφιέρωσις στη νέα γενιά…»
«…Πώς θα μπορέσει το πλάσμα, το αμάθητο στη ζωή, να περάσει τα βράχια, χωρίς να το πληγώσουν; Πώς θα μπορέσει να βγεί από τις παγίδες και τους μινωταύρους;
…Διψασμένο να μάθει όλα τα άγνωστα γι’ αυτό, τρέχει κάθε παιδί στο δάσκαλό του. Σ’ αυτόν που θα το βοηθήσει στα πρώτα του βήματα στη ζωή, με τα λόγια και το παράδειγμά του.
Το παράδειγμα, αυτό είναι που έχει τη μεγαλύτερη αξία! Τι σημασία έχουν τα λόγια -αλήθεια- κι οι καλές συμβουλές, όταν βλέπεις ότι γι’ αυτόν τον ίδιο, που τα λέγει, είναι μόνο λόγια; Οτι δεν τα πιστεύει και δεν τα εφαρμόζει;
Έπειτα, όλα αυτά τα παιδιά, που καθισμένα στα θρανία, προσπαθούν να καταλάβουν τα μυστικά της φύσεως και της ανθρώπινης τέχνης, είναι όλα κατά βάσιν ίδια. Έχουν όλα την ίδια ανθρώπινη καταγωγή, ζουν στον ίδιο πλανήτη, έχουν σχεδόν την ίδια ηλικία και τις ίδιες σκέψεις. Τι σημασία έχει αν κάποιο γεννήθηκε πιο ωραίο, πιο ευχάριστο και με πιο εύπλαστο ίσως μυαλό από τ’ άλλα;…»
Xαραλαμπία, τάξις Δ1
1964-’65
Ράλλειον Γυμνάσιον Πειραιώς
Συνεχίζει μια συμμαθήτρια της Χαραλαμπίας:
«…Τόσα χρόνια ερχόμαστε στο σχολείο και από παντού ακούμε: Να μορφωθείς, να μορφωθείς όσο πιο πολύ μπορείς!… Τι μόρφωση όμως; Γνώσεις, γνώσεις ξερές και τίποτα παραπάνω από τα τρίγωνα και το ρήμα ειμί; Ή μήπως και γερές πνευματικές βάσεις, τα θεμέλια της κατοπινής μας ζωής;
Είναι μεγάλο, στ’ αλήθεια, το καθήκον του καθηγητού. Είναι μια αφιέρωσις στη νέα γενιά. Μεγάλη η λέξη «αφιέρωσις», το πιστεύω απόλυτα, όμως πρέπει να είναι το ιδανικό για έναν καθηγητή. Ένα ιδανικό όχι για να το φτάσει, γιατί τα υψηλά ιδανικά δεν τα φτάνει ο άνθρωπος, αλλά για να το πλησιάσει.
Να διακρίνεται, πίσω από την αυστηρότητα, τα παράπονα και τις τιμωρίες, η αγάπη στο βλέμμα και ο πόθος (του καθηγητή) να πλάσει αυτά τα παιδιά, όπως τα θέλει εκείνος: Ιδεώδη μέλη μιας αυριανής κοινωνίας. Και δεν αρκεί μόνο να λέει όμορφα, πνευματικά λόγια στους μαθητές, αλλά να είναι το ζωντανό παράδειγμα, η ενσάρκωσις αυτών που διδάσκει. Έτσι μόνο θα καταφέρει να σταλάζει μέσα τους όσα επιθυμεί. Διάβαζα κάποτε, κάτι πολύ χαρακτηριστικό, «ο δάσκαλος μοιάζει με λαμπάδα καιόμενη». Και είναι αυτή η υπέρτατη θυσία, στ’ αλήθεια.
…Να, πώς φαντάζομαι τον ιδανικό καθηγητή και να τι προσδοκώ από αυτόν. Μία αρτία, μεγάλη, δυνατή, ολοκληρωμένη μόρφωση. Έτσι δεν θα χαθεί ποτέ στο πλήθος των άλλων καθηγητών και οι μαθηταί θα έχουν τη μορφή του πολύ ψηλά. Και όταν μεγαλώσουν και έχουν ίσως και παιδιά, θα μπορούν να τους λένε τα παγωμένα βράδια του χειμώνα: «Εμένα με δίδαξε μια μεγάλη και αληθινή προσωπικότης».
Θεοδώρα, Δ4, 1964-’65.
Ράλλειον Γυμνάσιον Πειραιώς
