Στην ιστορία των λαών, ίσως δεν υπάρχει πιο πομπώδης και γεμάτη υποκρισία ατάκα: «ο λαός στην εξουσία». Ένα πονηρό σύνθημα που απευθύνουν οι πολιτικοί στη μεγάλη κοινωνική μάζα και μάλιστα πολλές φορές με το καλύτερο εκλογικό αποτέλεσμα στην κάλπη. Τέτοιες και παρόμοιες ανεδαφικές και λαϊκίστικες ατάκες επιδρούν άμεσα στο θυμικό μεγάλης μερίδας των πολιτών και «ακυρώνουν» το ρεαλισμό και εντέλει τη λογική κρίση.
Εμπνευστής αυτής της πρωτότυπης ιδέας ήταν ι ιδρυτής της «αλλαγής» Ανδρέας Παπανδρέου, η οποία μαζί με πολλές άλλες, απέδωσε πλούσια συγκομιδή ψήφων το 1981 και τα χρόνια που ακολούθησαν. Το οπλοστάσιο των πολιτικών, πέρα από τα συνθήματα, διαθέτουν μία μεγάλη γκάμα ευνοϊκών, για αυτούς, τεχνασμάτων, ανάλογα με την ιστορική περίοδο και τις κοινωνικοπολιτικές συγκυρίες. Ο ΣΥΡΙΖΑ, για παράδειγμα, κατέκτησε την εξουσία τον Ιανουάριο 2015 με ελάχιστη προσπάθεια. Πολύ απλά, ο αρχηγός στη Θεσσαλονίκη μίλησε για το καταστροφικό μνημόνιο με την υπόσχεση ότι θα το σκίσει την επόμενη της εκλογικής νίκης του κόμματός του. Μεταξύ άλλων υποσχέσεων σε ένα λαό που βρίσκεται σε σύγχυση σε ό, τι αφορά το χρεοκοπημένο πολιτικό σύστημα, η ατάκα του αρχηγού «σκίζουμε το μνημόνιο» ήταν υπεραρκετή να συνεγείρει τους οπαδούς. Έτσι, η πολιτική ζωή στην Ελλάδα πορεύεται όπως ένας άπειρος ακροβάτης στο τσίρκο πάνω στο τεντωμένο σχοινί. Και τούτο όχι με την αποκλειστική ευθύνη των επίδοξων πολιτικών, αλλά περισσότερο με την εκλογική ακρισία των πολιτών, κυρίως των νέων παιδιών. Οι εκλογές όμως, βολικά, βαφτίστηκαν τάχα ως «η γιορτή της Δημοκρατίας» πράγμα τελείως αποπροσανατολιστικό και επιπόλαιο.
Για μικρούς και μεγάλους λαούς οι εκλογικές αναμετρήσεις είναι μια πολύ σοβαρή υπόθεση. Το αποτέλεσμα των οποίων μπορεί να φέρει την πρόοδο, αλλά και την απόλυτη καταστροφή, ας μην γελιόμαστε. Πόσο κυρίαρχος όμως μπορεί να είναι ένας λαός όταν νομίζει ότι με την επιλογή του ψηφίζει μια φορά κάθε τέσσερα χρόνια (όχι σπάνια λίγους μήνες) ενώ οι εκλεγμένοι πολιτικοί αποφασίζουν για αυτόν εκατοντάδες φορές μέσα στην τετραετία. Πρόκειται για μια ψευδαίσθηση που όμως ο μέσος πολίτης πιστεύει ότι συμμετέχει στα κοινά. Ύστερα αναλώνει τη ζωή του στα καφενεία γκρινιάζοντας για τα κακώς κείμενα των πολιτικών που πολύ πιθανόν και ο ίδιος τους ψήφισε. Η συνεχής προσπάθεια των πολιτικών για να προσεταιριστούν το λαό με απαλά μέσα μετράει τρεις χιλιάδες χρόνια. Σήμερα, με τα ηλεκτρονικά μέσα και την τηλεόραση η δημαγωγία πήρε τεράστιες διαστάσεις και αποδίδει καρπούς για όσους επινοούν φραστικές ατάκες χωρίς περιεχόμενο. Ο Ισοκράτης είχε πει για τους πολιτικούς με την ασυνέπεια και τον κούφιο λόγο που τους χαρακτηρίζει, καθιστούν και τους πολίτες ανεύθυνους και φαύλους. Διότι τι άλλο μπορεί να είναι το γεγονός όταν οι πολιτικοί των δυο μεγάλων κομμάτων για δύο τουλάχιστον δεκαετίες ήξεραν πολύ καλά την παρακμιακή πορεία της χώρας που διοικούσαν αλλά σιωπούσαν για να μην χάσουν τις καρέκλες και τον πλουσιοπάροχο λουφέ.
«Λεφτά υπάρχουν» μας είπε προεκλογικά ο τρίτος της δυναστείας Παπανδρέου. Εμείς, ο «κυρίαρχος λαός» τον ψηφίσαμε για να υπογράψει λίγο καιρό μετά, το πρώτο μνημόνιο. Αν αυτό δεν είναι φαυλοκρατική πολιτική αναρωτιέμαι τι είναι. Ο Κωνσταντίνος Τσάτσος πριν τριάντα και πλέον χρόνια είχε πει στη Βουλή: «ο τόπος μας πάσχει από αθεράπευτη πολιτική ανεπάρκεια». Η φαυλότητα αγκαλιά με το λαϊκισμό δεν είναι καινούρια. Έχει παράδοση από την ανασύσταση του ελληνικού κράτους με τον Καποδίστρια. Διαπερνά σχεδόν όλα τα κόμματα και πρωτίστως το εκάστοτε κυβερνών. Φωτεινή εξαίρεση είναι ο Χαρίλαος Τρικούπης, πολέμιος της πολιτικής φαυλότητας και εκσυγχρονιστής για την εποχή του. Το 1874 με αφορμή άρθρο του («Τις πταίει») φυλακίζεται. Η τελευταία περίοδος της πρωθυπουργίας του το 1895 θα λήξει άδοξα. Είπε την αλήθεια στο λαό. «Δυστυχώς επτωχέυσαμεν». Στις εκλογές του 1895 δεν βγαίνει ούτε βουλευτής. Φαίνεται ότι δεν είχε καλά μυηθεί στο λαϊκισμό και τον κούφιο λόγο.
Γιώργος Σταυράκης
Kοινωνιολόγος
