Ήταν 27 Νοεμβρίου 2024 όταν φωτογραφίες από «περίεργα φώτα» που εμφανίστηκαν στον ουρανό του χωριού Μιντιλόγλι που βρίσκεται 9 χλμ. νοτιοδυτικά από το κέντρο της Πάτρας «ταξίδεψαν» στο διαδίκτυο, τροφοδοτώντας τις εικασίες περί εμφάνισης UFO και άλλων εξωγήινων οντοτήτων.
Ένα 24ωρο αργότερα, το «μυστήριο» λύθηκε και η -συνήθως πεζή- πραγματικότητα ήρθε να επικαλύψει την αχλή ατμόσφαιρα που είχε δημιουργηθεί από το ευφυέστερο fake new (ψευδής είδηση) των τελευταίων ημερών.
Όπως αποδείχθηκε, όσα συνέβησαν στο Μιντιλόγλι Αχαΐας ήταν μέρος ενός πειράματος στο πλαίσιο του «Fakeless», ένα πρόγραμμα με θέμα την παραπληροφόρηση από το Ινστιτούτο «Γκαίτε» και την εφημερίδα «Πελοπόννησος».
Μάλιστα, αυτήν την περίοδο η έγκριτη εφημερίδα φιλοξενεί την έκθεση Fakeless, στόχος της οποίας είναι η ενημέρωση όλων όσων «καταναλώνουν» ΜΜΕ και Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης ότι η παραπληροφόρηση είναι δίπλα μας, τα fake news υπάρχουν και πρέπει να είμαστε όλοι πολύ προσεκτικοί στο τι ακούμε ή διαβάζουμε, σε σχέση με όσα ισχύουν στην πραγματικότητα.
Γιατί άραγε πιστεύουν οι άνθρωποι στα fake news; Γιατί εξακολουθούν να πέφτουν στην παγίδα των ψευδών πληροφοριών που έχουν πλημμυρίσει τα κοινωνικά δίκτυα (τα οποία βρίθουν από ψεύτικα προφίλ με τελικό στόχο τη «δολοφονία χαρακτήρων») και τις ιστοσελίδες με τίτλους αμφίβολου περιεχομένου προκειμένου να «τσιμπήσουν» κλικ;
Σύμφωνα με σχετική έρευνα του BBC, παρόλο που συνήθως πιστεύουμε ότι η μόρφωση ή η ευφυΐα μας είναι αρκετές για να μας εμποδίσουν να πιστέψουμε ψευδείς ειδήσεις, η αλήθεια συχνά διαφέρει. Άλλωστε είναι πολύ εύκολο να ανακαλύψει κανείς παραδείγματα εξαιρετικά μορφωμένων ανθρώπων που πιστεύουν σε θεωρίες συνωμοσίας.
Προσωπικά γνωρίζω τουλάχιστον 4 ανθρώπους του στενού μου κύκλου που είναι σίγουροι ότι ο ιός covid 19 (κορονοϊός) κατασκευάστηκε σε εργαστήριο της Κίνας. Μάλιστα αυτό εκτιμά και ο νεοεκλεγείς πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, που από το νέο χρόνο θα αναλάβει και πάλι τις τύχες του πλανήτη στα χέρια του – ο Θεός να μας φυλάει!
Τι μπορούμε, λοιπόν, να κάνουμε σύμφωνα με το BBC για να καταλάβουμε εάν η είδηση που διαβάζουμε είναι αληθινή ή όχι;
Πρώτα από όλα, μια παύση. Στη διάρκειά της θα πρέπει να προσπαθήσουμε να απεμπλακούμε συναισθηματικά από αυτό που διαβάζουμε και να το αναλύσουμε λίγο παραπάνω πριν το μοιραστούμε. Στηρίζεται σε φήμες ή σε επιστημονικά δεδομένα; Ξέρουμε ποια είναι η αρχική πηγή; Πώς σχετίζεται με τα μέχρι τώρα δεδομένα; Μήπως ο συγγραφέας χρησιμοποιεί κάποια λογική πλάνη; Αυτά τα ερωτήματα θα πρέπει να απαντηθούν πολύ πριν κάνουμε κλικ στο κουμπί του «Share».
«Κανένα ψέμα δεν αντέχει στον χρόνο» («αλλ’ ουδέν έρπει ψεύδος εις γήρας χρόνου») έλεγε ο Σοφοκλής. Αν στην αρχαιότητα υπήρχε η χοάνη του διαδικτύου, τότε ακόμα και ο μεγάλος μας τραγικός ποιητής θα αμφέβαλλε για την ορθότητα της κρίσης του…
Υ.Γ. Καθώς αυτό είναι το τελευταίο σημείωμα για το 2024, η στήλη εύχεται ο νέος χρόνος να φέρει περισσότερη αλήθεια στο φως και το κάθε ψέμα να διαρκεί όσα ένας διάττοντας αστέρας που πέφτει προς τη γη .
