Μια άκρως ενδιαφέρουσα εργασία με αφορμή την καταστροφική πυρκαγιά στο Μάτι βγήκε πρόσφατα στο φως της δημοσιότητας. Την εργασία συνέταξε ο Επιπυραγός Νικόλαος Ηλιόπουλος (Ε.Σ.Κ.Ε.), Φυσικός – Μετεωρολόγος με Διδακτορικό στην Πυρομετεωρολογία, τις Δασικές Πυρκαγιές και την Κλιματική Αλλαγή. Ο κ. Ηλιόπουλος είναι Καθηγητής στην Πυροσβεστική Ακαδημία και στο Διιδρυματικό Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών με τίτλο: «Ανάλυση και Διαχείριση Ανθρωπογενών και Φυσικών Καταστροφών» του ΤΕΙ ΑΜΘ και της Πυροσβεστικής Ακαδημίας και μέλος του Δ.Σ. της Ένωσης Πτυχιούχων Π.Σ.. Στα συμπεράσματα της εργασίας αναλύεται η πυρκαγιά στο Νταού Πεντέλης στις 23 Ιουλίου 2018 και πως η θερμική ένταση της πυρκαγιάς επηρέασε τις προσπάθειες κατάσβεσης
Περίπτωση μελέτης – μεθοδολογίας
«Η περίπτωση της δασικής πυρκαγιάς στο Νταού Πεντέλης είναι η δεύτερη φονικότερη φυσική καταστροφή στη χώρα μας μετά το φονικό καύσωνα του Ιουλίου του 1987. Οι μετεωρολογικές συνθήκες εκείνη την ημέρα, στις 23 Ιουλίου 2018, ήταν άνεμοι δυτικοί μέσης εντάσεως 50 km/h – 60 km/h (7 μποφόρ) με ριπές στα 100 km/h120 km/h (10-12 μποφόρ). Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι οι θυελλώδεις δυτικοί άνεμοι περνώντας πάνω από τους ορεινούς όγκους προς τη θάλασσα, έδρασαν ως καταβάτες στην περιοχή της Ανατολικής Αττικής αυξάνοντας τη θερμοκρασία και ξηραίνοντας την καύσιμη ύλη δημιουργώντας ακραίες συνθήκες σε περίπτωση ύπαρξης μιας πυρκαγιάς υπαίθρου. Επίσης, θερμά αέρια καπνού είχαν σκεπάσει το λεκανοπέδιο της Αττικής από τη μεγάλη δασική πυρκαγιά που ήταν σε εξέλιξη στη Κινέττα Μεγάρων της δυτικής Αττικής που είχε ξεσπάσει στις 12:03 την ίδια ημέρα. Οι θερμοκρασίες έφτασαν στους 39 0C στη Ραφήνα και στη Νέα Μάκρη και οι υγρασίες των νεκρών καυσίμων κυμάνθηκαν (Υ.Κ.Υ.) 1hr 6%,10hr 6% και 100hr 10%.
Η περιοχή καλύπτεται από την τυπική μεσογειακή βλάστηση με κυρίαρχα είδη τα: Χαλέπιος πεύκη (Pinus halepensis), πουρνάρι (Quercus coccifera), φιλλύκη (Phillyrea latifolia), σχίνος (Pistacia lentiscus),και αφάνα (Genista acanthoclada). Η πυρκαγιά προσομοιώθηκε με τη χρήση του μοντέλου εξάπλωσης πυρκαγιάς Farsite. Αρχικά, για την περιοχή μελέτης (Νταού – Μάτι, Ν. Αττικής) κάθε τύπος κάλυψης γης ήρθε σε αντιστοιχία με ένα από τα δεκατρία (13) μοντέλα καύσιμης ύλης (ΜΚΥ) σύμφωνα με τον Anderson (1982), οπότε με φωτοερμηνεία χρησιμοποιήθηκαν τα μοντέλα καύσιμης ύλης 2,3,7,8 και 10. Μοντέλο πυρκαγιάς FARSITE (Fire Area Simulator).
Το FARSITE (προσομοιωτής περιοχής πυρκαγιάς), είναι ένα χωροχρονικό μοντέλο προσομοίωσης της διάδοσης και της συμπεριφοράς των πυρκαγιών σε εξάρτηση του τοπίου, των καυσίμων και του καιρού. Το FARSITE (Fire Area Simulator) είναι ένα από τα κύρια συστήματα προσομοίωσης της πυρκαγιάς που αναπτύχθηκε την τελευταία δεκαετία για να περιγράψει τη εξάπλωση και τη συμπεριφορά των δασικών πυρκαγιών στο χώρο. Υπολογίζει ένταση πυρκαγιάς και ταχύτητα εξάπλωσης για πολυάριθμα σημεία κατά μήκος του τοπίου χρησιμοποιώντας το μοντέλο συμπεριφοράς πυρκαγιάς του Rothermel (1972)».
Αποτελέσματα προσομοιώσεων
«Προσομοιώθηκε η πυρκαγιά στο Νταού Πεντέλης με έναρξη στις 18:40 στις 23- 07-2018. Χρησιμοποιήθηκε χρονικό βήμα ανάλυσης τα 30 min, βήμα οπτικοποίησης περιμέτρων ανά μισή ώρα, ανάλυση περιμέτρου τα 60 m, ανάλυση απόστασης εξάπλωσης τα 30 m και επιλέχτηκε η δυνατότητα δημιουργίας και ανάπτυξης πυρκαγιάς κόμης και κηλίδωσης. Το FARSITE προσομοίωσε την πυρκαγιά 15 min (στις 16:55) μετά την έναρξή της. Η μέση ταχύτητα της πυρκαγιάς ήταν 15,2 m/min, η θερμική ένταση σε κάποια σημεία της περιμέτρου ήταν στα 8026,0 kW/m και το μήκος φλόγας ήταν στα 10,7 m
-Το FARSITE προσομοίωσε την πυρκαγιά 30 min (στις 17:10) μετά την έναρξή της. Η μέση ταχύτητα της πυρκαγιάς ήταν 48,2 m/min, η θερμική ένταση σε κάποια σημεία της περιμέτρου ήταν στα 23558,1 kW/m και το μήκος φλόγας ήταν στα 21,9 m .
-Το FARSITE προσομοίωσε την πυρκαγιά 60 min (στις 17:40) μετά την έναρξή της. Η μέση ταχύτητα της πυρκαγιάς ήταν 32 m/min, η θερμική ένταση σε κάποια σημεία της περιμέτρου ήταν στα 30299,0 kW/m και το μήκος φλόγας ήταν στα 25,9 m .
-Το FARSITE προσομοίωσε την πυρκαγιά 90 min (στις 18:10) μετά την έναρξή της. Η μέση ταχύτητα της πυρκαγιάς ήταν 59 m/min, η θερμική ένταση σε κάποια σημεία της περιμέτρου ήταν στα 19787,9 kW/m και το μήκος φλόγας ήταν στα 19,5 m .
-Το FARSITE προσομοίωσε την πυρκαγιά 120 min (στις 18:40) μετά την έναρξή της. Η μέση ταχύτητα της πυρκαγιάς ήταν 46,2 m/min, η θερμική ένταση σε κάποια σημεία της περιμέτρου ήταν στα 21994,7 kW/m και το μήκος φλόγας ήταν στα 20,9 m .
-Το FARSITE προσομοίωσε την πυρκαγιά 150 min (στις 19:10) μετά την έναρξή της. Η μέση ταχύτητα της πυρκαγιάς ήταν 35,4 m/min, η θερμική ένταση σε κάποια σημεία της περιμέτρου ήταν στα 32902,9 kW/m και το μήκος φλόγας ήταν στα 27,4 m».
Συμπεράσματα
«Η πυρκαγιά στο Νταού Πεντέλης, στις 23 Ιουλίου του 2018 έγινε πολύ δύσκολα αντιμετωπίσιμη από τα πρώτα 15 λεπτά μετά την έναρξή της, καθώς εμφάνισε ισχυρή θερμική ένταση (μεγαλύτερη από 3500 kW/m), μεγάλο μήκος φλόγας και ταχύτητα εξάπλωσης . Η πυρκαγιά στο Νταού Πεντέλης εμφάνισε κηλίδωση, μεταφορά και άναμμα της κόμης, χαρακτηριστικά που δυσκολεύουν αρκετά την αντιμετώπισή της .
Στην πυρκαγιά στο Νταού Πεντέλης, όπως και στις μεγάλες δασικές πυρκαγιές κόμης που εμφανίζουν ισχυρή θερμική ένταση και κηλίδωση, οι αντιπυρικές ζώνες δε βοηθούν, ιδίως όταν βρίσκονται κάθετα στο μέτωπο της πυρκαγιάς .Ο συνδυασμός θυελλωδών ανέμων και χαμηλής υγρασίας νεκρών καυσίμων είναι σημαντικός στη δημιουργία μεγάλων δασικών πυρκαγιών με ακραία συμπεριφορά από αυτές που ξεσπούν, όπως η περίπτωση της δασικής πυρκαγιάς στο Νταού Πεντέλης .
Μεγάλες δασικές πυρκαγιές με ακραία συμπεριφορά δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν κατασταλτικά. Θα πρέπει να υπάρχει πρόληψη και διαχείριση της καύσιμης ύλης (μείωση της καύσιμης ύλης) για να αποφευχθεί η πιθανότητα μια πυρκαγιά να παρουσιάσει ακραία χαρακτηριστικά από τη στιγμή που δεν είναι δυνατό να διαφοροποιηθούν οι καιρικές συνθήκες. Προς αυτή την κατεύθυνση, η αξιοποίηση ειδικών επιστημόνων με γνώση στην μοντελοποίηση της συμπεριφοράς των δασικών πυρκαγιών και στην μοντελοποίηση της πρόγνωσης των μετεωρολογικών παραγόντων που τις επηρεάζουν θα αποτελέσει σημαντικό βοήθημα για την συστηματοποίηση στη λήψη άμεσων αποφάσεων σε επιχειρησιακό επίπεδο».