Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος & Πολιτισμού και ο Δήμος Μαραθώνος έχουν θέσει ως μακροπρόθεσμο στόχο τη σταδιακή αποκατάσταση του τραυματισμένου ιστορικού τοπίου, που θα εδραιώσει τον Μαραθώνα ως τόπο προορισμού για Έλληνες και ξένους επισκέπτες. 2500 χρόνια μετά τη Μάχη του Μαραθώνα, η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος & Πολιτισμού, σε συνεργασία με το Δήμο Μαραθώνος, την υποστήριξη του Ιδρύματος Α.Γ. Λεβέντη και τη συμβολή διακεκριμένων αρχαιολόγων, διαμορφώνει μια σειρά πολιτιστικών διαδρόμων για πεζούς και ποδηλάτες,
«ΤΑ ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ», στα πλαίσια μιας προσπάθειας για αειφόρο ανάπτυξη της περιοχής. Για να προβάλλει το έργο αυτό και να τιμήσει την ιστορική επέτειο της μάχης, η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ διοργάνωσε μια διαδρομή μνήμης προς τον Τύμβο, ανήμερα της μάχης την Κυριακή 12 Σεπτεμβρίου, με τη συμμετοχή δημοφιλών ηθοποιών, που αφηγήθηκαν από τον Ηρόδοτο και άλλα αρχαία κείμενα την περιγραφή της Μάχης. Το χρονικό αλλά και η σημασία της Μάχης του Μαραθώνα για την πορεία του αρχαίου ελληνικού κόσμου -και όχι μόνο- δείνει ανάγλυφα η αφήγηση που ακολουθεί.
Ο κόσμος των ελληνικών πόλεων
Ο Ελληνικός κόσμος κατά τους ύστερους Αρχαϊκούς χρόνους, εμφανίζεται πολιτικά κατακερματισμένος. Η πλέον αντιπροσωπευτική πολιτική μονάδα είναι η «πόλις». Οι πόλεις είναι αυτάρκη, ανεξάρτητα και ανταγωνιστικά μεταξύ τους κράτη. Παρά τις πολιτειακές τους διαφορές (τυραννίδες, ολιγαρχίες, δημοκρατίες), είναι όλες τους «κοινότητες Πολιτών», με πίστη στη θεία Δίκη και τους ανθρώπινους Νόμους, χάριν της εσωτερικής Τάξης, της Αυτονομίας και της Ελευθερίας.
Κύριο μέσο διατήρησης της ελευθερίας τους είναι η οπλιτική φάλαγγα. Οι οπλίτες είναι ελεύθεροι, αυτοσυντήρητοι πολίτες. Πολεμούν πεζοί, σε παράταξη, με πειθαρχία και συντονισμό. Κύριο όπλο τους είναι το δόρυ ενώ η προστασία τους εξασφαλίζεται από την περίφημη, μεγάλη, στρογγυλή ασπίδα, το «όπλον».
Η πολιτική διαίρεση του Ελληνικού κόσμου αντισταθμίζεται από την κοινή θρησκευτική και πολιτισμική του ταυτότητα. Στη διαμόρφωσή της συμβάλλουν τα μεγάλα ιερά με τις πανελλήνιες εορτές και τους «Αγώνες» τους (Ολύμπια, Πύθια, Νέμεα, Ίσθμια). Η πολιτιστική άνθηση των πόλεων του Ελλαδικού χώρου και των αποικιών, όπως εκφράζεται με τους μνημειώδεις δωρικούς και ιωνικούς ναούς, τα επιτεύγματα στη γλυπτική, τη ζωγραφική ή τη μεταλλοτεχνία είναι αποτέλεσμα της τεχνικής προόδου, της δημογραφικής και οικονομικής ανόδου (εμπόριο, χρήση νομίσματος) του 6ου αιώνα π.Χ.
Η ισχυρότερη, ενιαία πολιτικοστρατιωτική δύναμη, η μόνη φαινομενικά ικανή να αντιταχθεί στην Περσική απειλή, είναι – από τα μέσα του αιώνα – η «Πελοποννησιακή Συμμαχία» («Οι Λακεδαιμόνιοι και οι σύμμαχοι»), υπό την ηγεσία της Σπάρτης. Η τελευταία, με την επιταγή του «πείθεσθαι τοις νόμοις», έχει κατακτήσει προ πολλού τη σταθερότητα του δικού της πολιτεύματος και μπορεί να επεμβαίνει δυναμικά σε άλλες πόλεις προκειμένου να ανατρέπει τις εκεί τυραννίδες.
Ωστόσο, μια αναδυόμενη δύναμη, η Αθήνα, θα κατορθώσει να αποκρούσει τελικά τις Σπαρτιατικές επεμβάσεις, να απαλλαγεί οριστικά από την τυραννίδα της οικογένειας των Πεισιστρατιδών και να προχωρήσει, υπό τον Κλεισθένη το 508/7 π.Χ., στην εγκαθίδρυση δημοκρατικού πολιτεύματος: Δημιουργούνται δέκα νέες πολιτικές Φυλές με βάση τις οποίες διαρθρώνεται ο στρατός και όλα τα όργανα της πόλης. Οι Δήμοι της Αττικής αποκτούν αυτοδιοίκηση. Η νέα Βουλή των Πεντακοσίων αναλαμβάνει νομοπαρασκευαστικές και διοικητικές εξουσίες.
Η πιο σημαντική εξέλιξη είναι πως η Εκκλησία του Δήμου, η συνέλευση όλων των ελεύθερων πολιτών, καθίσταται το ανώτατο, τακτικά συνερχόμενο, νομοθετικό και δικαστικό σώμα. Παράλληλα, συλλογικά όργανα διοίκησης, όπως οι δέκα Στρατηγοί, θα διαδραματίζουν στο εξής έναν πολύ σπουδαίο ρόλο. Αυτό το νέο, επαναστατικό πολίτευμα των Αθηναίων θα δοκιμαστεί σκληρά και θα δικαιωθεί δεκαοκτώ χρόνια αργότερα, στη Μάχη του Μαραθώνα.
