Νέα νομοθετική παρέμβαση που αφορά άμεσα στους Δήμους και η οποία προβλέπει τη θεσμοθέτηση του «Ανοιχτού Σχολείου» για τους μαθητές και την κοινωνία, καθώς και την ίδρυση και λειτουργία των Δημόσιων Ωνάσειων Σχολείων και την εισαγωγή του Διεθνούς Απολυτηρίου (ΙΒ) στα Πρότυπα και Πειραματικά Λύκεια παρουσίασαν ο υπουργός Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού Κυριάκος Πιερρακάκης και η υφυπουργός Ζέττα Μακρή και υιοιθετήθηκαν στο Υπουργικό Συμβούλιο την Δευτέρα 23 Δεκεμβρίου.
Ειδικότερα το νομοσχέδιο προβλέπει ότι σε κάθε Δήμο και κυρίως σε μεγάλα αστικά κέντρα και μεγάλους οικισμούς ένας αριθμός σχολείων όλων των βαθμίδων θα λειτουργούν ως «Ανοιχτά Σχολεία», προσφέροντας ζώνες ανοιχτών δράσεων, με το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής να καταρτίζει Πρόγραμμα Σπουδών και αναλυτικό οδηγό δράσεων και τον Επόπτη Ποιότητας να καταθέτει πλάνο εφαρμογής με δράσεις σε συγκεκριμένους άξονες.
Την ευθύνη υλοποίησης των «Ανοιχτών Σχολείων» θα έχουν οι κατά τόπους Δήμοι, ωστόσο δεν δόθηκαν από το Υπουργείο Παιδείας λεπτομέρειες για τον τρόπο και με ποιους πόρους θα καλύψουν την λειτουργία τους, καθώς θα χρειαστεί επιπλέον προσωπικό για τη απογευματινή λειτουργία των σχολείων, καθώς και επιπλέον δαπάνες.
Ενδεικτικά, στο «Ανοιχτό Σχολείο» προβλέπονται αθλητικές δραστηριότητες και ελεύθερο παιχνίδι σε συνεργασία με αθλητικά σωματεία, όπου συμμετέχουν μαθητές και κάτοικοι της περιοχής. Οι σχολικές βιβλιοθήκες μετατρέπονται σε λέσχες ανάγνωσης, συναντήσεων με συγγραφείς, πολιτιστικών εκδηλώσεων και θεματικών εκθέσεων. Επίσης , εντάσσονται κοινωνικές και εθελοντικές δράσεις.
Αναλυτικά οι νομοθετικές παρεμβάσεις
Σύμφωνα σχετικό ενημερωτικό σημείωμα του Υπουργείου Παιδείας, θα δρομολογηθούν οι εξής νομοθετικές παρεμβάσεις:
- ΔΗΜΟΣΙΑ ΩΝΑΣΕΙΑ ΣΧΟΛΕΙΑ (ΔΗΜ.Ω.Σ.)
Θεσπίζεται η δημιουργία Δικτύου Δημόσιων Ωνάσειων Σχολείων με δωρεά του Ιδρύματος Ωνάση. Στο Δίκτυο θα ενταχθούν 22 υφιστάμενα σχολεία (11 Γυμνάσια και 11 Λύκεια), σε περιοχές που αντιμετωπίζουν κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις. Τα ΔΗΜ.Ω.Σ. θα είναι άμεσα συνδεδεμένα με τα πανεπιστημιακά ιδρύματα με στόχο την εισαγωγή και εφαρμογή εκπαιδευτικών καινοτομιών. Τον Σεπτέμβριο του 2025 ξεκινούν τη λειτουργία τους τα πρώτα 6 Γυμνάσια και 6 Λύκεια και το Σεπτέμβριο του 2026 ανοίγουν άλλα 5 Γυμνάσια και 5 Λύκεια.
Οι στόχοι των ΔΗΜ.Ω.Σ:
- Ενίσχυση του αριθμού των σχολικών μονάδων στα οποία εισάγονται εκπαιδευτικές καινοτομίες, δεδομένης της μεγάλης ζήτησης για Πρότυπα και Πειραματικά σχολεία από τις ελληνικές οικογένειες.
- Ενίσχυση των εκπαιδευτικών δυνατοτήτων των μαθητριών και μαθητών σε περιοχές που αντιμετωπίζουν κοινωνικές και οικονομικές προκλήσεις ανά τη χώρα.
- Ενίσχυση της πολυτυπίας των σχολείων που αποτελεί κανόνα της μαθησιακής διαδικασίας. Ένα εκπαιδευτικό σύστημα γίνεται αποτελεσματικό όταν καταφέρνει να ικανοποιήσει στο μέγιστο δυνατό βαθμό τις επιθυμίες, τις κλίσεις, τα ενδιαφέροντα και τις εκπαιδευτικές ανάγκες του μαθητικού πληθυσμού.
Το πλαίσιο λειτουργίας:
- Τα ΔΗΜ.Ω.Σ θα υπάγονται στο Υπουργείο Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού. Οι εκπαιδευτικοί θα επιλέγονται από όσους ήδη υπηρετούν στα δημόσια σχολεία, με την ίδια διαδικασία που επιλέγονται και οι εκπαιδευτικοί στα Πρότυπα Σχολεία. Το Ελληνικό Δημόσιο καλύπτει τους μισθούς των εκπαιδευτικών και του διοικητικού προσωπικού, όπως ισχύει για όλα τα δημόσια σχολεία.
- Το Ίδρυμα Ωνάση αναλαμβάνει την ανακαίνιση των σχολείων έως του ποσού του 1 εκ ευρώ για κάθε σχολική μονάδα, ενώ θα χορηγεί υποτροφίες, θα συνεισφέρει στην επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών και θα καλύπτει λειτουργικά έξοδα έως και 500.000 ευρώ το έτος ανά σχολείο.
- Οι μαθήτριες και μαθητές θα εισάγονται με εξετάσεις στην 1η Γυμνασίου, όπως συμβαίνει στα Πρότυπα. Η ίδια διαδικασία θα ακολουθείται για την εισαγωγή τους στην 1η Λυκείου, ενώ οι μαθητές που ήδη φοιτούν στην 2η και 3η τάξη των Γυμνασίων και Λυκείων που θα ενταχθούν στα ΔΗΜ.Ω.Σ., παραμένουν και φοιτούν σε αυτά κανονικά. Ο μαθητικός πληθυσμός που θα έχει τη δυνατότητα να φοιτά στα Ωνάσεια σχολεία υπολογίζεται στις 6.000, ± 10%.
- Η ίδρυση και η λειτουργία του Δικτύου των ΔΗΜ.ΩΣ θα ρυθμίζεται μέσω Σύμβασης μεταξύ του Ελληνικού Δημοσίου και του κοινωφελούς ιδρύματος «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης», κατά το πρότυπο του Ωνάσειου Καρδιοχειρουργικού Κέντρου.
- ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗ ΤΗΣ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΜΟΝΑΔΑΣ ΚΑΙ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Οι προβλέψεις του νομοσχεδίου αφορούν ένα ευρύ φάσμα της εκπαίδευσης και συγκεκριμένα τα εξής:
- Το Διεθνές Απολυτήριο IB (International Baccalaureate) εισάγεται σταδιακά ως επιλογή στα Πρότυπα και Πειραματικά Λύκεια της χώρας από το σχολικό έτος 2026-2027. Η πρόβλεψη ισχύει από το 1995 , όμως μέχρι σήμερα εφαρμόζεται μόνο στην ιδιωτική εκπαίδευση. Στο πλαίσιο της μείωσης των ανισοτήτων αλλά και της ενίσχυσης της πολυτυπίας, πλέον τη δυνατότητα της απόκτησης Διεθνούς Απολυτηρίου αποκτούν και οι μαθητές των Πρότυπων και Πειραματικών Σχολείων. Ακόμα, αναμορφώνεται το πλαίσιο που διέπει τα Πρότυπα και Πειραματικά σχολεία, ειδικά σε ό,τι αφορά τους κανόνες αδιάβλητου τους οποίους θα διασφαλίζει αρμόδια επιτροπή.
- Ιδρύονται Αθλητικά σχολεία με στόχο την κάλυψη των εκπαιδευτικών και αθλητικών αναγκών ταλαντούχων μαθητών/αθλητών, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων με αναπηρία. Από τη σχολική χρονιά 2026-2027 πρόκειται να λειτουργήσουν δύο Αθλητικά σχολεία σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη με πρόβλεψη να υπάρξει πανελλαδική κάλυψη τα επόμενα χρόνια. Για τους μαθητές και μαθήτριες Αθλητικών σχολείων θα υπάρχει και πρόβλεψη εξ αποστάσεως εκπαίδευσης για τις περιόδους αναγκαστικής απουσίας των μαθητών-αθλητών για προετοιμασία ή συμμετοχή σε αγώνες. Τα Αθλητικά σχολεία θα διοικούνται από 5μελή Κεντρική Επιτροπή Εποπτείας.
- Ενίσχυση της αυτονομίας των σχολικών μονάδων. Το εκπαιδευτικό μας σύστημα παραμένει ένα από τα πλέον συγκεντρωτικά εκπαιδευτικά συστήματα ανάμεσα σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ. Διεθνείς έρευνες δείχνουν πως μια μεγαλύτερη αυτονομία της σχολικής μονάδας σε συνδυασμό με αποτελεσματικά συστήματα λογοδοσίας, βελτιώνουν τα εκπαιδευτικά αποτελέσματα. Σε συνέχεια του Ν. 4823/2021 που προέβλεπε την ενδυνάμωση του ρόλου του διευθυντή, η νέα νομοθετική ρύθμιση έρχεται να ενισχύσει περαιτέρω τις αρμοδιότητές του. Ανάμεσα σε άλλα, ο διευθυντής ή η διευθύντρια του σχολείου θα μπορεί να επιλέγει υποδιευθυντή, να προτείνει την κατά προτεραιότητα αξιολόγηση εκπαιδευτικών της σχολικής μονάδας του και να οργανώνει το Εβδομαδιαίο Ωρολόγιο Πρόγραμμα με έλεγχο παιδαγωγικής διάστασης από Σύμβουλο και Επόπτη Ποιότητας.
- Θεσπίζεται το «Ανοιχτό Σχολείο» που μετατρέπει τις σχολικές μονάδες σε ζωντανούς και πολυλειτουργικούς χώρους δημιουργίας και επικοινωνίας, προσβάσιμους σε όλους.
- Σε κάθε Δήμο και κυρίως σε μεγάλα αστικά κέντρα και μεγάλους οικισμούς ένας αριθμός σχολείων όλων των βαθμίδων θα λειτουργούν ως Ανοιχτά Σχολεία, προσφέροντας ζώνες ανοιχτών δράσεων.
- Το ΙΕΠ καταρτίζει Πρόγραμμα Σπουδών και αναλυτικό οδηγό δράσεων για το Ανοιχτό Σχολείο. Ο Επόπτης Ποιότητας, καταθέτει πλάνο εφαρμογής με δράσεις σε συγκεκριμένους άξονες. Την ευθύνη υλοποίησης έχουν οι κατά τόπους δήμοι. Ενδεικτικά, στο Ανοιχτό Σχολείο προβλέπονται αθλητικές δραστηριότητες και ελεύθερο παιχνίδι σε συνεργασία με αθλητικά σωματεία, όπου συμμετέχουν μαθητές και κάτοικοι της περιοχής. Οι σχολικές βιβλιοθήκες μετατρέπονται σε λέσχες ανάγνωσης, συναντήσεων με συγγραφείς, πολιτιστικών εκδηλώσεων και θεματικών εκθέσεων. Επίσης, εντάσσονται κοινωνικές και εθελοντικές δράσεις.
- Δρομολογείται η πλήρης ψηφιοποίηση του απουσιολογίου, του Μητρώου μαθητών, των Πρακτικών, του βιβλίου ύλης και ημερολογίου σχολικής ζωής, με παράλληλη απλούστευση της διαδικασίας καταχώρησης απουσιών. Επίσης, για πρώτη φορά το ΥΠΑΙΘΑ αποκτά Ενιαίο Μητρώο Εκπαιδευτικών. Το πρώτο εξάμηνο του 2025 θα τεθούν σε πιλοτική εφαρμογή μία σειρά από εφαρμογές:
e-αιτήσεις: μεταθέσεις, μετατάξεις, αποσπάσεις, άδειες εκπαιδευτικών
e-teachers: δίαυλος επικοινωνίας με το σχολείο τους, τη Διεύθυνση Εκπαίδευσης και την Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης.
e-parents: πρόσθετη προβολή πληροφοριών για τη διδαχθείσα ύλη, ημερολόγιο δράσεων, υπεύθυνες δηλώσεις γονέων κ.τλ.
e-Schools: Ολοκληρωμένο Ψηφιακό Πληροφοριακό Σύστημα Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης (πιλοτική εφαρμογή του β’εξάμηνο 2025).
- Το ΥΠΑΙΘΑ προχωρά στη θέσπιση ρυθμιστικού πλαισίου για τα Κέντρα Μελέτης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Το νομοθετικό έλλειμμα οδήγησε στη λειτουργία τους, χωρίς επαρκείς όρους ασφαλείας, υγειονομικές προδιαγραφές, πιστοποίηση προσωπικού, προδιαγραφές κτηριακών υποδομών και μεταφοράς, ή ρυθμισμένους όρους εργασίας για το προσωπικό. Πλέον θεσπίζονται τα Κέντρα Μελέτης Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης ως δομές εκπαιδευτικού χαρακτήρα, υπό την εποπτεία του ΥΠΑΙΘΑ και στις οποίες εγγράφονται παιδιά που φοιτούν στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση ηλικίας πέντε (5) έως δώδεκα (12) ετών. Η λειτουργία τους βασίζεται στην παροχή ποιοτικών υπηρεσιών ασφαλούς παραμονής των μαθητών (φύλαξης) , στην προετοιμασία και μελέτη των σχολικών μαθημάτων της επόμενης ημέρας και στην ανάπτυξη μαθησιακών δεξιοτήτων.
