Γράφει ο Δημήτρης Μασούρης: Επίτιμος σχολικός σύμβουλος φιλολόγων
«Σε μερικούς ανθρώπους έρχεται μια μέρα που πρέπει το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο Όχι να πούνε.»
Κωνσταντίνος Καβάφης
Το αρχαγγελικό μήνυμα του μεγάλου Όχι δόθηκε ευκαιρία να ακουστεί από το στόμα ενός μικρού το δέμας λαού αλλά παγκόσμιας εκτατικής φήμης στην ιστορία της ανθρωπότητας πάνω στα ελληνικά βορειοηπειρώτικα βουνά μας, όταν απειλήθηκε η πατρίδα μας από το μεγάλο δυνάστη του φασιστικού καθεστώτος της γειτονικής μας Αδριατικής το 1940.
Και ήταν τόσο μυριόστομο το Όχι εκείνο του μικρού σε πληθυσμό λαού έναντι του απαιτούντος εδάφη δυνάστη, ώστε αντήχησε σ’ όλη την Ευρώπη και όπου γης άνθρωπος, ωσάν ομοβροντία τη φοβερή εκείνη νύχτα του Οχτώβρη. Μια νύχτα που την έτρεμε ένας κρυφός λογισμός. Εδάφη να δοθούν για πέρασμα δήθεν, ώστε να ανοίξει ο δρόμος του Άριελ με τις δικές του μαινόμενες Βαλκυρίες και να γράψει νέες σελίδες νύχτας στις βαλπουργειανές σε μανιακές καταστάσεις καταστροφές, κάτω από τις οποίες χόρευαν ανάμεσα σε οβίδες και βόμβες οι νανοφυείς Νιμπελούνγκεν, ακόρεστοι στην απόκτηση θησαυρών. Αλλά ούτε ο Μουσολίνι ούτε ο Χίτλερ πέτυχαν στους σκοπούς τους. Το απέδειξαν οι διάφανοι από πείνα σκλάβοι και οι μισεροί από ανθρώπινα μέλη πολεμιστές αλλά μεστοί στην πίστη ό,τι το κυκλοχρόνισμα θα φέρει την Ανάσταση. Ούτε πολιτισμό ούτε προαγωγή πνευματική. Μόνο εξαθλίωση. Πτώση ανθρώπινων αξιών και ηθών.
Το αίτημα των παρείσακτων εχθρών ναυάγησε πάνω στα βουνά και ευτελίστηκε στις πόλεις. Και η απαρχή του αιτήματός τους διαλύθηκε. Η εντολή για διάβαση στα εδάφη μας τότε σκόνταψε στην άρνηση του πρωθυπουργού, που απηχούσε τη φωνή του λαού του σ’ ένα Δαντικό στεντόρειο Όχι.
Πόσες φορές άραγε δε βρέθηκαν σε παρόμοιες κρίσιμες καταστάσεις αρχηγοί κρατών να ζήσουν τέτοιες στιγμές. Ορμώμενος από τέτοιες σκέψεις και ο Αλεξανδρινός ποιητής μας αναλογίζεται τον πιεζόμενο αυτόν άνθρωπο να καταφεύγει σε μια αισιόδοξη κατάσταση για να εκφράσει -έστω και πλαστά- τα δικαιώματα του λαού του σε επιθυμίες ή ατομικές πρεσβεύσεις προσωπικές, ως αρχηγός υπεύθυνος απέναντι στο λαό του ή τουλάχιστον σ’ αυτούς που πιστεύει τους έστω, που του παραστέκονται σ’ εκείνο που αυτός έχει ως όραμα για την πατρίδα του. Ή καταφεύγει σε μεταμέλειες προσωπικές, έχοντας ως αντίθετο βάρος στη ζυγαριά τις θετικές και προς τον λαό του εντολοδόχες απόψεις εξαιτίας των προβλέψεών του, που κάποτε αποδεικνύονται μελλοντικές αποφάσεις αρνητικές θανατηφόρες. Ο λαός τότε έχει κρεμαστεί για χάρη του. Και αυτός υποφέρει με αδιέξοδο, σφυροκοπούμενος από τις Ερινύες τύψεων. Δε βιώνει ατύπτως (=χωρίς τύψεις).
Πυργώνεται μια άποψη αντίθετη μέσα του, που τον βασανίζει και θεωρεί πως η πορεία του είναι ορθή, κρύβοντας πολλά ερωτηματικά. Εμφανίζεται ένα υποσχόμενο δέλεαρ και τον βασανίζει μεταμελούμενο. Και εάν το δέλεαρ τον κυριεύσει, έρχεται η άρνηση στην προηγούμενη θέση του, της εννοούμενης καλής προσπάθειας, και επιδιώκει πάση θυσία μια αλλαγή. Αλλά αυτό καταντά πλέον προσωπικό θέμα και εκπαραθυρώνει την επιθυμία, που έχει εκφραστεί ως εντολή του λαού και δική του ταυτόχρονα. Εγείρεται τότε ένας φαύλος κύκλος επιχειρημάτων του «αν».
Όμως, εάν κανείς μπει βαθειά στις έννοιες του Ναι και του Όχι (Θέση – Αντίθεση) θα διαπιστώσει την τεράστια και ανυπολόγιστη δύναμη, που κρύβουν, με επακόλουθα συγκλονιστικά. Στα καίρια ζητήματα, όπως είναι η προστασία του λαού, η έκφραση και μόνο των επίμαχων λέξεων, -στη δίνη των λέξεων- προωθεί τις έννοιες αυτές αυτομάτως στην εστία της συνείδησής του. Η ηλεκτρισμένη ατμόσφαιρα ενισχύει τους λόγους του όμως και έχει ολέθρια αποτελέσματα. Γιατί υπάρχει και η ετυμηγορία του λαού. Η λαϊκή θέληση δεν κάνει ποτέ λάθος. Και παραπατήματα δε συγχωρούνται, ούτε αποσιωπήσεις με επιχειρούμενες τροποποιήσεις. Υψώνεται η δημόσια κατακραυγή, δημιουργούνται πρωτοβουλίες, που άλλοτε ανεβάζουν στα ύψη και άλλοτε καταβυθίζουν στα τάρταρα. Αυτά θυμίζουν εικόνες τρικυμίας, που οι ανθρώπινες υποσχέσεις μοιάζουν με σωτήριες λέμβους ανίκανες να σώσουν όσο και αν αυτές νομίζεις ότι αποτελούν κυματοθραύστη βυζαντινής προέλευσης. Για το λαό μέσος όρος δεν υπάρχει· το Όχι ανυψώνει τείχη και ο αγώνας υπέρ πάντων ανοίγει δρόμους σωτηρίας, ενώ το Ναι δηλώνει σιγή και νέκρωση υποταγής, απραξία και αβουλία.
Ένας λαός με Όχι μπορεί να αντέκρουσε το Ναι, μπορεί να έπεσε στο χώμα θνησιγενής αλλά ως άλλος Ανταίος πήρε δύναμη, για να αντιμετωπίσει όλες τις αντιξοότητες μόνος του, να σταθεί όρθιος σε ένα πάλεμα εθνικής σωτηρίας. Σε αυτές τις περιπτώσεις κανείς δεν υπαγορεύει. Ο λαός ακολουθεί τη γραμμή της δόξας του πεπρωμένου του. Και οι χαλινοί του εξουδετερώνονται και οι δυνάμεις του είναι πάντα τελικά οι προσωπικές του.
